Repozytorium

W pracy przedstawiono podsumowanie oceny postępu hodowlanego w zakresie hodowli rzepaku ozimego na podstawie zestawienia wyników wieloletnich doświadczeń polowych udostępnionych przez firmę hodowlaną Norddeutsche Pflanzenzucht (NPZ) — Lembke w Polsce. Po przeanalizowaniu rezultatów badań stwierdzono znaczący postęp hodowlany w odniesieniu do plonowania odmian populacyjnych i mieszańcowych. Oszacowany potencjał plonotwórczy odmian mieszańcowych w stosunku do odmian populacyjnych jest obecnie wyższy średnio około 10%. Warto podkreślić, iż jednocześnie obie formy odmian charakteryzują się dobrą jakością nasion pod względem niskiej zawartość glukozynolanów alkenowych, szczególnie szkodliwej progoitryny, przy jednoczesnym zachowaniu pożądanych glukozynolanów indolowych, którym przypisuje się właściwości zapobiegania chorobom nowotworowym. Dzięki tak znacznemu obniżeniu zawartości glukozynolanów zarówno nasiona, jak i pozyskiwana z nich śruta lub wytłoki, mogą być wykorzystywane jako wartościowe pasze wysokobiałkowe. Zagadnienie glukozynolanów w nasionach rzepaku pomimo tak niskiej ich zawartości, tj. około 0,4%, jest wciąż aktualnym problemem hodowlanym. W związku z tym zasadne jest kontynuowanie prac w kierunku dalszej redukcji zawartości glukozynolanów w nasionach oraz promowanie śruty rzepakowej o ekstremalnie niskiej zawartości glukozynolanów jako konkurencyjnej dla śruty sojowej. Obecnie mija właśnie 20 lat od pierwszej rejestracji odmiany rzepaku ozimego firmy NPZ-Lembke w Polsce. Prowadzenie doświadczeń w kraju odpowiedzialnym za rejestrację odmian, systematyczna selekcja w latach ostrych zim przyczyniają się do lepszej adaptacji odmian w krajach, gdzie zimotrwałość jest głównym czynnikiem decydującym o stabilności plonowania w latach.

W ostatnich dwóch dekadach zaobserwowano znaczący wzrost tempa rozwoju zróżnicowanych systemów markerów molekularnych oraz odpowiadających im zaawansowanych platform detekcyjnych. Markery oparte na polimorfizmach pojedynczego nukleotydu (SNP), ze względu na częstość ich występowania w genomach bardzo szybko zyskały uznanie w badaniach z zakresu hodowli molekularnej roślin. Wśród najczęściej wykorzystywanych technik genotypowania polimorfizmów pojedynczego nukleotydu znajdują się sondy TaqMan®M/sup>, mikromacierze DNA, oraz technologia genotypowania przez sekwencjonowanie (GBS). W celu obniĹźenia kosztĂłw genotypowania opracowano rĂłwnieĹź techniki oparte na standardowej reakcji łańcuchowej polimerazy z zastosowaniem zmodyfikowanych starterĂłw, między innymi technikę tetra-primer ARMS-PCR. W niniejszej pracy zidentyfikowano pięć markerĂłw SNP zasocjowanych z genetycznymi determinantami kształtu korzenia spichrzowego marchwi oraz dokonano ich przekształcenia do markerĂłw wykrywalnych przy zastosowaniu technologii TaqMan® oraz tetra-primer ARMS-PCR. Przydatność wymienionych technik zweryfikowano poprzez genotypowanie 40 wybranych odmian populacyjnych marchwi typu zachodniego. Przeanalizowano zbieĹźność wynikĂłw identyfikacji genotypĂłw otrzymanych przy zastosowaniu wyĹźej wymienionych technik oraz metody referencyjnej GBS. Techniki te oceniono pod kątem moĹźliwości wykorzystania ich do opracowania wiarygodnych markerĂłw specyficznych zasocjowanych z genetycznymi determinantami kształtu korzenia marchwi.

