Repozytorium

Doświadczalna ocena średnich dla cech rolniczych w dużej liczbie kombinacji potomstwa z krzyżowań w pokoleniu F1 (jako mieszańców heterozyjnych F1 lub segregujących populacji) oraz w pokoleniach wsobnych jest kosztowna i czasochłonna. Zatem, te średnie powinny być możliwie dokładnie przewidywane za pomocą statystycznych modeli, opartych na oszacowaniach genetycznych parametrów dla rodziców z dostępnych danych genetycznych (głównie o markerach molekularnych) i fenotypowych (o samych rodzicach lub ich potomstwie). W pracy przedstawiono takie modele statystyczne (modele regresyjne) do przewidywania średnich cech w populacjach potomstwa roślin uprawnych, w których uwzględniono oszacowania biometryczno-genetycznych parametrów dla rodziców. Zastosowanie i ocenę przydatności tych modeli zobrazowano na przykładzie 7 cech rolniczych 27 populacji potomstwa F1 żyta ozimego, otrzymanych w czyn–nikowym układzie krzyżowań 9 odmian populacyjnych (formy mateczne) z 3 testerami (populacje ojcowskie). Rozważano dwa rodzaje modeli. Jeden z modeli pierwszego rodzaju zawiera tylko średnią cechy dla obu rodziców, drugi zaś, oprócz tej zmiennej prognozującej, zawiera jeszcze odległość genetyczną rodziców (odległość Mahalanobisa, D2, badanych cech lub bezwzględną różnicę średnich genotypowych rodziców dla rozpatrywanej cechy, |D|), jako drugą zmienną prognozującą. Dwa modele drugiego rodzaju mają podobną konstrukcję. Jeden jest oparty tylko na efektach GCA rodziców, drugi zaś zawiera zarówno tę zmienną prognozującą, jak i wymienione odległości genetyczne rodziców. W rozpatrywanych badaniach nad żytem ozimym największą dokładność przewidywania za pomocą modelu ze średnią obu rodziców stwierdzono dla dwóch cech o większym znaczeniu efektów addytywnych w ich uwarunkowaniu oraz o dużej zmienności rodziców i potomstwa. Model oparty na efektach GCA rodziców zawsze dokładniej przewidywał średnie populacji potomstwa F1, niż model poprzedni. Obie odległości genetyczne rodziców, wprowadzone do każdego z dwóch modeli pierwotnych, mało zwiększały dokładność przewidywania średnich populacji potomstwa F1.

W pracy przedstawiono kształtowanie się plonu owsa i wybranych cech użytkowych ziarna takich jak: udział łuski, masa tysiąca ziaren (MTZ), udział pośladu w zależności od przebiegu warunków pogody. Badania oparto o wyniki doświadczeń polowych przeprowadzonych przez COBORU w latach 1992–2003 w 3 miejscowościach o zbliżonych warunkach glebowych i zróżnicowanych pod względem klimatycznym. Okres wegetacji owsa podzielono na 7 okresów agrofenologicznych, dla których przeprowadzono obliczenia przy zastosowaniu metody modelowej. Ten sposób oceny umożliwił wyznaczenie optymalnych wartości temperatury i sumy opadów atmosferycznych. Stwierdzono silne związki statystyczne pomiędzy plonem ziarna i elementami struktury plonu. Wzrost temperatury powietrza w agrofenofazie od wyrzucania wiech do dojrzałości woskowej powodował obniżenie plonu ziarna i wzrost masy 1000 ziaren, natomiast w okresie od dojrzałości woskowej do zbioru przyczyniał się do wzrostu plonu ziarna i udziału łuski w plonie nasion. Określono optymalne wartości temperatury. Były one na ogół niższe od średnich z okresu badań, co wskazuje na niższe wymagania cieplne owsa. Obfitsze opady w okresie wegetacji (281,4 mm) sprzyjały wysokiemu plonowaniu ziarna owsa. Natomiast opady słabsze (258,4 mm) wpływały na zmniejszenie zawartości łuski. Efektem opadów na poziomie 225 mm był wysoki wskaźnik MTZ i mały udział pośladu. Wartości temperatury powietrza i sumy opadów atmosferycznych, określane jako optymalne dla plonowania ziarna i jego cech użytkowych, były różne dla różnych okresów rozwojowych owsa.  

Materiał badawczy stanowiły mieszańce wysiane w dwóch doświadczeniach założonych metodą kraty kwadratowej częściowo zrównoważonej. Uzyskano je po skrzyżowaniu dwóch grup linii (po 12) z 4 testerami, będącymi liniami lub mieszańcami pojedynczymi. Oceniono wysokość plonu ziarna, zawartość suchej masy w ziarnie podczas zbioru, porażenie roślin głownią i krzewienie. Oszacowano efekty ogólnej zdolności kombinacyjnej (GCA) i efekty swoistej zdolności kombinacyjnej (SCA) linii. Na uwagę zasługują mieszańce 1553-4 × K202XK208, 1560-17 × 324A2 i 1481-7 × S245, 1560-5 × K186XK194 (doświadczenie TD1) i mieszaniec 1587-1 × S41324A2 (doświadczenie TD2). Combining ability of crosses, which were obtained by crossing two groups of maize lines (each group consisted of 12 lines) with four testers was evaluated. The experiments were carried out using incomplete block design. Data were recorded on grain yield, dry matter content, smuttiness of plants and tillering. Analysis of GCA and SCA was made. Significant effects were detected for 1553-4 × K202xK208, 1560-17 × S41324A2 and 1481-7 × S245, 1560-5 × K186xK194 hybrids (TD1 experiment) and for 1587-1 × S41324A2 hybrid (TD2 experiment).

