Repozytorium

W pracy przedstawiono wpływ zróżnicowanego udziału pszenicy twardej (Triticum durum Desf.) w zmianowaniu na plon ziarna i wartość wskaźnika pokrycia liściowego (LAI). Wykazano, że pszenica twarda uprawiana w monokulturze plonowała istotnie niżej (o 0,91–1,13 t∙ha-1) niż w zmianowaniach z 25, 50 i 75% jej udziałem w strukturze zasiewów. Było to wynikiem mniejszej liczby kłosów na 1 m2, niższej masy ziarna z kłosa i mniejszej liczby ziaren w kłosie. Również powierzchnia liści wyrażona wartością (LAI) była istotnie mniejsza w monokulturze niż w zmia­nowaniu.

Celem zrealizowanego w latach 2003 i 2004 doświadczenia polowego było określenie plono­twórczej reakcji pszenicy jarej, odmiany jakościowej na różne dawki nawożenia azotem w warunkach przyorywania międzyplonów ścierniskowych. Założono je metodą losowanych podbloków w 4 powtórzeniach. Czynnik pierwszego rzędu stanowiły trzy warianty uprawy pszenicy z przedsiewnym przyorywaniem międzyplonów: 1) bez międzyplonów ścierniskowych; 2) międzyplon z gorczycy białej; 3) międzyplon z mieszanki roślin strączkowych z niemotylkowymi. Czynnikiem drugiego rzędu były cztery dawki nawożenia azotowego: 0; 40 kg (40I); 80 kg (40I + 40II); 120 kg (40I + 40II + 40III). Termin stosowania azotu: I — przed siewem pszenicy, II — w fazie strzelania w źdźbło (2 kolanko), III — kłoszenie się roślin. Pszenicę jarą odmiany Torka wysiewano w ilości zapewniającej obsadę 500 roślin na 1 m2. Wykazano, że każda wyższa dawka nawożenia azotem powodowała sukcesywny i istotny wzrost plonów ziarna pszenicy. Plony ziarna uzyskane w uprawie pszenicy bez nawożenia azotem były o 7,6% mniejsze niż po zastosowaniu dawki 40 kg N, o 15,1% od stwierdzonych po dawce 80 kg N oraz o 17,8% kiedy pszenicę zasilano 120 kg azotu na ha. Przyorywanie biomasy międzyplonu miało różny wpływ na kształtowanie się plonów pszenicy jarej. Po przyoraniu mieszanki plon ziarna był istotnie większy, niż w uprawie bez międzyplonu, a po gorczycy mniejszy. Przyorując pod pszenicę jarą mieszankę strączkowo-niemotylkową lub uprawiając roślinę testową bez międzyplonu wystarczającą dawką nawożenia mineralnego było 80 kg N·ha-1, natomiast przyorując gorczycę białą jeszcze dawka 120 kg N·ha-1 powodowała znaczny wzrost plonu ziarna pszenicy.

Celem badań było określenie związku pomiędzy wybranymi cechami jakości ziarna pszenicy jarej decydującymi o jakości wypiekowej a zawartością kadmu. Materiał do badań stanowiło ziarno pszenicy jarej uzyskane z doświadczeń wazonowych. W badaniach uwzględniono cztery odmiany pszenicy jarej (Eta, Hera, Igna, Sigma). Przeprowadzono dwa niezależne doświadczenia: z glebą o naturalnie niskiej zawartości kadmu i z glebą zanieczyszczoną (4 mg Cd×kg-1). Zawartość kadmu w ziarnie określono metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej w płomieniu (AAS). Analizy zawartości białka w ziarnie wykonano metodą Kjeldahla. Zawartość glutenu mokrego i suchego oraz indeks glutenu określono przy wykorzystaniu aparatu Glutomatic 2200. Nie stwierdzono istotnej korelacji pomiędzy zawartością kadmu w ziarnie i cechami jakości decydującymi o wartości wypiekowej otrzymanej z niego mąki w przypadku uprawy pszenicy na glebie niezanieczyszczonej. Natomiast w eksperymencie przeprowadzonym na glebie zanieczyszczonej kadmem stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy zawartością tego pierwiastka w ziarnie a zawartością glutenu (mokrego i suchego) i białka. Indeks glutenu był skorelowany z zawartością kadmu ujemnie.

W doświadczeniu mikropoletkowym w latach 1998–1999 badano reakcję 3 odmian dwurzędo­wych i 3 wielorzędowych jęczmienia ozimego na nawożenie azotem (0, 30, 60, 90) oraz termin siewu (7–9, 17–19 i 27–29 IX). W latach 2000–2001 podobne doświadczenia wykonano z dwoma innymi odmianami dwurzędowymi i trzema wielorzędowymi. Wszystkie odmiany jęczmienia ozimego reagowały wzrostem plonu ziarna w miarę zwiększania dawki nawożenia azotem do 60 kg/ha. Odmiany wielorzędowe (w szczególności Bursztyn) wykazywały większe zwyżki plonu niż odmiany dwurzędowe. Interakcja odmian z nawożeniem w latach 1998–1999 polegała na większym wzroście plonu odmian wielorzędowych przy dawce N-90 kg/ha, w odróżnieniu od odmian dwurzędowych. Wysoki plon przy wczesnym terminie siewu (7–9 września) osiągnięto w przypadku dobrego przezimowania jęczmienia. W warunkach złego przezimowania (1998–1999) wskutek porażenia pleśnią śniegową i wyprzenia roślin nastąpiło znaczne zmniejszenie plonu przy wczesnym terminie siewu w porównaniu z późniejszymi terminami (17–29 września). W większej mierze dotyczyło to odmian dwurzędowych. Najbardziej odpowiedni dla jęczmienia ozimego okazał się średni termin siewu (17–19 września). Odmiany dwurzędowe (w szczególności Bombay) są bardziej wrażliwe na opóźnienie siewu od odmian wielorzędowych. Zróżnicowanie plonu ziarna pod wpływem badanych czynników było głównie skutkiem zmian liczby kłosów na jednostce powierzchni, ponieważ zmienność liczby ziaren w kłosie i masy 1000 ziaren była znacznie mniejsza.