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące odporności mieszańców międzygatunkowych z plemienia .Brassiceae na porażenie powodowane przez patogeny Leptosphaeria sp. oraz Alternaria sp. Przedstawiono problematykę dotyczącą wytwarzania mieszańców międzygatunkowych techniką in vitro. Otrzymano 159 zarodków mieszańców międzygatunkowych, z których 52 genotypy klonowano in vitro i in vivo dla otrzymania roślin w większej wydajności. Poszukiwano genotypów z plemienia Brassiceae odpornych na porażenie powodowane przez Leptosphaeria sp. oraz Alternaria sp. Przebadano 49 obiektów, z których mała część wykazywała podwyższoną odporność na oba patogeny. Wykonano także analizy DNA dziesięciu patogenów użytych do inokulacji. Badano także odporność siewek (indeks porażenia dla 12 obiektów) otrzymanych z mieszańców międzygatunkowych oraz roślin kontrolnych i donorowych rzepaku, na porażenie powodowane przez patogeny z rodzaju Leptosphaeria oraz Alternaria. U wybranych genotypów odnotowano niski indeks porażenia (IP) i te formy przekazano do dalszej hodowli odpornościowej.

W zrównoważonych systemach gospodarowania w rolnictwie, produkcja rolnicza powinna być przyjazna dla środowiska, opłacalna ekonomicznie i jednocześnie akceptowana społecznie. Postęp odmianowy jest kluczowym czynnikiem umożliwiającym wprowadzanie do rolnictwa przyjaznych dla środowiska, zrównoważonych, niskonakładowych i ekologicznych systemów gospodarowania w rolnictwie. Dla poprawy efektywności wykorzystania postępu odmianowego w rolnictwie, niezbędna jest integracja hodowli roślin z doświadczalnictwem odmianowym i uprawą roślin. W uprawie roślin powinno dążyć się do maksymalnego zwiększania bioróżnorodności na polach, poprzez odpowiednie zarządzanie uprawą w monokulturach odmian odpornych na stresy biotyczne i abiotyczne. Innym sposobem zwiększania bioróżnorodności jest uprawa roślin w siewach mieszanych (mieszanki odmianowe i międzygatunkowe), oraz innych materiałów heterogenicznych (złożone populacje krzyżówkowe, odmiany miejscowe). Potencjalnie duże znaczenie w zwiększaniu bioróżnorodności powinny mieć porejestrowe doświadczalnictwo i rekomendacja odmian prowadzone w różnych środowiskach i warunkach uprawy.

Krajowe placówki hodowli roślin wnoszą duży postęp odmianowy do polskiego rolnictwa. W większości ważnych gatunków roślin rolniczych, krajowe placówki hodowlane skutecznie konkurują na krajowym rynku nasiennym z zagranicznymi firmami hodowlano-nasiennymi. W niniejszym opracowaniu scharakteryzowano dorobek hodowlany krajowych jednostek hodowlanych w minionym dziesięcioleciu, wyrażony liczbą odmian zarejestrowanych w krajowym rejestrze odmian. Nowe odmiany są dostosowane do uprawy w różnych warunkach glebowoklimatycznych w Polsce. Obecnie w programach hodowlanych i w ramach odmianowej działalności rekomendacyjnej wprowadzane są liczne innowacyjne modyfikacje metodyczne, mające na celu selekcję odmian do różnych kierunków gospodarowania w rolnictwie oraz odmian odpornych na stresy biotyczne i abiotyczne, w tym negatywne skutki wynikające ze zmian klimatu.