Celem pracy było sprawdzenie czy formuły czterech zarejestrowanych mieszańców liniowych kukurydzy: Blask, Grom, Wiarus i Wilga były optymalne. Badano mieszance zarejestrowane i 17 mieszańców eksperymentalnych utworzonych z tych samych bądź bardzo blisko spokrewnionych linii wsobnych. Podzielono je na trzy grupy: 1) zarejestrowane mieszańce pojedyncze Blask i Grom oraz 7 mieszańców eksperymentalnych o zbliżonych formułach, 2) zarejestrowany mieszaniec trójliniowy Wiarus i 8 mieszańców eksperymentalnych o zbliżonych formułach, 3) zarejestrowany mieszaniec trójliniowy Wilga i 2 mieszańce eksperymentalne o zbliżonych formułach. Cały zestaw 21 mieszańców oceniono w latach 2003–2004 w doświadczeniach polowych na ziarno, zlokalizowanych w 3 miejscowościach. W pierwszej grupie żaden z mieszańców eksperymentalnych nie plonował lepiej od mieszańca Blask, natomiast 3 mieszańce plonowały na poziomie mieszańca Grom. Mieszańce w drugiej grupie nie różniły się istotnie poziomem plonowania od zarejestrowanego mieszańca Wiarus, a tylko jeden z nich zasługiwał na uwagę ze względu na możliwość łatwiejszej produkcji nasiennej. W trzeciej grupie mieszańców optymalną okazała się formuła zarejestrowanego mieszańca trójliniowego Wilga. The aim of the study was to compare all possible formulas of maize hybrids obtained from the same inbred lines which had already been used to develop commercial hybrids. The experimental material consisted of 4 commercial hybrids: Blask, Grom, Wiarus, Wilga and 17 experimental hybrids obtained from the same or related lines. The material was divided into the following three groups: 1) commercial SC hybrids Blask and Grom and 7 related experimental hybrids, 2) commercial TC hybrid Wiarus and 8 related experimental hybrids, 3) commercial TC hybrid Wilga and 2 related experimental hybrids. The whole set of 21 hybrids was evaluated in 2003 and 2004 in grain trials at 3 locations. No hybrid was found to be better than the commercial hybrid Blask in the first group, but there were 3 experimental hybrids with grain yield comparable to the hybrid Grom. In the second set no significant differences among hybrids were found, although one hybrid was slightly better both in grain yield and dry matter content than the commercial hybrid Wiarus. As a modified three-way cross (MTC) it could be a handy and useful tool in seed production. In the third group neither of the single cross (SC) hybrids did exceed in yielding the commercial hybrid Wilga.

Przedstawiono grzyby z rodzaju Neotyphodium żyjące w systemicznej współzależności z głów-nymi gatunkami traw: N. lolii, z Lolium perenne, N. coenophialum z Festuca arundinacea i N. uncinatum z Festuca pratensis. Opisano ich systematykę, biologię i produkowane alkaloidy. Zwrócono uwagę na korzystne i szkodliwe efekty współżycia traw z endofitami. Przedstawiono wyniki badań dotyczące ich występowania i rozprzestrzenienia na świecie, w Europie i w Polsce. Stwierdzono potrzebę intensyfikacji badań nad endofitami w Polsce. Podano metody wykrywania endofitów w nasionach i roślinach.

Historię buraka w Polsce można przedstawić następująco: rasa liściasta (Beta cicla) przywędrowała do Polski wcześniej niż do Europy zachodniej, prawdopodobnie jeszcze w epoce przed piastowskiej i dotarła do nas z Bizancjum. Rasa korzeniowa buraka ogrodowego (Beta vulgaris) dotarła do Polski prawdopodobnie w XVI wieku. Burak cukrowy śląski rozpowszechnił się u nas w latach dwudziestych XIX wieku. Burak cukrowy spowodował olbrzymi przewrót w rolnictwie. Dzięki uprawie buraków rolnictwo zaczęło osiągać duże zyski. Pierwszą cukrownię w Królestwie Polskim uruchomiono w 1826 roku w Częstocicach. Bujny rozwój hodowli buraków i postępy w agrotechnice doprowadziły, że pod koniec XIX wieku cukrowość buraków wynosiła ponad 17%. Najintensywniejszy postęp w produkcji buraków odnotowuje się w ostatnim 15-leciu. Produkcja buraków na potrzeby przemysłu cukrowniczego w najbliższych latach będzie malała z powodu nadprodukcji cukru i olbrzymiej konkurencji cukru trzcinowego.

Hodowla buraka cukrowego w Polsce ma ponad stuletnią tradycje i znaczne osiągnięcia. Pod względem stosowanych metod historię hodowli można podzielić na kilka okresów. Do lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku stosowano populacyjne metody hodowli wielokiełkowych diploidów, głównie metodą rodowodową z oceną potomstw. W ten sposób wyhodowano odmianę AJ-1 o najwyższej w świecie zawartości cukru. Znaczący wzrost plonu korzeni i cukru z ha przyniosła opracowana w Instytucie metoda wytwarzania tetraploidów przy pomocy kolchicyny i tworzeniu triploidalnych odmian buraka cukrowego. Wymienić tu należy pionierskie prace A. Filutowicza i A. Kużdowicza. Największym wyzwaniem dla hodowców było opracowanie metody tworzenia odmian jednokiełkowych. Cel ten osiągnięto po wielu latach kosztownych i skomplikowanych prac. Opracowana została metoda syntezy jednokiełkowych mieszańców tri i diploidalnych z wyko­rzystaniem cytoplazmatycznie-genowej męskiej sterylności (CMS) i heterozji. Metoda ta przyniosła istotny wzrost plonu korzeni i cukru i jest powszechnie stosowana w Europie, USA i Japonii. W opracowaniu omówione zostały także najważniejsze zagadnienia do rozwiązania hodowli w naj­bliższej przyszłości.

Diploidalne jednonasienne odmiany buraka cukrowego są heterozyjnymi mieszańcami między komponentem męskosterylnym i diploidalnym wielonasiennym zapylaczem. W hodowli hetero­zyjnych odmian warunkiem sukcesu są wartościowe homozygotyczne linie rodzicielskie uzyskane przez chów wsobny i wykorzystywane do produkcji mieszańców o wysokiej wartości użytkowej oraz wiernym plonowaniu w zróżnicowanych warunkach glebowo-klimatycznych. Podjęte badania są istotne, ze względu na tendencję do uprawy diploidalnych odmian buraka cukrowego, które pod względem wartości użytkowych dorównują odmianom triploidalnym. Selekcja roślin samozgodnych pozwala na uzyskanie wartościowych linii homozygotycznych buraka. Samozapylenia i identyfikację roślin samozgodnych przeprowadzono w potomstwie roślin pochodzących z populacji oraz ze skrzyżowań parami wielonasiennych diploidalnych buraków. W potomstwach pochodzących z populacji nasiona po samozapyleniu zawiązało od 2,0 do 25,0% roślin w generacji S1 i 26,7% roślin w generacji S2, a w potomstwach uzyskanych ze skrzyżowań parami roślin tego samego pochodzenia od 2,6 do 66,7% roślin w generacji S1 i od 4,0 do 36,0% roślin w generacji S2. W generacji S1 stwierdzono znaczny odsetek (15,9%) nasion z wykształconą tylko owocnią. Wyselekcjonowano również potomstwa generacji S2 o zielonej barwie hipokotylu, które można wykorzystać do oceny stopnia przekrzyżowania roślin oraz kontroli czystości linii.