Ziarno jęczmienia jest najważniejszym surowcem do produkcji słodu piwowarskiego. Jego jakość jest w głównej mierze determinowana jednolitością odmianową partii ziarna kierowanej do słodowania. Każda odmiana jęczmienia browarnego ma swoje charakterystyczne właściwości, które bada się w mikrosłodowaniach według kryteriów Europejskiej Konwencji Browarnej (EBC). Kierując do słodowania jęczmień określonej odmiany szacuje się na podstawie badań wydajność i jakość słodu. Jakość odmiany ocenia się według wskaźnika Q, gdzie wartość Q poniżej 5 określa odmiany pastewne, a Q bliskie 9 określa odmiany o bardzo dobrych właściwościach browarnych. Dotychczas oceny jakości browarnej ziarniaków jęczmienia dokonywano metodami laboratoryjnymi. Zastosowanie komputerowej analizy obrazu mogłoby znacznie usprawnić proces oceny jakości ziarna oraz obniżyć koszty tego procesu. W pracy podjęto próbę wykorzystania komputerowej analizy obrazu ziarniaków oraz analizy funkcji dyskryminacji do zaklasyfikowania ziarna 11 odmian jęczmienia jarego do określonych grup jakości. Do analizy wybrano parametry barwy modelu RGB oraz parametry geometryczne ziarniaków. Analizę funkcji dyskryminacji przeprowadzono w pakiecie SAS 9.1. Zaprezentowano kolejne etapy tej analizy oraz składnię programów w języku 4GL, umożliwiających jej wykonanie.

W latach 2000–2001 i 2001–2002 przeprowadzono 2 serie doświadczeń wazonowych z 8 odmianami jęczmienia jarego (po 4 odmiany w każdej serii) stosując pod nie 3 dawki N: 1, 2 i 3 g na wazon. Odmiany: Justina i Annabell wykazały istotny wzrost plonu ziarna pod wpływem zwiększenia dawki N do 3 g/wazon. Pozostałe odmiany: Antek, Blask, Omaha, Binal, Granal i Johan plonowały podobnie przy dawkach 2 i 3 g N, a wyżej w stosunku do dawki N-1 g/wazon. Dodatni wpływ azotu na plon jęczmienia był związany z większym rozkrzewieniem produkcyjnym roślin. Wszystkie odmiany reagowały znacznym wzrostem zawartości białka w ziarnie pod wpływem zwiększania dawki azotu.

 Obiektem badań były odmiany pszenżyta ozimego: Bogo, Hewo, Tornado, Kitaro, Sekundo, Kazo oraz 1 ród SZDB 154. Celem pracy było określenie wpływu stężenia mieszaniny auksyn — 2,4 D i picloramu na efektywność androgenezy wybranych odmian pszenżyta ozimego. W doświadczeniu zastosowano pożywkę C17 (Wang i Chen, 1983) z dodatkiem 2,4 D i picloramu w następujących stężeniach: 1 mg 2,4 D + 0,5 mg picloramu / na litr pożywki; 1 mg 2,4 D + 1,0 mg picloramu / na litr pożywki; 1 mg 2,4 D + 1,5 mg picloramu / na litr pożywki; Pożywkę bez auksyn traktowano jako kontrolę dla powyższego doświadczenia. Uzyskany kalus hodowano na pożywce regeneracyjnej 190-2 (Zhuang i Jia, 1983). Wyższe stężenie mieszaniny auksyn wpłynęło pozytywnie na indukcję kalusa. Najwyższą efektywność androgenezy zaobserwowano u odmiany Kazo na pożywce C17 z dodatkiem 1 ml 2,4 D i 1,5mg picloramu/ na litr pożywki — 47,6 kalusów embriogennych na 100 wyłożonych. Najniższą, u odmiany Kitaro na pożywce C17 bez dodatku mieszaniny auksyn — 3,3 kalusów embriogennych na 100 wyłożonych pylników. Obserwowano również wpływ genotypu odmian na indukcję androgenezy. Niezależnie od poziomu stężenia auksyn kalus embriogenny najintensywniej tworzył się u odmiany Kazo, natomiast najsłabiej u odmiany Kitaro. W doświadczeniu najwięcej zielonych roślin otrzymano u odmiany Kazo na pożywce C17 z dodatkiem 1 mg 2,4 D i 1,5 mg picloramu na litr pożywki.

Praca prezentuje wyniki doświadczenia mającego na celu określenie zależności efektu heterozji mieszańców F1 od dystansu genetycznego pomiędzy ich formami rodzicielskimi. Obiektem badań było dziewięć mieszańców pszenżyta wraz z ich komponentami rodzicielskimi. Efekt heterozji obliczono dla plonu oraz następujących cech struktury plonu: długości źdźbła, długości kłosa, liczby kłosków w kłosie, liczby ziaren w kłosie, liczby ziaren w kłosku, masy ziarna w kłosie oraz MTN. Dystans genetyczny określono przy użyciu markerów molekularnych RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA). W pracy wykazano, iż u wszystkich badanych mieszańców większość cech struktury plonu przyjmowała istotnie wyższe wartości niż średnie wartości tych cech obojga rodziców. Badając korelacje dystansu genetycznego z efektem heterozji nie stwierdzono występowania zależności plonu oraz cech struktury plonu z dystansem genetycznym rodziców. W większości obliczone współczynniki korelacji dystansu genetycznego z efektem heterozji poszczególnych cech struktury plonu i plonu były statystycznie nieistotne, ponieważ nie przekraczały wartości krytycznej dla testowania współczynnika korelacji, która wynosi r = 0,67 przy a = 0,05. Wyjątek stanowią współczynniki korelacji efektu heterozji masy ziaren w kłosie i MTZ z dystansem genetycznym, które kolejno wynoszą r = 0,86 i r = 0,85.

W latach 2001–2002 oceniano porażenie bulw wirusami nowych odmian ziemniaka, po jednorocznych rozmnożeniach zdrowych sadzeniaków w strefie wysokiej presji infekcyjnej wirusów (południowe rejony kraju). W badaniach brało udział 9 odmian ziemniaka zarejestrowanych w roku 2000 (Molli, Gabi, Rumpel, Satina, Zebra, Pasja, Zeus, Skawa oraz Umiak), które porównywano do odmian z danej grupie wczesności: Drop, Mila oraz Bzura, stanowiących wzorzec dla danego poziomu odporności na wirusy. Przeprowadzone badania potwierdziły wyższą (ocena 9) od przyjętej w czasie rejestracji (ocena 7,5–8) odporność odmian Gabi, Rumpel, Skawa i Umiak na porażenie PVY. Do najtrudniejszych w produkcji nasiennej zaliczono odmiany Zebra i Satina, natomiast do najłatwiejszych, odmianę Skawa. Odmiany Molli, Umiak i Zeus zakwalifikowano do grupy drugiej, w której w zależności od lokalizacji produkcji nasiennej wymagana jest średnio intensywna ochrona przed PVY lub PLRV, natomiast odmiany Gabi, Rumpel i Pasja do grupy trzeciej, gdzie zaleca się intensywną ochronę przed wirusem liściozwoju. Na uwagę zasługuje również odmiana Pasja, która jako jedyna w badanej grupie odmian wykazywała wyraźną reakcję w próbie oczkowej, na porażenie PVS.