Utrzymanie tempa wzrostu produkcji żywności proporcjonalnego do wzrostu liczby ludzi na świecie jest wyzwaniem dla hodowli. Rozwój nowoczesnych metod i komputeryzacja przetwarzania danych umożliwiają zwiększenie przepustowości programów hodowlanych. Jednakże ponieważ to fenotyp, czyli determinowany przez środowisko genotyp, jest wyznacznikiem ostatecznej wartości użytkowej nowych odmian, ocena fenotypów w sposób przystający do numerycznego przetwarzania danych zaczyna determinować tempo prac. Dlatego też w ramach Programu Ramowego UE, HORIZON 2020, finansowany jest projekt EPPN 2020 (European Plant Phenotyping Network), w celu zapewnienia dostępu do najnowocześniejszych obiektów, technik i metod oraz do wiedzy na temat gromadzenia i przetwarzania danych. W artykule omówiono konferencję EPPN 2020, która odbyła się w Estonii w listopadzie 2017 oraz przedstawiono ośrodki należące do sieci EPPN, do których można aplikować w celu zrealizowania doświadczeń na własnym materiale, własnymi siłami, z pomocą miejscowych pracowników. Nabory będą odbywały się sześciokrotnie, co pół roku, począwszy od 11 grudnia 2017.

Określono uwarunkowania genetyczne odporności na mączniaka prawdziwego (Blumeria graminis f. sp. hordei) w kolekcji 14 odmian jęczmienia ozimego i 23 odmian jęczmienia jarego włączonych do badań rejestrowych w Polsce w roku 2013. Do postulowania specyficznego genu warunkującego odporność badanych odmian wykorzystano zestaw izolatów różnicujących o znanych genach wirulencji. Dwie odmiany jęczmienia ozimego były podatne na wszystkie patotypy B. graminis f. sp. hordei wykorzystane w badaniach. Odporności pięciu odmian uwarunkowana była genami Mla7 + MlLG2, Mla7 + ? i Mla7 + Mla7 + Ml(Ab) + ?. Obecność genów Mla6 +Mla14 stwierdzono w genomie czterech odmian. Odporność dwóch odmian uwarunkowana jest genem Mlh lub Mlh + ?. Trzy odmiany mają odporność warunkowaną przez nieznane geny. Jedna odmiana charakteryzowała się reakcją heterogeniczną na porażenie B. graminis f. sp. hordei. Linia BKH 5735 ma gen mlo i inne niezidentyfikowane geny. W grupie odmian jarych odporność na mączniaka prawdziwego uwarunkowana była głównie genem mlo w różnych kombinacjach z innymi niezidentyfikowanymi genami. W jednej odmianie stwierdzono obecność genu Mla12 + ?.

Celem przeprowadzonych badań była analiza wirulencji i oznaczenie patotypów Puccinia triticina występujących na pszenicy w Polsce w latach 2013–2015. Przetestowano łącznie 58 izolatów P. triticina wyprowadzonych z próbek porażonych liści pszenicy zebranych w różnych rejonach Polski. Izolaty P. triticina testowano na siewkach 32 linii blisko izogenicznych odmiany Thatcher z różnymi genami odporności Lr na rdzę brunatną. Obserwowano wysoką częstotliwości wirulencji patogenu (70–100%) w stosunku do większości genów odporności. W omawianym okresie badań niską frekwencję wirulencji (1–30%) badanych izolatów P. triticina notowano wobec genów: Lr2b, Lr2c, Lr23, Lr28, Lr38 i Lr52. Wszystkie badane izolaty były awirulentne wobec genów: Lr2a, Lr9, Lr19 i Lr25. W oparciu o zestaw 15 linii blisko izogenicznych: Lr1, Lr2a, Lr2b, Lr2c, Lr3, Lr9, Lr11, Lr15, Lr17, Lr19, Lr21, Lr23, Lr24, Lr26, Lr28 zidentyfikowano 21 patotypów P. triticina. W badanej grupie izolatów P. triticina dominowały patotypy: 12722 i 12723. W grupie patotypów przeważały wirulentne wobec 6 i 7 genów odporności.