Metoda kultur in vitro niezapłodnionych zalążków buraka cukrowego może być z powodzeniem stosowana do otrzymania dihaploidów z tetraploidalnych zapylaczy. Wytworzenie dihaploidalnych linii stwarza możliwość uzyskania nowej zmienności z uwagi na wysoką heterozygotyczność tetraploidów. Zalążki tetraploidalnych zapylaczy buraka cukrowego — typu normalnego, cukrowo-normalnego i cukrowego inkubowano na pożywce inicjalnej (MS) zawierającej 1 mg·l-1 BAP i 0,1 mg·l-1 NAA. Genotyp rośliny rodzicielskiej był czynnikiem determinującym zdolność do gynogenezy. Odsetek zalążków tworzących rośliny, w zależności od genotypu, wahał się od 0,2 do 2,0%. Wyższą zdolność do regeneracji roślin obserwowano u typu cukrowo-normalnego, nieco niższą u typu cukrowego i normalnego. Analizy ploidalności otrzymanych regenerantów z niezapłodnionych zalążków wykazały obecność 98,5% roślin diploidalnych i 1,5% tetraploidalnych. Linie dihaploidalne otrzymane z zalążków różnych genotypów były zróżnicowane pod względem cech morfologicznych.

W 2003 roku, w dwóch różnych miejscowościach, w Heuchelheim na południowym zachodzie i w Wörbzig na wschodzie Niemiec, badano dynamikę wzrostu, plon i jakość zróżnicowanych genotypów buraka cukrowego na obiektach z naturalnymi opadami w danym rejonie i z dodatkowym nawadnianiem. Niedobór wody spowodował spadek plonu i niepożądaną zmianę jakości przemysłowej korzeni buraka. Wystąpił wzrost zawartości sodu, azotu alfa-aminowego, betainy i sacharozy. W ciągu wegetacji odmiany buraka reagowały w podobny sposób na zmianę wilgotności gleby. Nie stwierdzono współdziałania między genotypem a nawadnianiem w odniesieniu do plonu jak i analizowanych składników w korzeniach buraka. Wyniki wskazują zatem, że nie było różnic genotypowych w reakcji buraka na poziom zaopatrzenia w wodę.

Analizę oparto na wynikach oceny wartości odmian przeprowadzonej w systemie porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego. Miejscowości, które wzięto pod uwagę w obliczeniach, podzielono na trzy grupy jednorodności, stosując jako miarę niepodobieństwa kwadrat odległości Euklidesa. Niskie współczynniki korelacji wskazywały na brak zależności pomiędzy rejonem uprawy buraka a jego wydajnością. W warunkach doświadczeń określanych tylko parametrami średniej temperatury i ilości opadów w okresie wegetacji nie można rejonizować odmian buraka cukrowego.

W latach 2000–2002 w województwie łódzkim (rejon Cukrowni Dobrzelin i Leśmierz) przeprowadzono badania na łącznie 202 plantacjach produkcyjnych buraka cukrowego. Plon korzeni i zawartość cukru oceniono metodą wielokrotnej regresji liniowej w zależności od: klasy gleby, jej zasobności w P2O5 i K2O, kwasowości, nawożenia NPK, przedplonu, terminu siewu, obsady roślin, zachwaszczenia wtórnego i terminu zbioru. Współczynniki determinacji R2 dla plonu korzeni i zawartości cukru wynosiły odpowiednio 41,1 i 16,7%. Czynnikami istotnie wpływającymi na plon korzeni były wg stopnia malejącego wpływu: obsada, klasa gleby, nawożenie azotem, termin siewu, pH gleby, jej zasobność w K2O i P2O5, a na zawartość cukru: obsada, zasobność gleby w K2O i P2O5, przedplon, termin zbioru i siewu.

Ścisłe doświadczenie polowe założono metodą split-plot w czterech powtórzeniach na glebie średniej. Czynnikiem I rzędu było nawożenie organiczne — międzyplon ścierniskowy uprawiany bez słomy przedplonowej i po jej przyoraniu. Czynnikiem II rzędu była uprawa jesienno-wiosenna oraz nawożenie obornikiem; na trzech obiektach wykonano orkę przedzimową, na obiekcie 4 zastosowano uprawę konserwującą, a na 5 orkę wiosenną. Nawożenie obornikiem na obiekcie 1 i 2 wynosiło odpowiednio 20 i 10 t/ha. Zastosowanie różnych systemów uprawy roli połączone z nawożeniem dwoma dawkami obornika oraz międzyplonu ścierniskowego uprawianego bez i po przyoranej słomie a także współdziałanie tych czynników nie wpłynęło istotnie na: plony biomasy i cukru, wskaźnik ulistnienia (LAR) oraz powierzchnię asymilacyjną i liczbę liści przypadające na 1 dt cukru. Wskaźnik pokrycia liściowego (LAI) był istotnie zależny od czynnika pierwszego. Wykazano korzystniejsze działanie samego międzyplonu w porównaniu z międzyplonem uprawianym po przyoranej słomie. Na poletkach, na których międzyplon pozostawiono do wiosny, w porównaniu do obiektów uprawianych tradycyjnie, buraki wytworzyły większą biomasę i potrzebowały mniej liści do wytworzenia 1 dt cukru.

W pracy podjęto próbę oceny produkcji buraka cukrowego w wybranych gospodarstwach prywatnych. Wykorzystano wyniki 130 ankiet przeprowadzonych w środkowowschodniej Polsce. Nakłady finansowe na uprawę 1 ha buraka cukrowego obliczono korzystając z aktualnych średnich cen nawozów, środków ochrony roślin i paliwa notowanych w punktach sprzedaży prowadzących działalność na terenie Siedlec i okolic. W badanych gospodarstwach wysokie nakłady oraz koszty nawożenia i ochrony roślin wpływały w istotny dodatni sposób na plon korzeni buraka cukrowego. Maksymalny poziom nadwyżki bezpośredniej (5529,56 PLN) otrzymano w gospodarstwie o intensywnym nawożeniu i ochronie roślin, w którym plon korzeni był najwyższy (60 t ha-1). Opłacalność zabiegów dla przyjętych plonów buraka była bardzo wysoka (336%–380%). O współczynniku opłacalności decydował poziom nawożenia i ochrony roślin.

Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 1997–1999 w układzie split-block w 4 powtórze­niach. Główny czynnik doświadczalny zawierał trzy odmiany: Fontana, Sonja, Evita. Czynnikiem drugiego rzędu były 4 warianty nawożenia: kontrola — bez potasu (O); nawożenie potasem w dawce 160 kg K2O×ha-1 (K); potasem, sodem i magnezem w dawkach 160 kg K2O + 12 kg Na + 14,4 kg Mg×ha-1 (KNaMg); potasem, sodem i zwiększoną dawką magnezu — 160 kg K2O + 12 kg Na + 38,3 kg Mg×ha-1 (KNa3Mg). Uzyskane w doświadczeniu plony korzeni były wysokie — 71,7 t×ha-1, zbliżone do potencjału plonowania testowanych odmian w Polsce. Głównym czynnikiem różnicującym plony okazał się przebieg pogody w sezonie wegetacyjnym. Potencjał plonotwórczy odmian (Fontana > Sonja > Evita) uwidocznił się szczególnie w warunkach optymalnego rozkładu opadów i zbilansowanego odżywienia (1997). W warunkach tych, niezależnie od badanej odmiany, wpływ nawożenia przedstawiał się następująco: kontrola (73,0 t×ha-1 = 100%) £ K (103,6%) < KNaMg (108,3%) £ KNa3Mg (111,8%). W warunkach stresowych, odmiany buraka cukrowego wykazały indywidualną reakcję na zabiegi agrotechniczne — współdziałanie między cechami hodowlanymi a nawożeniem KNaMg. Plonotwórcze działanie sodu, wyrażone wzrostem plonów korzeni, przejawiało się w każdym z kolejnych lat badań, lecz zdecydowanie jednoznacznie tylko w  suchym 1999 roku.

Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 1997–1999 w układzie split-blok w 4 powtórzeniach. Główny czynnik doświadczalny zawierał trzy odmiany: Fontana, Sonja, Evita. Czynnikiem drugiego rzędu były 4 warianty nawożenia: kontrola — bez potasu (O); nawożenie potasem w dawce 160 kg K2O×ha-1 (K); potasem, sodem i magnezem w dawkach 160 kg K2O + 12 kg Na + 14,4 kg Mg×ha-1 (KNaMg); potasem, sodem i zwiększoną dawką magnezu – 160 kg K2O + 12 kg Na + 38,3 kg Mg ×ha-1 (KNa3Mg). Głównym czynnikiem różnicującym jakość technologiczną korzeni i plony cukru okazał się przebieg pogody w sezonie wegetacyjnym. W zależności od odmiany, zawartość cukru w korzeniach zmniejszała się w kolejności: Evita ³ Sonia ³ Fontana. Istotne różnice stwierdzono między odmianami Evita i Fontana. Nawożenie nie miało istotnego wpływu na zawartość cukru, aczkolwiek zaznaczył się trend do jego wzrostu w wariancie z samym K — w stosunku do kontroli o 0,12% i z KNa3Mg o 0,20%. Każda z badanych odmian wykazała odmienny model tworzenia plonu, odniesiony do cech jakościowych. Spośród nich, zdecydowanie największy wpływ wywierały plon korzeni i polaryzacja. Przeciętnie, największy plon cukru wytworzyły rośliny nawożone KNaMg.       

Doświadczenie polowe, zakładano w latach 1997–1999 zakładano w układzie split-block w 4 powtórzeniach. Główny czynnik doświadczalny zawierał trzy odmiany: Fontana, Sonja, Evita. Czynnikiem drugiego rzędu były 4 warianty nawożenia: kontrola — bez potasu (O); nawożenie potasem w dawce 160 kg K2O×ha-1 (K); potasem, sodem i magnezem w dawkach 160 kg K2O + 12 kg Na + 14,4 kg Mg×ha-1 (KNaMg); potasem, sodem i zwiększoną dawką magnezu — 160 kg K2O + 12 kg Na + 38,3 kg Mg×ha-1 (KNa3Mg). Prognozowanie plonów i jakości przerobowej korzeni przeprowadzono na podstawie składu mineralnego organów roślin buraka w różnych fazach jego rozwoju. Pobranie jednostkowe składników pokarmowych było wskaźnikiem, który wykazał największe walory diagnostyczne, gdyż najlepiej korelował z plonem korzeni. Natomiast decydującą rolę w prognozowaniu cech ilościowych i jakościowych badanych odmian odgrywały zawarte w organach roślin buraka kationy dwuwartościowe (wapń i magnez), które z jednej strony ograniczały plony korzeni, a z drugiej poprawiały jakość technologiczną korzeni. Prognozowanie plonu cukru na podstawie składu chemicznego korzeni lub pobrania jednostkowego składników pokarmowych było możliwe tylko dla najplenniejszej odmiany Fontana, której plon cukru w 60% zależał od plonu korzeni.

W 1991 roku, aby ocenić wpływ poziomu zasobności gleby w potas i warunków wodnych na plony roślin uprawnych, założono eksperyment polowy, mający na celu zmniejszenie zasobności gleby w ten składnik. W latach 1998–2000 testowano burak cukrowy, odmiany Mieszko. Schemat doświadczalny zawierał dwa poziomy nawożenia potasem (0, 150 kg K2O ha-1) oraz cztery warianty wodne: kontrolę (C — naturalne warunki opadowe), nawadniany (I — do 70% PPW) oraz dwa warianty z symulowaną suszą (28 dni) w lipcu lub sierpniu. Uzyskane wyniki wykazały, że brak nawożenia potasem, nawet przy wysokiej zasobności gleby w przyswajalny potas, wywołał prawie 20% spadek plonu korzeni. Straty wynikały zarówno ze zmniejszenia się obsady roślin (7,3%), jak i mniejszej masy pojedynczej rośliny (11,4%). Na obiektach z potasem skutki niedoboru wody w okresie krytycznym wzrostu buraków były mniejsze, niż na obiektach nienawożonych tym składnikiem.

Wysoka jakość korzeni powinna być zasadniczym celem uprawy buraka cukrowego. W drugiej część badań przeprowadzono ocenę wpływu czynników doświadczalnych na jakość technologiczną korzeni i plon cukru białego. Otrzymane średnie wyniki z trzech lat badań jednoznacznie wykazały, że zawartość potasu w korzeniach zależała od nawożenia potasem i warunków wodnych. W odniesieniu do cech przerobowych korzeni, nawożenie potasem zwiększyło alkaliczność soku i straty cukru, lecz nie miało wpływu na wydatek cukru. Nawożenie potasem zwiększyło plon cukru o 21%. W porównaniu do naturalnych warunków wodnych (kontrola wodna) rośliny nawadniane produkowały o 13,4% więcej cukru. Symulowane susze w lipcu i sierpniu wywołały natomiast depresję plonu, odpowiednio o 17,4% i 19,2%.