W pracy zaprezentowano próbę opracowania systemu oceny odmian ziemniaka. Może być on wykorzystany w procesie doboru odmian do uprawy. Proponowany syntetyczny wskaźnik walory­zacji odmian jadalnych uwzględnia łącznie 20 cech ujętych w trzech grupach: morfologia (wygląd) bulw, jakość kulinarna, czynniki technologiczne ułatwiające produkcję. W warunkach rosnącej konkurencji na rynku najważniejsze znaczenie będą miały istotne dla odbiorcy (konsumenta) cechy jakościowe. Opracowany ranking wskazuje, że odmiany jadalne wyhodowane w Polsce pod względem ocenianych cech są porównywalne z odmianami zagranicznymi.

W roku 2004 w doświadczeniu szklarniowym oceniano wpływ 3 adiuwantów: Dedal 90 EC, Olejan 85 EC i Superam 10 AL, na fitotoksyczną reakcję roślin ziemniaka. Wzorzec stanowił olej mineralny Sunspray 850 EC. Celem badań było poznanie możliwości wykorzystania adiuwantów, opartych na olejach roślinnych w ochronie plantacji nasiennych ziemniaka przeciwko infekcjom wirusowym. Pierwszy etap badań obejmował ocenę ich wpływu na fitotoksyczną reakcję roślin ziemniaka. W okresie VI–IX wykonano 10 zabiegów nalistnych, w odstępach 7-dniowych, mieszaniną oleju z wodą w stężeniach: 1%, 3% i 5%. Ocenę wpływu badanych adiuwantów na fitotoksyczną reakcję roślin ziemniaka wykonywano 3 dni po każdym zabiegu. Nie stwierdzono fitotoksycznej reakcji po zastosowaniu stężenia 1%. Wraz ze wzrostem stężenia obserwowano również wzrost fitotoksycznej reakcji. Stwierdzono istotnie niższe plony bulw, średnio około 25-45% w zależności od zastosowanego adiuwanta.

Badania przeprowadzono w latach 2000–2002 w Boninie (woj. zachodniopomorskie) na dwóch średnio wczesnych odmianach ziemniaka. Oceniano skuteczność wczesnego niszczenia naci trzema różnymi metodami (mechaniczna, chemiczna i mechaniczno-chemiczna) możliwymi do zastosowania na plantacjach nasiennych ziemniaka, na tempo zasychania naci ziemniaka, strukturę i wielkość plonu bulw, ze szczególnym uwzględnieniem frakcji sadzeniaków. Stwierdzono, że niszczenie naci metodą mechaniczno-chemiczną sprzyjało istotnie szybszemu jej zasychaniu (o około 2 dni) w porównaniu z desykacją chemiczną lub niszczeniem mechanicznym, ponadto nie stwierdzano ponownego odrastania roślin. Wczesne niszczenie naci wpływało istotnie na zmniejszenie plonu ogólnego bulw jedynie u odmiany Mila (średnio o 8%), natomiast nie stwierdzono istotnych różnic w plonie frakcji sadzeniakowej zarówno u odmiany Mila, jak i Balbina. Ze względu na wysoką skuteczność mechanicznego niszczenia naci może być ono alternatywą dla desykacji chemicznej, szczególnie na plantacjach uprawianych w systemie ekologicznym.

Badania przeprowadzono w Boninie (woj. zachodniopomorskie) w latach 2000–2002 na dwóch odmianach średnio wczesnych o zróżnicowanej odporności na PVY — Balbina (6,5) i Mila (5,5). W ujęciu kompleksowym oceniano: podkiełkowywanie sadzeniaków, cotygodniowe stosowanie oleju mineralnego oraz trzy sposoby niszczenia naci (mechaniczny, chemiczny i mechaniczno-chemiczny). Porażenie bulw PVY oceniano w okresie zimowym w próbie oczkowej, stosując test DAS ELISA. Stwierdzono, że podkiełkowywanie sadzeniaków nie przynosiło praktycznie żadnych efektów w ograniczaniu porażenia bulw PVY. Natomiast systematyczne stosowanie oleju mineralnego istotnie ograniczało porażenie bulw tym wirusem, średnio o około 50%. Najkorzystniejszą metodą niszczenia naci była metoda mechaniczno-chemiczna, której skuteczność w ograniczaniu porażenia wirusem Y wynosiła średnio 50–70% w zależności od odmiany. Natomiast skuteczność metody chemicznej lub mechanicznej sięgała 40–65%, w zależności od odmiany. Zniszczenie naci sposobem mechaniczno-chemicznym na obiektach wcześniej chronionych olejem mineralnym dodatkowo ograniczyło porażenie PVY o 17% u odmiany Mila i aż 75% u odmiany Balbina. Na podstawie przeprowadzonych badań określono optymalny układ zabiegów w produkcji nasiennej odmian podatnych na PVY, który powinien obejmować: 1) obligatoryjne, cotygodniowe zabiegi olejem mineralnym, 2) wcześniejsze niszczenie naci metodą mechaniczno-chemiczną. Powyższy układ pozwalał ograniczyć porażenie PVY od 68% do 79% (odmiana Mila) i od 80% do 84% (odmiana Balbina) w zależności od presji infekcyjnej (roku badań). Wysoka skuteczność metody mechanicznej w ograniczaniu porażenia bulw PVY może świadczyć o jej przydatności w produkcji sadzeniaków metodami ekologicznymi.