Celem pracy było określenie reakcji rodów 4x ziemniaka na dwa różne szczepy wirusa M ziemniaka (PVM). Odporność ocenianych 15 rodów tetraploidalnych, pochodząca od S. megistacrolobum związana jest z reakcją nekrotyczną warunkowaną obecnością genu Rm. Do oceny odporności na PVM zastosowano metodę inokulacji mechanicznej i przez szczepienie. Do zakażeń wykorzystano dwa szczepy: z odmiany Uran (M-U) oraz z odmiany Giewont (M55a). W badanych rodach i 3 odmianach wzorcowych sprawdzono obecność markerów molekularnych sprzężonych z genem Rm (GP 283 i GP 250). Reakcje roślin po zakażeniu wirusem M ziemniaka były bardzo zmienne i zależały od genotypu roślin i zastosowanego szczepu PVM. Rody podzielono na grupy w zależności od obserwowanej reakcji na zakażenie PVM. Różnorodność i zmienność reakcji wskazuje, iż uwarunkowanie odporności na PVM jest bardzo złożone i należy dalej poszukiwać „hipotetycznego” czynnika związanego z genem Rm.

35 ANNA PŁAZA ARTUR MAKAREWICZ BARBARA GĄSIOROWSKA ANNA CYBULSKA Katedra Agrotechnologii Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wpływ nawozów organicznych na skład chemiczny bulw ziemniaka w integrowanym i ekologicznym systemie produkcji The effect of organic fertilizers on the chemical composition of potato tubers in the integrated and organic production system W pracy przedstawiono wyniki badań z lat 2008–2011 mające na celu określenie wpływu biomasy wsiewek międzyplonowych przyoranych jesienią lub pozostawionych do wiosny w formie mulczu na skład chemiczny bulw ziemniaka uprawianego w integrowanym i ekologicznym systemie produkcji. W doświadczeniu badano dwa czynniki. I — nawożenie organiczne, w tym wsiewką międzyplonową: obiekt kontrolny (bez nawożenia wsiewką międzyplonową i bez obornika), obornik, seradela, i życica westerwoldzka — na przyoranie jesienią, seradela — mulcz, życica westerwoldzka — mulcz. II — system produkcji: integrowany i ekologiczny. Bezpośrednio po zastosowaniu nawożenia wsiewkami międzyplonowymi uprawiano ziemniaki jadalne. W bulwach ziemniaka oznaczono zawartość: suchej masy, skrobi, witaminy C oraz cukrów redukujących i sumy cukrów. Koncentracja suchej masy, skrobi i witaminy C była wyższa, a zawartość cukrów redukujących i sumy cukrów niższa w bulwach ziemniaka nawożonego wsiewkami międzyplonowymi. Bulwy pochodzące z roślin ziemniaka nawożonego seradelą zarówno przyoraną jesienią, jak i pozostawioną do wiosny w formie mulczu w integrowanym systemie produkcji zawierały więcej suchej masy i witaminy C, a istotnie mniej cukrów redukujących i sumy cukrów, niż bulwy z roślin ziemniaka nawożone obornikiem. Skład chemiczny bulw z roślin ziemniaka nawożonych obornikiem nie różnił się istotnie od składu chemicznego bulw z roślin ziemniaka nawożonych życicą westerwoldzką niezależnie od formy jej stosowania.

W pracy przedstawiono wyniki badań z lat 2008–2011 mające na celu określenie wpływu nawożenia biomasą wsiewki międzyplonowej i systemu produkcji na cechy konsumpcyjne bulw ziemniaka. W doświadczeniu badano dwa czynniki. I — nawożenie organiczne, w tym wsiewką międzyplonową, obiekt kontrolny (bez nawożenia wsiewką międzyplonową), obornik, seradela, życica westerwoldzka, seradela — mulcz, życica westerwoldzka — mulcz. II — system produkcji: integrowany i ekologiczny. W pierwszym roku po nawożeniu wsiewką międzyplonową uprawiano ziemniak jadalny. Podczas zbioru ziemniaka, z każdego poletka pobrano próby bulw w celu określenia cech konsumpcyjnych. Oznaczono ciemnienie miąższu surowego i ugotowanego oraz smakowitość bulw ziemniaka. Z badań wynika, że aby uzyskać najlepsze cechy konsumpcyjne bulw ziemniaka należy go nawozić seradelą zarówno przyoraną jesienią, jak i pozostawioną do wiosny w formie mulczu. Ciemnienie miąższu surowego i ugotowanego bulw ziemniaka uprawianego w ekologicznym systemie produkcji było istotnie mniejsze niż w systemie integrowanym. Nawożenie ziemniaka seradelą niezależnie od formy jej stosowania w integrowanym systemie produkcji oraz seradelą w formie mulczu w ekologicznym systemie produkcji zapewniło najlepszą smakowitość bulw.