Jednym z podstawowych warunków produkcji buraków cukrowych jest optymalizacja odżywienia. Ocenę odżywienia plantacji powinno się prowadzać we wczesnych fazach rozwoju roślin. Uzyskane wyniki wykazały, że w okresie od fazy 4–6 liścia do początku lipca, rośliny buraka nienawożone potasem produkowały mniejszą masę, zarówno liści, jak i korzeni. Główną przyczyną tego stanu była mniejsza zawartość i pobranie azotu oraz potasu. Dane te mogłyby mieć potencjalną wartość diagnostyczną celem prognozowania plonu korzeni, pod warunkiem, że w okresie letniej wegetacji wystąpią optymalne warunki wodne. W omawianym doświadczeniu warunki takie panowały na obiekcie nawadnianym.

Czynniki naturalne jak opady, odgrywają podstawową rolę w produkcji buraków cukrowych. Celem tej części badań była ocena efektywności agronomicznej i ekonomicznej głównego czynnika doświadczalnego, dawki potasu oraz symulacji warunków wodnych. Doświadczalnie ustalone sumy wody docierające do powierzchni plantacji buraków cukrowych oraz ich rozkład w okresie wegetacji rośliny, wywarły istotny wpływ na plony buraków cukrowych. Wieloletnia średnia suma opadów w okresie wegetacji oraz produktywność 1 mm wody, w roku 1999, wyjaśniają aż w 97% zmienność uzyskanych plonów korzeni. Warunki wodne definiowały też wielkość dochodu brutto i nadwyżki bezpośredniej. Nawożenie potasem wykazało zmienność sezonową. Większy efekt agronomiczny i ekonomiczny uzyskano w latach o optymalnym rozkładzie opadów, niż w roku suchym.

W latach 2001–2002 przebadano wpływ różnych dawek kompostu oraz zróżnicowanego nawożenia azotem na plon i jakość technologiczną korzeni buraka cukrowego. Przeprowadzono cztery ścisłe doświadczenia polowe w układzie split-plot w trzech powtórzeniach. Ocenie poddano następujące czynniki doświadczalne: (1) dawka kompostu: 0, 10, 20 i 40 t·ha-1, (ii) dawka azotu: 0 (kontrola), 90 i 150 kgN·ha-1. Badania prowadzono na glebach należących do klasy bonitacyjnej IIIb i IVb. Uzyskane, plony korzeni były wysokie i wahały się w przedziale od 68,7 t·ha-1 do 91,7 t·ha-1. Wpływ czynników doświadczalnych na wielkość plonu był zróżnicowany w zależności od stanowiska oraz roku badań. Zarówno dawki kompostu, jak i dawki azotu nie miały istotnego wpływu na plon korzeni w roku 2001 na glebie lekkiej oraz w roku 2002 na glebie ciężkiej. Zawartość cukru w korzeniach zależała od poziomu nawożenia azotem, natomiast dawki kompostu nie miały większego wpływu ani na wartość tego parametru, ani na zawartość melasotwórów w korzeniach. Ponadto syntetyczna analiza wyników z dwóch lat nie wykazała istotnego wpływu czynników doświadczalnych na plon cukru technologicznego.

Ścisłe doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2001–2002 w Rolniczym Gospodarstwie Doświadczalnym w Brodach. Celem pracy było określenie wpływu różnych dawek kompostu oraz zróżnicowanego nawożenia azotem na zawartość i pobranie miedzi, cynku, manganu i żelaza, a także określenie wpływu pobranych mikroelementów na plon i jakość buraków cukrowych Zawartość mikroskładników w liściach i korzeniach buraka cukrowego była zróżnicowana w zależności od czynników doświadczalnych, stanowiska, analizowanego pierwiastka oraz roku badań. W przypadku cynku istotny wzrost zawartości tego pierwiastka zarówno w liściach jak i korzeniach stwierdzono tylko w stanowisku z glebą ciężka, w wariancie gdzie zastosowano 40 t·ha-1. Zawartość miedzi w liściach i korzeniach buraka była stosunkowo niewielka i istotną różnicę, w stosunku do kontroli, odnotowano tylko w korzeniach dla obiektu z 40 t·ha-1 kompostu. Zaobserwowano większy wzrost zawartości cynku w korzeniach niż w liściach, natomiast pozostałe pierwiastki tzn. miedź, mangan i żelazo zakumulowane były w większości w liściach. Porównanie zawartości cynku, miedzi, żelaza i manganu w liściach i korzeniach z liczbami granicznymi limitującymi paszowe wykorzystanie wskazuje, że nawet przy najwyższej dawce kompostu (40t·ha-1) wartości graniczne nie zostały przekroczone dla tych pierwiastków. Stwierdzono istotną dodatnią zależność pomiędzy całkowitym pobraniem mikroelementów, a plonem korzeni buraka tylko dla cynku w stanowisku z glebą lekką oraz dla manganu i żelaza w stanowisku z glebą ciężką.

Trudna sytuacja ekonomiczna producentów buraka cukrowego stwarza konieczność minimalizo­wania nakładów w uprawie tego gatunku. Przedstawione wyniki badań oparto na statycznym doświadczeniu płodozmianowym trójpolowym, w którym zastosowano dwie formy nawozów organicznych (obornik, słoma + międzyplon facelia oraz obiekt bez nawozów organicznych) i nawożenie azotem mineralnym w ilościach 0, 60, 90, 120, 180 kg N×ha-1. W ocenie efektywności nawożenia zastosowano kategorię ekonomiczną nadwyżki bezpośredniej powszechnie stosowaną w kalkulacjach niepełnych. Wyniki umożliwiają ocenę opłacalności porównywanych wariantów. W badaniach trzyletnich 2000–2002 prowadzonych w Zakładzie Doświadczalnym Katedry Agronomii SGGW w Chylicach k. Warszawy najlepszą efektywność w produkcji buraka cukrowego uzyskano przy zastosowaniu obornika (30 t×ha-1) i azotu mineralnego w dawce 120 kg N×ha-1.

Celem badań była ocena wpływu biomasy międzyplonu wsiewki (obiekt kontrolny bez masy organicznej, obornik, międzyplon wsiewka: lucerna chmielowa, życica westerwoldzka, lucerna chmielowa + życica westerwoldzka) i słomy jęczmiennej (obiekt bez słomy, obiekt ze słomą) na zachwaszczenie plantacji buraka cukrowego. Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 1997–2000 w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Zawadach, na glebie kompleksu zbożowo-pastew­nego mocnego, metodą split-block w trzech powtórzeniach. W eksperymencie badano: skład gatun­kowy, liczbę i powietrznie suchą masę chwastów w łanie buraka cukrowego po jego wschodach i w terminie zbioru. Zachwaszczenie buraka cukrowego w kombinacjach nawożonych organicznie było istotnie mniejsze w odniesieniu do obiektu kontrolnego. Działanie biomasy mieszanki lucerny chmielowej z życicą westerwoldzką na ograniczenie zachwaszczenia buraka cukrowego po wschodach było zbliżone do wpływu obornika, a w terminie zbioru korzystniejsze od obornika. Dominującymi gatunkami chwastów w zasiewach buraka cukrowego po wschodach były: Agropyron repens, Chenopodium album, Echinochloa crus-galli, Galium aparine, Viola arvensis. W terminie zbioru buraka cukrowego na większości badanych obiektów występował: Agropyron repens, Amaranthus retroflexus, Chenopodium album, Solanum nigrum, Stellaria media.