W latach 2002–2004 w Zakładzie Agronomii Ziemniaka IHAR w Jadwisinie przeprowadzono badania dotyczące rozwoju 6 odmian ziemniaka uprawianych w 2 systemach produkcji (ekologicznym i integrowanym) na dwóch różnych typach gleb: kompleks żytni bardzo dobry w Osinach i kompleks żytni słaby w Jadwisinie. Stwierdzono istotne zróżnicowanie większości parametrów morfologicznych roślin w zależności od wszystkich badanych czynników. Największy wpływ na rozwój roślin miał system produkcji. Rośliny rosnące w systemie integrowanym charakteryzowały się znacznie lepszymi wskaźnikami rozwoju niż rośliny rosnące w systemie ekologicznym. Kompleks glebowy miał mniejsze znaczenie. Odmianami najbardziej przydatnymi do produkcji ekologicznej pod względem cech morfologicznych okazały się odmiany: Bzura, Bila i Wolfram.

W latach 2001–2003 w doświadczeniach polowych na glebach średnio zwięzłych określano wpływ nawożenia azotowego na plony i niektóre cechy jakościowe nowych skrobiowych odmian ziemniaka: Neptun, Pasja i Skawa. Najwyższy plon bulw stwierdzono u odmiany Neptun (48,6 t×ha-1), a istotnie najniższy u odmiany Pasja (44,8 t×ha-1), natomiast najwyższy plon skrobi u odmiany Skawa (10,0 t×ha-1), a najniższy u odmiany Pasja (8,9 t×ha-1). Reakcja badanych odmian skrobiowych na nawożenie azotowe była zróżnicowana. Najwyższy plon skrobi u odmiany Neptun stwierdzono przy nawożeniu 150 kg N×ha-1, natomiast u odmian Pasja i Skawa przy poziomie nawożenia 100 kg N×ha-1. W miarę wzrostu dawek nawożenia N do 150 kg N×ha-1 u odmian Neptun i Skawa wzrastała ilość bulw z objawami pustowatości i rdzawej plamistości miąższu. Objawów tych chorób nie stwierdzono u odmiany Pasja niezależnie od poziomu nawożenia N. Odmiana Neptun wykazywała dużą podatność na parcha zwykłego, szczególnie przy wyższym poziomie nawożenia azotem.

Celem badań było określenie wpływu nawożenia potasem przy trzech poziomach nawożenia NP: N40P17, N80P34, N120P51 na cechy kulinarne bulw ziemniaka odmian Muza, Oda i Orłan. Dawki potasu zwiększano proporcjonalnie do N i P w stosunku równym: 0, 1, 2 i 3. Ocenianymi cechami były: barwa, smak, zapach, tendencja do rozgotowywania, konsystencja, mączystość, wilgotność i struktura bulw ugotowanych oraz ciemnienie miąższu bulw surowych i ugotowanych. Najkorzystniejszą ocenę uzyskała odmiana Muza. W czterostopniowej skali (4 — najgorszy) smak bulw tej odmiany oceniono na 2,0; zapach na 1,2; konsystencję na 1,9; mączystość — 1,7 i wilgotność — 1,9. Odmiana Muza charakteryzowała się niską tendencją do rozgotowywania (1,4). Ciemnienie miąższu bulw surowych tej odmiany w 9-stopniowej skali wyniosło 8,7 — po 10 min. od przekrojenia i 8,2 po 1 h, a bulw ugotowanych 8,8 po 10 min. i 8,3 po 24 h. Niżej oceniono odmianę Oda. Wszystkie cechy bulw tej odmiany były o ok. 0,4 gorsze. Najniższą ocenę uzyskały bulwy odmiany Orłan. Bulwy tej odmiany jedynie w przypadku smaku w niewielkim stopniu przewyższały odmianę Oda. Zastosowane nawożenie NP nie miało decydującego wpływu na większość cech kulinarnych badanych bulw. Wzrastające dawki NP poprawiły smak bulw i wilgotność miąższu, a obniżyły ciemnienie miąższu bulw surowych po 4 h. Wzrastające dawki potasu poprawiły konsystencję miąższu, mączystość oraz zmniejszyły tendencję do rozgotowywania.

Omówiono występowanie i znaczenie ważniejszych chorób bakteryjnych ziemniaka. Dokonano porównania reakcji ziemniaka na porażenie przez bakterie wywołujące czarną nóżkę ziemniaka i mokrą zgniliznę, bakteriozę pierścieniową i śluzaka. Omówiono strategie ochrony ziemniaka przed tymi chorobami.

Badania nad zdrowotnością bulw prowadzono na trzech odmianach ziemniaka jadalnego: bardzo wczesnej Bard, średnio późnej Rybitwa i późnej Wawrzyn. Bulwy pochodziły ze ścisłego doświadczenia poletkowego, założonego w latach 2000–2002 w Tomaszkowie przez Katedrę Produkcji Roślinnej UW-M w Olsztynie. W doświadczeniu uwzględniono kombinacje z nawożeniem azotem w dawce 30, 60 i 90 kg×ha-1 w postaci mocznika 46%, który zaaplikowano po wschodach ziemniaka. Oceny zdrowotności bulw dokonywano po 5-miesięcznym okresie przechowywania. Objawy parcha zwykłego i rizoktoniozy oceniano na 100 bulwach pobranych losowo z poszczególnych kombinacji nawożenia według 9° skali, a wyniki podano w % jako indeks porażenia. Nasilenie mokrej zgnilizny, zarazy ziemniaka i suchej zgnilizny ziemniaka określano w 5 kg próbie bulw z każdej kombinacji i przedstawiono w procentach masy porażonych bulw. Najbardziej intensywnie na bulwach ziemniaka w badanym okresie rozwijały się parch zwykły i ospowatość na ziemniaku nawożonym azotem w dawce 60 kg×ha-1. Rozwojowi tych chorób sprzyjały sezony wegetacyjne 2000 i 2001 roku, a zanotowane średnie indeksy porażenia na odmianie Rybitwa wynosiły kolejno 20% i 24%. Najmniejsze porażenie przez Streptomyces scabies i Rhizoctonia solani stwierdzono na bulwach odmiany Bard. Nasilenie mokrej zgnilizny bulw nie przekraczało 6%, a zarazy ziemniaka i suchej zgnilizny bulw — 3%. Największe porażenie bulw przez Erwinia carotovora var. carotovora zanotowano na odmianie Bard i Wawrzyn, a przez Phytophthora infestans na odmianie Bard. Nie stwierdzono objawów zarazy ziemniaka w 2002 roku na bulwach odmiany Wawrzyn we wszystkich trzech kombinacjach nawożenia i na bulwach pozostałych odmian w kombinacji z nawożeniem azotem w najniższej dawce. Sucha zgnilizna w podobnym stopniu wystąpiła na bulwach wszystkich badanych odmian ziemniaka. Wyższe dawki nawożenia azotem spowodowały zwiększenie nasilenia mokrej zgnilizny bulw, zarazy ziemniaka i suchej zgnilizny bulw.