Celem pracy była ocena niedoboru i nadmiaru opadów w okresie wegetacji średnio wczesnych odmian ziemniaka, uprawianych w Polsce. Wykorzystano dane z czternastu stacji COBORU (1971–2013) dotyczące miesięcznej sumy opadów atmosferycznych (V–IX). Charakterystyki zaspokojenia potrzeb opadowych dokonano na podstawie różnic między wartościami miesięcznych sum opadów występujących w latach badań i wartościami uznanymi za optymalne. Na obszarze całego kraju niedobór opadów, z częstością przekraczającą 50%, występował w maju i sierpniu, a nadmiar w czerwcu. niedobory opadów najczęściej występowały w Kawęczynie, Szczecinie Dąbie oraz Chrząstowie. Nadmiary opadów najczęściej notowano w Karżniczce i Jeleniej Górze. Najwyższe średnie wartości niedoboru opadów notowano w sierpniu. Największy nadmiar opadów występował w czerwcu i wahał się od 6 mm w Kawęczynie do 24 mm w Jeleniej Górze. Największy niedobór opadów, w okresie wegetacji średnio wczesnych odmian ziemniaka w Polsce, notowano w ostatnim dziesięcioleciu (2001–2010).

W latach 2013–2015 prowadzono badania związane z oceną zawartości chlorofilu u ekotypów i odmian prosa rózgowatego (Panicum virgatum L.), w warunkach zróżnicowanego nawożenia. W trzech fazach rozwoju roślin: kłoszenie, kwitnienie oraz dojrzewanie nasion, oznaczano wskaźnik zawartości chlorofilu (CCI — Chlorophyll Content Index). Zastosowano jednorazowe nawożenie mineralne nawozem Polifoska M, w następujących dawkach: I blok — bez nawożenia, II blok — 20 kg Mg /ha, III blok — 40 kg Mg /ha. Przeprowadzone analizy składu chemicznego prób glebowych w latach 2013–2015 wykazały bardzo niską zawartość magnezu (28 – 30 mg/l gleby). Dla obiektów, w każdym bloku nawozowym, wykonywano po 5 pomiarów zawartości chlorofilu w liściu podflagowym w danej fazie rozwojowej. U badanych ekotypów i odmian prosa rózgowatego zaobserwowano zróżnicowanie wskaźnika zawartości chlorofilu niezależnie od stosowanej dawki nawozowej. Najwyższe wartości wskaźnika zawartości chlorofilu (CCI) odnotowano w fazie kłoszenia i kwitnienia. Największą zawartością chlorofilu charakteryzowały się obiekty prosa rózgowatego nr 1, 2, 3 i odmiana Dacotah. U obiektu Panicum virgatum nr 2 i 4 i odmiany Dacotah zaobserwowano wpływ nawożenia na wartości CCI zarówno w fazie kłoszenia, jak i kwitnienia, natomiast u obiektu nr 3, odmiany Summer tylko w fazie kłoszenia, a u ekotypu nr 1 w fazie kwitnienia. Wykazano pozytywny wpływ nawożenia magnezowego na zawartość chlorofilu u badanych obiektów prosa rózgowatego.