W latach 1997–2000 przeprowadzono badania, których celem było określenie oddziaływania biomasy międzyplonu wsiewki na tle obornika (obiekt kontrolny bez masy organicznej, obornik, międzyplon wsiewka: lucerna chmielowa, życica westerwoldzka, lucerna chmielowa + życica westerwoldzka) i słomy jęczmiennej (obiekt bez słomy, obiekt ze słomą) na plon oraz cechy jakościowe korzeni buraka cukrowego. Doświadczenie polowe założono w układzie split-block w trzech powtórzeniach. Nawożenie buraka cukrowego obornikiem i biomasą międzyplonu wsiewki, w odniesieniu od kombinacji bez nawożenia organicznego w większości przypadków zwiększyło plon korzeni i liści buraka, masę, długość i średnicę korzenia oraz wystawanie korzeni nad po­wierzchnię gleby. Stosowanie słomy istotnie zwiększyło jedynie plon liści i wystawanie korzeni z gleby. Działanie biomasy lucerny chmielowej i mieszanki lucerny chmielowej z życicą wester­woldzką na plon korzeni i liści buraka cukrowego oraz masę, długość i wystawanie korzeni było zbliżone do wpływu obornika. Zawartość cukru i sodu w korzeniach buraka cukrowego nie zależała od stosowanego nawożenia. Zawartości azotu alfa-aminowego w korzeniach buraka cukrowego z kombinacji nawożonych obornikiem i biomasą międzyplonów wsiewek była istotnie większa, w odniesieniu do obiektu kontrolnego. Nawożenie biomasą lucerny chmielowej i życicy wester­woldzkiej, w porównaniu z obiektem kontrolnym istotnie zwiększyło zawartości potasu w korzeniach buraka cukrowego.

Długotrwałe przechowywanie nasion odmian i materiałów hodowlanych buraka cukrowego rozpoczęto w 1981 roku. Próby nasion o znanej zdolności kiełkowania, po dosuszeniu do ok. 7% zawartości wody zamykano próżniowo w pojemnikach szklanych i umieszczano w komorze do długotrwałego przechowywania o temperaturze -15°C w Banku Genów w Radzikowie. W 1989, 2001 i 2002 roku przeprowadzono kontrolne badania zdolności kiełkowania nasion zgodnie z metodyką opracowaną przez ISTA. Określono średnią zdolność kiełkowania nasion, współczynnik zmienności V oraz indeks zachowania zdolności kiełkowania. Największy jego wzrost po 20 latach przechowywania stwierdzono w materiale hodowlanym M-105-2x (172,0) oraz u odmiany Dieckmann 7920 (130,6) po 19 latach. Analiza uzyskanych wyników, w odniesieniu do większości badanych prób wykazała dużą skuteczność stosowanej obecnie metody długotrwałego przechowywania cennych zasobów genowych buraka w postaci materiału siewnego.

Przebadano 5 odmian buraka cukrowego odpornych i jedną podatną na rizomanię pod kątem zawartości wirusa BNYVV w korzeniach. Rośliny uprawiano na zakażonym polu. Badano również wartość technologiczną korzeni. Obecność wirusa BNYVV stwierdzono przy pomocy testu ELISA u wszystkich odmian, lecz jego zawartość był różna. Najwyższą wartość ekstynkcji zanotowano u odmiany podatnej. Odmiana podatna wykazała najgorsze parametry technologiczne. Spadek zawartości cukru u tej odmiany wynosił około 2%.

W badaniach określono plon suchej masy łodyg, liści, rizomów i korzeni traw z rodzaju Miscanthus. Doświadczenie obejmowało pięć klonów miskanta, w tym dwa diploidalne nr 1 i nr 19 oraz trzy triploidalne 53, 63 i POL. Doświadczenie obejmowało dwa obiekty nawozowe, tj. 1) obiekt kontrolny (bez nawożenia) i 2) z nawożeniem N60P50K100 na 1 hektar rocznie. Rośliny zbierano po zakończeniu drugiego okresu wegetacji. Najwyższy plon suchej masy części nadziemnych i podziemnych miskanta stwierdzono dla klonu nr 19, a najniższy dla klonu POL. Działanie nawożenia NPK obniżyło plon suchej masy części podziemnych wszystkich badanych klonów. Średnia wartość energetyczna 1 kg suchej masy części nadziemnych wszystkich analizowanych roślin wynosiła 17,25 MJ×kg-1.

Produkcja biomasy na cele energetyczne cieszy się coraz większym zainteresowaniem rolników. Jako rośliny energetyczne mogą być uprawiane zarówno gatunki jednoroczne, jak i wieloletnie. W Europie Zachodniej wprowadzane są do uprawy wieloletnie gatunki szybko rosnących traw o dużym potencjale plonowania. W Instytucie Nauk Rolniczych w Zamościu podjęto badania nad miskantem cukrowym i spartiną preriową. Jak wynika z przeprowadzonych badań, gatunki te dobrze przystosowują się do warunków klimatycznych Polski. Potencjał ich plonowania jest znaczny, nawet przy ekstensywnej uprawie bez nawożenia mineralnego. Spartina preriowa okazuje się gatunkiem bardziej tolerancyjnym na skrajne warunki glebowe. Miskant cukrowy wymaga gleb lepszej jakości, żyznych. Biomasa badanych traw może być wykorzystana do produkcji energii w procesie spalania (po sprasowaniu lub przetworzeniu do postaci brykietów i peletów). Wartość opałowa miskanta wynosi ok. 19 MJ/kg, zaś spartiny 17 MJ/kg. Innym sposobem pozyskiwania energii z biomasy traw jest fermentacja metanowa.