Chemiczna ochrona przed zarazą może, albo polegać na intensywnym stosowaniu fungicydów już od wschodów ziemniaka, albo jako ochrona zrównoważona, opierać się na prognozowaniu występowania patogena i wykorzystywać systemy decyzyjne wspomagające podejmowanie decyzji o jej rozpoczęciu. Doświadczenia polowe z wykorzystaniem systemu decyzyjnego NegFry w ochronie ziemniaka przed zarazą w północnej części Polski prowadzono w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Boninie w latach 2002–2004. Porównywano skuteczność różnych systemów ochrony. W warunkach klimatycznych Bonina system NegFry rekomendował pierwszy zabieg 0–34 dni wcześniej przed rzeczywistym wystąpieniem zarazy. Ochrona prowadzona wg systemu NegFry pozwoliła na skuteczne zwalczanie zarazy i jednocześnie zredukowanie liczby zabiegów w porównaniu z rutynowym modelem ochrony.

W latach 2003–2004 prowadzono w Boninie doświadczenia z wykorzystaniem nawozów dolistnych do ograniczania rozwoju alternariozy na roślinach ziemniaka. W doświadczeniu oceniano 6 różnych wariantów ochrony. Najwyższą skuteczność w ograniczaniu rozwoju choroby uzyskano dla wariantu 2 × Basfoliar 12-4-6 w dawce 2,0 l/ha (86,0%) i 2 × ½ ochrony (dawki zmniejszone o 50%) + Basfoliar 12-4-6 w dawce 2,0 l/ha (85,3%).

W latach 1998–2000 w Boninie (rejon północno-zachodniej Polski) badano wpływ warunków meteorologicznych na występowanie ospowatości na bulwach ziemniaka. Zaobserwowano istotny wpływ średniej temperatury powietrza w okresie lipiec-wrzesień na indeks występowania ospowatości na bulwach potomnych — współczynnik korelacji = -0,5. Spośród ocenianych odmian, najbardziej podatne na występowanie ospowatości okazały się odmiany: Wolfram, Wiking i Alicja; zaś na odmianach: Danusia, Vineta, Wawrzyn i Kuba zaobserwowano mniejsze nasilenie występowania sklerocji Rhizoctonia solani.

Warunki klimatyczne panujące w Polsce zwykle nie sprzyjają wystąpieniu wyraźnych objawów rizomanii na burakach cukrowych porażonych przez wirus nekrotycznego żółknięcia nerwów buraka (Beet necrotic yellow vein virus, BNYVV). W większości wypadków jedynym zauważalnym symptomem jest słabszy rozwój porażonych roślin oraz żółknięcie liści. Często zmiany takie przypisywane są innym czynnikom sprawczym, zwykle powiązanym ze zmiennością warunków glebowych i jej wilgotnością. Celem pracy było ustalenie optymalnego okresu pobierania prób do analiz ELISA na obecność wirusa BNYVV w roślinach buraka pochodzących z plantacji podejrzanych o występowanie choroby. Wytypowano sześć plantacji buraka cukrowego w rejonach, w których wykrywano BNYVV w latach poprzedzających wykonanie powyższych badań. Próby pobierano w czterech terminach: III dekadzie lipca, II i III dekadzie sierpnia oraz II dekadzie września 2000 roku. Testowano sok z korzenia, liści sercowych oraz liści okółków zewnętrznych. Użyto koniugatów i surowic firmy Bio-Rad. Uzyskane wyniki wykazały, że im późniejszy był termin pobierania próby na badanych plantacjach, tym bardziej wzrastało prawdopodobieństwo wykrycia wirusa w roślinach. W kolejnych terminach uzyskano pozytywny wynik testu ELISA dla odpowiednio 65%, 80%, 93% i 100% pobranych roślin.

Celem badań własnych była ocena wpływu dawek i terminu zastosowania auksyny (kwasu indolilo-3-masłowego) i Ekolistu na plonowanie łubinu białego. Ścisłe dwuczynnikowe doświad­czenie polowe w układzie losowanych podbloków z obiektem kontrolnym wykonano w latach 2001–2003 w Stacji Badawczej Wydziału Rolniczego ATR w Mochełku. Przedmiotem badań była tradycyjna odmiana łubinu białego ‘Butan’. Na początku kwitnienia rośliny opryskiwano auksyną (kwas indolilo-3-masłowy — IBA) w dawkach 20, 40 i 60 mg×dm-3, a na końcu kwitnienia Ekolistem w dawkach 3, 6 i 9 dm3×ha-1. Stwierdzono istotny wpływ auksyny i Ekolistu na plonowanie łubinu białego; najwyższe przyrosty plonu nasion w stosunku do kontroli uzyskano po opryskaniu roślin na początku kwitnienia 60 mg×ha-1 auksyny, a na zakończenie kwitnienia — dawką 9 dm3×ha-1 Ekolistu. Łączne zastosowanie auksyny na początku i Ekolistu na końcu kwitnienia nie wpłynęło na dalsze zwiększenie plonów nasion. Nie stwierdzono istotnych różnic w działaniu zastosowanej auksyny i Ekolistu na plon nasion łubinu białego i jego komponenty. Odnotowano istotnie korzystny, w porównaniu z roślinami kontrolnymi, wpływ testowanych substancji (zwłaszcza w dawkach średnich i wysokich) na liczbę strąków i nasion oraz masę nasion z pędu głównego łubinu białego. Liczba i masa nasion z pędów bocznych roślin opryskiwanych IBA i Ekolistem były także istotnie wyższe w porównaniu do roślin kontrolnych, przy czym najkorzystniej na te cechy wpływała wysoka dawka Ekolistu oraz połączenie wysokich dawek auksyny i Ekolistu. Nie stwierdzono istotnego wpływu zastosowanych substancji na masę 1000 nasion łubinu białego.

Doświadczenie prowadzono w latach 1998–2001 w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Grabowie (woj. mazowieckie). Z badań wynika, że zarówno termin zbioru pierwszego pokosu jak i dobór odmiany wpływał na plonowanie, dynamikę przyrostu suchej masy, ulistnienie i trwałość roślin lucerny. Koszenie odrostu wiosennego w fazie wegetatywnej obniżało całoroczny plon suchej masy i plon liści, długość pędów i trwałość roślin. Natomiast zwiększało udział liści w plonie badanych odmian i zagęszczenie pędów w łanie. W okresie trzyletniego użytkowania, w porównywanych terminach zbioru pierwszego pokosu odmiany Luzelle i Legend charakteryzował wyższy poziom plonowania, szybsze tempo przyrostu suchej masy w fazach wegetatywnej i początku pakowania, większa wysokość pędów i mniejsze ulistnienie, jak też nieco bardziej zwarta budowa łanu niż odmianę Kometa.

Doświadczenie polowe z koniczyną czerwoną uprawianą na paszę, przeprowadzono w latach 1999–2001, metodą bloków kompletnie zrandomizowanych, w czterech powtórzeniach, na glebie kompleksu pszennego dobrego (klasa IIIa). Badano strukturę zagęszczenia roślin i pędów koniczyny w roku siewu. W eksperymencie uwzględniono dwa sposoby siewu: siew czysty (bez rośliny ochronnej) i wsiewka w jęczmień jary; cztery ilości wysiewu nasion (212, 424, 636, 848 szt.∙1m2) oraz dwie odmiany (Dajana — 2n i Etos — 4n). Określono polowe wschody koniczyny, liczbę roślin na 1 m2 i ich zróżnicowanie w zależności od średnicy szyjki korzeniowej, obsadę pędów oraz liczbę i masę pędów z rośliny. Wzrost ilości wysiewu nasion powodował spadek polowych wschodów koniczyny, natomiast zwiększał obsadę roślin i udział w niej „siewek”. Nie zróżnicował istotnie obsady pędów, co było efektem samoregulacji łanu, determinowanym zmiennym udziałem roślin o różnej średnicy szyjki korzeniowej i liczbą wyrastających z nich łodyg. Odmiana Dajana charakteryzowała się istotnie większymi wschodami oraz obsadą roślin i pędów na 1 m2, niż Etos. W strukturze zagęszczenia roślin, „siewki” (rośliny bez pędów) stanowiły 72,2% w koniczynie wsiewanej w jęczmień jary oraz 38,8% w uprawianej z siewu czystego. Wraz ze wzrostem średnicy szyjki korzeniowej rośliny wykształcały większą liczbę pędów, ale nie zawsze o większej masie.

Doświadczenie polowe z di- i tetraploidalną koniczyną czerwoną uprawianą na paszę, przeprowadzono w latach 1999–2001, metodą bloków kompletnie zrandomizowanych, w czterech powtórzeniach, na glebie kompleksu pszennego dobrego (klasa IIIa). Badano plonowanie oraz skład chemiczny koniczyny w roku siewu, w zależności od sposobu siewu: siew czysty (bez rośliny ochronnej) i wsiewka w jęczmień jary; różnych ilości wysiewu nasion (212, 424, 636, 848 szt.×1 m-2) oraz odmiany (Dajana — 2n i Etos — 4n). Stwierdzono istotnie wyższe plony zielonej i suchej masy koniczyny z siewu czystego w porównaniu z wsiewką w jęczmień jary. Plon odm. Dajana był istotnie wyższy niż plon odm. Etos. Największy udział w kształtowaniu plonu suchej masy odmiany Dajana, miały w roku siewu frakcje roślin „c” i „d” (ok. 75%), a odmiany Etos — „b” i „c” (ok. 70%). Plon suchej masy koniczyny charakteryzował się wysokim udziałem liści (56,0%–62,8%). Istotnie więcej białka ogółem i właściwego oraz P, K i Mg, a mniej włókna surowego i Ca oraz suchej masy zawierała odmiana Etos niż Dajana z siewu czystego. Nie stwierdzono wpływu zagęszczenia roślin na jakość plonu.

Na podstawie wyników doświadczeń polowych przeprowadzonych w latach 2002–2004 z czteroma odmianami kostrzewy czerwonej, dokonano analizy wpływu ilości wysiewu na obsadę roślin w polu, ich krzewienie i instalację oraz plon nasion. W uprawie na nasiona optymalnym okazał się teoretyczny wysiew (W2) 500 roślin /1 m2, a dla form rozłogowych nawet (W3) 250 roślin. Natomiast stosowany dotychczas w praktyce wysiew (W1) dający obsadę od 770 do 1145 roślin/1 m2 zależnie od MTN odmian był nadmierny. Faktyczną obsadę roślin w polu mierzono polowym wskaźnikiem wschodów (PWW), który wynosił średnio od 30 do 45% zależnie od gęstości siewu w stosunku do obsady teoretycznej ustalonej na podstawie laboratoryjnej zdolności kiełkowania i MTN odmian. Ogólnie o plonie nasion zadecydowała obsada roślin w polu już w roku siewu, określona wskaźnikiem instalacji roślin (WIR). Wyższe plony nasion pomimo niższej obsady roślin i rzadszego wysiewu były efektem lepszego krzewienia się roślin (do 30 pędów), a częściowo większej MTN oraz długości i masy wiechy. Wskutek zmniejszenia ilości wysiewu wzrósł znacznie współczynnik rozmnażania (WR) — 2-krotnie przy wysiewie optymalnym i 4-krotnie przy minimalnym.

Przedstawiono cykl rozwoju choroby, opisano trzy typy objawów na trawniku, grzyby edaficzne i lectofiliczne powodujące czarcie kręgi i ich szkodliwość. Podano metody chemiczne i agrotechniczne stosowane w zwalczaniu czarcich kręgów. Wskazano na trudności i małą efektywność fungicydów. Zwrócono uwagę na możliwość zapobiegania rozwojowi czarcich kręgów przez prawidłową pielęgnację trawników.

W pracy analizowano wartość technologiczną ziarna 64 ozimych linii introgresywnych T. aestivum L./ T. durum Desf. Ocena technologiczna obejmowała 4 letnie wyniki zawartości białka ogółem (%), wskaźnika sedymentacji Zeleny’ego (ml), liczby opadania (s), wartości wypiekowej (klasy E, A, B, C) i elektroforezę SDS-PAGE wysokocząsteczkowych glutenin. Wyniki te porównano z wynikami uzyskanymi dla odmiany jakościowej Begra. Większość badanych linii wykazywała wartości wskaźników, które dorównywały (klasa A) lub przewyższały (klasa E) odmianę Begra. Zawartość białka klasy E miało 46,8% linii, wskaźnik sedymentacji Zeleny’ego klasy E — 21,8% linii, liczbę opadania klasy E — 96,8% linii i wartość wypiekową klasy E miało 18,6% linii. Wykonana elektroforeza wysokocząsteczkowych glutenin wykazała (1) obecność homeologicznych alleli w loci Glu-A1 i Glu-B1 u 85,9% linii, (2) rozbicie alleliczności w locus Glu- D1 i utworzenie nowej kombinacji podjednostek 5+12 u 6,3% linii, (3) introgresje obcych alleli w loci Glu-1 o nieznanych podjednostkach u 7,8% linii. Uzyskane wyniki wskazują, iż hybrydyzacja introgre­sywna T. aestivum L. z pszenicą tetraploidalną gatunku T. durum Desf. prowadzić może do pod­wyższenia wartości technologicznej ziarna u pszenicy ozimej T. aestivum L. wynikającego z introgre­sji alleli genomów A, B lub efektów pasażowania obcymi chromosomami.