Oceniono przydatność do zakiszania różnych gatunków i odmian traw typu C-4 fotosyntezy. Badania składu chemicznego traw obejmowały określenie poziomu suchej masy, substancji organicznej, białka surowego, włókna surowego, związków bezazotowych wyciągowych, węglowodanów strukturalnych — frakcji neutralno detergentowej (NDF) i frakcji kwaśno detergentowej (ADF) według standardowych metod (AOAC 1995), węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie metodą Lane-Eynona z modyfikacjami Nizowkina i Jemialinowej (Ładoński i Gospodarek, 1986), pojemność buforową zielonek (Weissbach, 1992, 1998), współczynnik fermentacji (Weissbach, 1998). W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że trawy typu C-4 charakteryzowały się wyższym poziomem suchej masy niż rodzime gatunki traw C-3. Poziom białka surowego w trawach C-4 był niższy niż u traw C-3. Frakcja węglowodanów strukturalnych (NDF, ADF) była dominującym składnikiem suchej masy traw. Zawartość węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie w trawach C-4 jest niższa niż u gatunków rodzimych (z wyjątkiem gatunku Miscanthus sacchariflorus), pomimo tego zielonki należały do surowców łatwo kiszących. Wysoki udział węglowodanów strukturalnych w zielonce wskazuje na konieczność zakiszania zielonek we wczesnych fazach wegetacji i zastosowania chemicznych lub enzymatycznych dodatków do zakiszania.

Celem badań było poznanie wpływu różnej ilości mieszanin osadowo-popiołowych i torfowo-popiołowych na wielkość plonu i zawartość metali ciężkich w mieszance traw. Badania przeprowadzono w warunkach doświadczenia wazonowego na glebie mineralnej, do której dodawano mieszaniny osadowo-popiołowe i torfowo-popiołowe w ilości 1%–30% w stosunku do ogólnej masy utworu glebowego. W schemacie doświadczenia uwzględniono również obiekty obejmujące jedynie komponenty wchodzące w skład mieszanin. Wielkość plonu mieszanki roślin była zróżnicowana i w zależności od obiektu i pokosu wahała się w zakresie: 4,98-38,89 g s.m./wazon. Najwyższy plon uzyskano z obiektu, w którym zastosowano 30% mieszaniny osadowo-popiołowej, a najniższy z obiektu, w którym zastosowano wyłącznie torf. Zawartość metali ciężkich w mieszance traw była również zróżnicowana i zależała od obiektu. Najwyższe zawartości Cr stwierdzono z obiektów z 30% dodatkiem mieszanin osadowo-popiołowych, Cu i Zn z obiektów, w których zastosowano wyłączne osad ściekowy, Pb z obiektów, gdzie zastosowano wyłącznie popiół i mieszaniny osadowo-popiołowe, Cd z obiektów z 30% dodatkiem mieszanin osadowo-popiołowych i popiołowo-torfowych, Ni z obiektów z 1% dodatkiem mieszanin popiołowo-torfowych. Stwierdzono, że w miarę wzrostu udziału procentowego mieszanin osadowo-popiołowych i popiołowo-torfowych wzrasta systematycznie zawartość Cd w mieszance roślin, a maleje zawartość Ni, Cu i Zn.

Wspomnienie Dr inż. Julian Belotti urodził się 16 czerwca 1926 roku w Stanisławowie na Podolu. W 1943 roku wstąpił na ochotnika do 3 Dywizji Wojska Polskiego. Brał udział i w wyzwoleniu Pragi, w walkach na przyczółku warecko-magnuszewskim, gdzie został po raz pierwszy ranny. W grudniu 1944 roku został skierowany do Oficerskiej Szkoły Saperów i mając 17 lat otrzymał stopień oficerski. Z 13 Samodzielnym Batalionem Saperów przy 6 Dywizji Piechoty I Armii Wojska Polskiego przeszedł szlak bojowy poprzez Wał Pomorski, Kołobrzeg, Odrę, aż do Łaby. Biorąc udział przy rozminowy­waniu Śląska cieszyńskiego, 13 września 1945 został ciężko ranny w nogę i skutki tego dotkliwie odczuwał do końca życia. Za zasługi poniesione w czasie służby wojskowej został odznaczony Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem za Warszawę, Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk, Medalem Zwycięstwa i innymi. Wśród wielu jeszcze innych odznaczeń posiadał to, które najbardziej cenił, Krzyż Virtuti Militari i Krzyż Kawalerski Odrodzenia Polski...

"Hodowla roślin jest szczególnym zawodem, tak jak większość twórczych działań człowieka jest w pewnej mierze sztuką. Hodowla zbóż ma przy tym urok szczególny bezpośrednie chleba naszego powszedniego przysparzanie” mówił prof. Wolski podsumowując 50-lecie prac swoich i zespołu młodych hodowców... 

Oznaczono wskaźniki wartości technologicznej odmian wzorcowych i rodów pszenicy ozimej z doświadczeń hodowlanych ze zbioru w latach 1997–1999. W trzyletnim okresie badań oszacowano współczynniki zmienności (CV%) oraz współczynniki zmienności fenotypowej (CVp) i genotypowej (CVg) i współczynnik odziedziczalności dla: liczby sedymentacji, liczby opadania, zawartości białka, wodochłonności mąki, rozwoju ciasta, stałości ciasta, liczby jakości, rozmiękczenia ciasta, ilości glutenu, indeksu glutenu, objętości chleba, liczby wartości chleba i wymiałowości mąki. Wpływ czynników środowiskowych był najwyższy dla rozwoju ciasta i ilości glutenu Odziedziczalność cech była wysoka dla indeksu glutenu i liczby sedymentacji.

Badano stabilność plonowania 9 odmian pszenicy ozimej na Dolnym Śląsku w latach 1999–2001 (w ramach Krajowego Programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego). Plony odmian z sześciu zróżnicowanych pod względem glebowym środowisk Polski południowo-zachodniej porównywano w dwóch wariantach uprawy, standardowym i intensywnym. W obu wariantach istotnie wyższymi plonami odznaczały się odmiany Kobra i Jawa, natomiast Sakwa, w porównaniu do pozostałych odmian, wykazywała wyższe plony w wariancie standardowym. Niższy poziom nawożenia azotowego oraz brak ochrony chemicznej przed chorobami grzybowymi spowodowały niższe plony odmian Mikon, Roma i Elena w standardowym systemie uprawy. Analiza dyskryminacyjna wykazała zróżnicowany wpływ środowiska (miejscowości) na zmienność plonowania badanych odmian. Istotnie wyższe plony odmian uzyskano na kompleksach pszennym bardzo dobrym, dobrym i żytnim bardzo dobrym.