Podjęto próbę oceny zmian w częstotliwości alleli (locus Glu A1) warunkujących syntezę glutenin HMW, jakie mogą zachodzić pod wpływem selekcji prowadzonej we wczesnych etapach hodowli. Okazało się, że selekcja intuicyjna ogranicza udział genotypów zawierających warianty kodujące wśród mieszańców o najwyższej masie 1000 ziaren – jednej z podstawowych cech selekcji w procesie hodowlanym. Wynik taki do pewnego stopnia tłumaczy, dlaczego wśród polskich odmian i rodów występuje tak znaczna liczba form zawierających wariant Glu A1-null. Prawdopodobnie obserwowany efekt jest wynikiem sprzężenia pomiędzy genami kontrolującymi gluteniny HMW a genami odpowiedzialnymi za różne cechy rolnicze będące podstawą selekcji w procesie hodowlanym. Zjawisko to utrudnia selekcję form o wysokiej MTZ i zawierających jednocześnie korzystne z punktu widzenia technologii warianty Glu A1-1 i Glu A1-2. Zależności takich nie zaobserwowano w przypadku plonu ziarna z kłosa.

 Analizowano dziedziczenie frakcji białkowych należących do grupy β-gliadyn u odmian i rodów pszenicy ozimej z kolekcji Zakładu Oceny Jakości i Metod Hodowli Zbóż IHAR w Krakowie (ZOJiMHZ). Dwie linie orkiszu: kbh-sp1 i kbh-sp2 krzyżowano z dwoma formami pszenicy zwyczajnej — rodem LAD 480 i odmianą Flair. Obrazy elektroforetyczne rodziców różniły się między sobą w strefie β-gliadyn. Analizowano częstotliwość występowania różnych kombinacji frakcji białkowych u mieszańców F2. Zidentyfikowano sześć bloków gliadyn: cztery kodowane chromosomem 6B i dwa kodowane chromosomem 6D. Wyniki testu χ2 potwierdziły, że bloki należące do poszczególnych grup chromosomowych są allelicznymi wariantami genów zlokalizowanych na chromosomach 6B i 6D. Obliczono wartości wskaźnika Rm dla wszystkich prążków wchodzących w skład zidentyfikowanych bloków, na podstawie których włączono je do utworzonego wcześniej katalogu białek gliadynowych.

Do odmiany pszenicy Flair wprowadzano gen odporności Lr50 na rdzę brunatną przy wykorzystaniu selekcji wspomaganej markerami molekularnymi. Wspomniany gen odporności wprowadzano na drodze dwukrotnego krzyżowania wstecznego. Dwa markery mikrosatelitarne gwm382 i gdm87 flankujące gen Lr50 pozwoliły na wybór obiektów zawierających ten gen w kolejnych populacjach potomnych. Dodatkowo wśród obiektów pokolenia F1BC1 przeprowadzono analizę zawartości genomu rodzica wypierającego. W tym celu wykorzystano zestaw 21 markerów mikrosatelitarnych (po jednym dla każdego chromosomu) zlokalizowanych w pobliżu centromeru danego chromosomu. Niestety, z powodu braku polimorfizm DNA lub nie występowania produktów reakcji PCR, uzyskana na ten temat informacja była bardzo ograniczona. Niemniej jednak, selekcja wspomagana markerami molekularnymi pozwoliła na wybór linii zawierających gen Lr50, które włączono do programu wytwarzania materiałów wyjściowych do hodowli nowych odmian pszenicy odpornych na rdzę brunatną.

Przeprowadzono ocenę wizualną wykształcenia pylników u roślin populacji F2 pochodzącej z krzyżowania męskosterylnej linii Salvo 15/1 z linią przywracającą płodność Bogo 5/3. Ocenę prowadzono w skali 5 punktowej. Stwierdzono istotne zróżnicowanie stopnia wykształcenia pylników między roślinami, kłosami, stronami kłosa, lokalizacjami kłoska w kłosie i kwiatu w kłosku. W obrębie roślin największą zmienność zaobserwowano w obrębie kłosa (28,75% ogólnej zmienności) i pomiędzy pylnikami w obrębie kwiatu (21,25%). Pylniki szczytowej części kłosa były bardziej zdeformowane niż pylniki części środkowej i dolnej.

Celem niniejszej pracy było określenie genetycznego polimorfizmu 15 odmian pszenżyta (Dagro, Moniko, Salvo, Fidelio, Lamberto, Pronto, Kitaro, Woltario, Tevo, Disco, Moreno, Presto, Prego, Chrono, Lasko) w oparciu technikę SDS-PAGE. Na otrzymanych dla wymienionych odmian pszenżyta elektroforegramach obserwowano od 19 (Presto) do 27 (Salvo, Fidelio i Lamberto) prążków białkowych. Ich masa wahała się od 105,8 do 18,4 kDa. W zależności od masy zaliczono je do czterech frakcji białkowych: HMW, w, g75, g40 o masach odpowiednio: > 100, 100 — 75, 75 — 40 i < 40 kDa. We frakcji białek najcięższych — HMW, u większości odmian stwierdzono obecność 2 polipeptydów o masie 105,8 i 101 kDa. Wyjątek stanowiły odmiany: Dagro, Lamberto i Kitaro, u których w omawianej frakcji białek wykazano obecność 1 polipeptydu o masie 101 kDa. We frakcji białek w wykazano obecność od 1 (Kitaro) do 6 (odmiana Lamberto) prążków białkowych. Polimorficznymi okazały się prążki o masie: 99,2; 95,09; 87,9; 83,44 i 81,6 kDa. Obserwowano je bowiem na elektroforegramach w różnych układach. Frakcja białek g75 liczyła od 7 do 9 prążków o masie od 74,9 do 41,9 kDa. Polimorficznymi okazały się polipeptydy: 72,31; 70; 68,8 i 65,11 kDa. Najlżejsza frakcja białek zapasowych g40 liczyła od 9 do 12 prążków białkowych o masie od 39,6 do 18,4 kDa. Analiza drzewa podobieństwa filogenetycznego wykazała, że badane odmiany pszenżyta były do siebie podobne w zakresie od 73,7 do 93,6%. Podzielono je przy tym na 5 różnych grup podobieństw genetycznych.