W latach 1999–2000 i 2000–2001 w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Pawłowicach koło Wrocławia zbadano wpływ nawożenia azotem (dawki i sposoby stosowania azotu) na cechy struktury oraz wysokość i jakość plonów ziarna dwóch odmian pszenicy ozimej, reprezentujących grupę odmian chlebowych. Badanymi czynnikami były: I czynnik: odmiana — Kobra i Roma, II czynnik: zmienne poziomy nawożenia N doglebowo i dokarmianie roztworem mocznika. Pogłówne nawożenie azotem wiosną w dawkach 40, 80, 120 kg/ha różnicowało cechy struktury plonu i plon ziarna badanych odmian. Jednokrotne i dwukrotne dokarmianie dolistne mocznikiem (10 i 6% roztwór) stosowane na tle nawożenia N w formie stałej nie było efektywne. Odmiany pszenicy reagowały istotnym wzrostem plonu na stosowanie dawki 40 kg N/ha w stosunku do kontroli. Dawka 80 kg N/ha w układzie (40 kg/ha w czasie ruszenia wegetacji wiosną + 40 kg/h w fazie strzelania w źdźbło) w stosunku do 40 kg N/ha, okazała się bardziej efektywna dla odmiany Kobra niż dla odmiany Roma. Wyższe nawożenie w dawce 120 kg N/ha nie miało istotnego wpływu na wielkość plonu badanych odmian. Pozytywne efekty dokarmiania pszenicy roztworem mocznika w odniesieniu do zawartości białka w ziarnie, szklistości ziarna i wskaźnika sedymentacji, stwierdzono na najwyższych doglebowych dawkach N.

W latach 1994–1998 w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Minikowie koło Bydgoszczy przeprowadzono doświadczenie polowe, w celu zbadania wpływu czynnika pozanawozowego, którym jest termin siewu oraz zróżnicowanego nawożenia azotem na wysokość plonu ziarna oraz zawartość i plon białka ogółem pszenicy ozimej odmiany Almari. Badano dwa terminy siewu (I czynnik): optymalny i opóźniony o dwa tygodnie oraz 4 poziomy nawożenia azotem (II czynnik): 0, 80, 120 i 160 kg N×ha-1. Opóźnienie terminu siewu o dwa tygodnie w porównaniu do terminu optymalnego spowodowało istotne obniżenie plonu ziarna i plonu białka ogółem, natomiast wzrost zawartości białka ogółem. Zastosowane zróżnicowane nawożenie azotem, w zakresie dawek 0–160 kg·ha-1, spowodowało średnio wzrost plonu ziarna oraz zawartości i plonu białka ogółem. Udowodnione różnice w plonie ziarna uzyskano jedynie przy dawce 80 kg·ha-1, natomiast w plonie białka do dawki 120 kg·ha-1. The influence of sowing date and nitrogen fertilization level on grain yield, total protein content and protein yield was studied in the winter wheat cv. Almari. The field trials were carried out at the research station in Minikowo near Bydgoszcz in the years 1994–1998. Two sowing dates (optimal and two weeks delayed) and four levels of fertilization (0, 80, 120 and 160 kg N×ha-1) constituted the factors of the experiment. The delay of sowing date significantly decreased grain yield and total protein yield, but increased the protein content. Generally, the nitrogen fertilization increased both the grain yield and the protein content. However, the significant differences have been proven only for the dose of 80 kg per ha in grain yield, and for the dose of 120 kg per ha in total protein yield.

Badano wpływ trzech herbicydów zastosowanych w następujących dawkach na ha: Aminopielik D — 3 l, Chwastox D — 3 l (jęczmień, pszenżyto) i 5 l pszenica, Granstar 75 DF — 20 g na wartość siewną i zawartość niektórych składników w ziarnie pszenicy ozimej odmiany Almari, jęczmienia jarego odmiany Edgar i pszenżyta jarego odmiany Migo. Określono również pozostałości substancji biologicznie czynnych użytych preparatów w ziarnie. Obiektami kontrolnymi były poletka nieopryskiwane i niepielone. Uzyskane wyniki wskazują, że tylko Granstar 75 DF zastosowany w jęczmieniu i Chwastox D w pszenżycie wpływały na obniżenie energii kiełkowania badanych gatunków zbóż, natomiast żaden z herbicydów nie wpływał na końcową zdolność kiełkowania ziarna. Aminopielik D i Chwastox D istotnie stymulowały wzrost zawartość białka i glutenu w ziarnie pszenicy, Aminopielik D białka i lizyny w ziarnie pszenżyta. Zawartość białka i skrobi w ziarnie jęczmienia była zmienna w latach i zależała od przebiegu pogody w okresie badawczym. Ziarniaki badanych gatunków zbóż pochodzące z kombinacji herbicydowych nie zawierały żadnych pozostałości substancji biologicznie czynnych zastosowanych preparatów.

W trzyletnich doświadczeniach badano wpływ herbicydów: Aminopielik D — 3 l/ha, Chwastox D — 3 l/ha (jęczmień, pszenżyto) i 5 l/ha pszenica, Granstar 75 DF — 20 g/ha na plon i cechy morfologiczne roślin trzech gatunków zbóż: pszenicy ozimej odmiany Almari, jęczmienia jarego odmiany Edgar i pszenżyta jarego odmiany Migo. W doświadczeniu zastosowano obiekt kontrolny nieopryskiwany i nieodchwaszczany. Eksperyment przeprowadzono metodą bloków losowanych w czterech powtórzeniach na czarnoziemie zdegradowanym wytworzonym z lessu, kompleks pszenny bardzo dobry. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że wszystkie zastosowane herbicydy ograniczały zachwaszczenie w łanie badanych gatunków zbóż, umożliwiając przez to zwiększenie liczby źdźbeł kłosonośnych i pośrednio wpływały na wzrost plonów w odniesieniu do wariantu kontrolnego. Najkorzystniej na plon ziarna pszenicy i pszenżyta działał Granstar 75 DF zwiększając plon odpowiednio do 4,59 i 3,40 t/ha, następnie Aminopielik D w pszenicy — 4,36 t/ha i Chwastox D w pszenżycie 2,85 t/ha, plon kontrolny 3,80 i 2,26 t/ha. W przypadku jęczmienia Aminopielik D i Granstar 75 DF najkorzystniej i podobnie wpływały na plon ziarna. (3,30 i 3,14 t/ha), słabiej Chwastox D — 2,93 t/ha, przy plonie kontrolnym 2,76 t/ha. Wszystkie herbicydy ograniczały wysokość źdźbeł kłosonośnych badanych gatunków zbóż z wyłączeniem Granstaru 75 DF w jęczmieniu i pszenżycie, oddziałując korzystnie w kierunku zwiększenia długości kłosów, liczby ziarniaków w kłosie i masy 1000 ziarniaków.