Doświadczenie polowe prowadzono na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (420 m.n.p.m.) w latach 1997–2000. Doświadczenie obejmowało 9 obiektów o różnym składzie gatunko­wym i ilościowym mieszanek oraz siewy czyste pszenżyta ozimego (Bogo, Fidelio) i pszenicy (Almari). W przeprowadzonych badaniach porównywano plonowanie i cechy struktury plonu warian­tów mieszanek o różnym udziale w nich komponentów z jednogatunkowymi zasiewami pszenżyta i pszenicy. W siewach mieszanych udział pszenżyta wynosił 75, 50 i 25%. Pod względem plonów ziarna zbóż uprawianych w siewie czystym, pszenżyto znacznie przewyższało pszenicę. Z badanych odmian pszenżyta wyżej plonowała odmiana Fidelio. Badane warianty mieszanek przewyższały plonami pszenicę, ale ustępowały pszenżytu. Istotnie wyżej od pszenicy plonowały wszystkie badane mieszanki. Liczba ziaren w kłosie i masa 1000 ziaren w niewielkim stopniu zależały od udziału pszenicy w mieszance. Udział ziarna pszenżyta w plonie mieszanek zależał od składu ilościowego komponentów mieszanki siewnej i odmiany pszenżyta oraz podlegał znacznym waha­niom w czasie prowadzenia doświadczeń.

Ziarniaki odmiany wyjściowej Grado potraktowano mutagenami chemicznymi (MNUA i SA). W pokoleniu M3 wyselekcjonowano dużą populację mutantów. Kilka linii mutantów krzyżowano miedzy sobą oraz z formą wyjściową. Do dalszych badań wybrano 11 form i jednego mieszańca, które wykazały wyraźne zwiększenie zmienności wysokości roślin i elementów struktury plonu. Spośród wyżej wymienionych form, 5 linii pszenżyta i formę H-399/86 wysiano w trzech miejscowościach (Smolice, Szelejewo, Fundula — Rumunia). Spośród badanych form tylko linia M-369/86 i forma H-399/86 wykazały wyraźnie wyższy plon ziaren w porównaniu do wzorca Lasko. Wstępne badania rejestracyjne (9 miejscowości) dwóch form wykazały, że tylko linia H-399/86 dała wyższy plon w porównaniu do dwóch wzorców (Lasko, Malno).

Analizowano proces selekcji pszenżyta ozimego prowadzony w Hodowli Roślin Szelejewo Sp. z o.o. pod względem plonu ziarna z poletka. Brano pod uwagę dane uzyskane z serii doświadczeń międzystacyjnych, przedwstępnych i wstępnych, zakładanych kolejno w latach 1998–2002. Uzyskane wyniki analizowano statystycznie za pomocą programu komputerowego SERGEN. Porównano rody z odmianami wzorcowymi, określono efekty główne rodów oraz przeprowadzono badania ich interakcji ze środowiskiem. Na podstawie wyników analizy poszczególnych serii doświadczeń wyróżniono rody, które winny znaleźć się w następnych etapach hodowli i porównano je z rodami faktycznie wybranymi przez hodowców. Stwierdzono, że wiele rodów, które na podstawie przeprowadzonej analizy statystycznej powinny być wybrane do dalszej hodowli, zostało wyeliminowanych przez hodowców. Sugerowane jest zmniejszenie intensywności selekcji, aby nie utracić wartościowych genotypów.

Oszacowano zdolność kombinacyjną oraz efekt heterozji dla komponentów plonu ziarna kilku mieszańców pszenżyta jarego, pochodzących z krzyżowania w układzie czynnikowym trzech form matecznych z czterema formami ojcowskimi. Doświadczenie z mieszańcami F1 i formami rodzicielskimi przeprowadzono w Krakowie, zaś podobne doświadczenia mieszańcami F2 w Małyszynie. Analizą objęto pięć cech: długość źdźbła, długość kłosa, liczbę i masę ziaren z kłosa oraz masę 1000 ziaren.. Analiza wariancji wykazała istotność średniego kwadratu dla ogólnej zdolności kombinacyjnej dla długości kłosa i liczby ziaren z kłosa u form matecznych, zaś dla wszystkich cech u form ojcowskich, z wyjątkiem długości kłosa. Swoista zdolność kombinacyjna była istotna tylko dla długości źdźbła i długości kłosa. Przeciętny efekt heterozji był istotny w F1 dla długości źdźbła, masy 1000 ziaren i masy ziaren z kłosa, zaś w F2 tylko dla długości kłosa.

Otrzymano i oceniono pod względem męskiej płodności 41 mieszańców F1 pszenżyta jarego pochodzących z krzyżowania męskosterylnych roślin pszenżyta ozimego z cytoplazmą T. timopheevi jako matek z polskimi i zagranicznymi odmianami i rodami hodowlanymi pszenżyta jarego. Frekwencja rodów i odmian pszenżyta jarego w pełni dopełniających lub restorujących była mała i wynosiła po 5%. Ponad 40% rodów i odmian charakteryzowało się indeksem restoracji 90%-100%. W wyniku krzyżowań wypierających otrzymano jedną linię w pełni męskosterylną i kilka linii o niepełnej męskiej sterylności w pokoleniach BC1-BC7. Zaproponowano schemat szybkiego wytwarzania linii dopełniających.

W latach 2002–2004 przeprowadzono badania, w których określono reakcja nowych odmian pszenżyta jarego na opóźnienie terminu siewu w warunkach różnych gęstości siewu. Stwierdzono, że badane odmiany Matejko (MAH 2601), MAH 2802 i SMH 702 plonują lepiej przy wczesnym siewie i przy obsadzie roślin po wschodach 600 szt./1 m2. Nie stwierdzono istotnego wpływy zwiększania obsady roślin w warunkach opóźnionego siewu na poziom plonowania pszenżyta jarego.