W pracy przedstawiono wyniki zawartości związków fenolowych oraz aktywności przeciwutleniającej w wybranych gatunkach traw, zgromadzonych w Narodowej Kolekcji Traw, zlokalizowanej w Ogrodzie Botanicznym Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Bydgoszczy. Badania prowadzono w ramach współpracy z Katedrą i Zakładem Farmakognozji Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Do badań, prowadzonych w latach 2008–2015, wybrano nadziemne części 15 gatunków traw: Andropogon distachyos L., A. gerardi Vitm., A. hallii Hack., A. saccharoides Sw., A. scoparius Michx., Dichanthium caucasicum (Trin.) S.K. Jain & U.R. Deshp., HierochloĂŤ odorata (L.) P. Beauv., H. repens (Host) Simonkai, Melica ciliata L., M. persica Kunth, M. transsilvanica Schur, Miscanthus giganteus J.M. Greef & M. Deuter, M. sacchariflorus (Maxim.) Hack., M. sinensis (Thunb.) Anderss., Spodiopogon sibiricus Trin. Dla 3 gatunków z rodzaju Miscanthus badania wykonano także dla części podziemnych. Przeprowadzona analiza obejmowała spektrofotometryczne oznaczenie zawartości fenoli farmakopealną metodą z zastosowaniem odczynnika Folin-Ciocalteau (FP VI) oraz określenie aktywności przeciw-utleniających metanolowych wyciągów z wykorzystaniem roztworu rodnika DPPH•. Najwyższą zawartością związków fenolowych, w przeliczeniu na pirogalol, charakteryzował się wyciąg z Spodiopogon sibiricus — 2,74%, a najniższą odnotowano w wyciągu z HierochloĂŤ repens — 0,72%. Najwyższą aktywność przeciwutleniającą wykazywał wyciąg z rizomów Miscanthus giganteus (81,76%), a najniższą zdolność do zmiatania wolnych rodników stwierdzono w wyciągu z Melica persica (12,66%).

W pracy przedstawiono wyniki oceny przydatności 18 odmian do obsiewu ścieżek o nawierzchni trawiastej. W doświadczeniu prowadzonym w latach 2010–2016 zastosowano odmiany kępowe należące do 4 gatunków traw gazonowych: kostrzewy czerwonej (Festuca rubra), k. owczej (F. ovina), k. trzcinowej (F. arundinacea) i życicy trwałej (Lolium perenne). Celem pracy było zbadanie jakości trawnikowej zastosowanych odmian w warunkach użytkowania ekstensywnego. Najlepszą grupę pod względem stanu darni po zimie stanowiły odmiany kostrzewy czerwonej Dorosa i Mirena oraz odmiana życicy trwałej Bokser. Najlepszym zadarnieniem na ścieżkach ze zmienionym podglebiem (utwardzona nawierzchnia), charakteryzowały się odmiany kostrzew wąskolistnych, a w niezmienionym podglebiu odmiany kostrzewy trzcinowej. Natomiast wszystkie odmiany kostrzewy trzcinowej, odmiana kostrzewy owczej Noni i obiekty kostrzewy czerwonej Dorosa i Rapsodia charakteryzowały się najkorzystniejszym ogólnym aspektem jesiennym. Zastosowanie mieszanek trawnikowych skomponowanych z odmian kępowych pozwoliłoby zmniejszyć nakłady pracy na pielęgnację brzegów trawników wykończonych na tzw. „ostry kant” oraz ograniczyć przerastanie trawnika do wewnątrz rabaty pomiędzy materiałami użytymi do wykonania linii brzegowej.

Opracowanie przedstawia wyniki oceny obiektów zgromadzonych w Krajowym Centrum Zasobów Genowych w Radzikowie oraz Ogrodzie Botanicznym w Bydgoszczy w kolekcji roślin łąkowo-pastwiskowych. Kolekcja liczy 305 obiektów (ze 161 gatunków), występujących w zbiorowiskach łąkowo-pastwiskowych, z wyłączeniem gatunków roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae), wiechlinowatych (Poaceae) i ciborowatych (Cyperaceae). Większość zgromadzonych materiałów (41%) pochodzi z terenów województw świętokrzyskiego i kujawsko-pomorskiego, gdzie 56% prób zebrano z łąk i pastwisk, 23% ze stanowisk kserotermicznych, natomiast pozostałe z nieużytków i zbiorowisk leśnych. Spośród zgromadzonych obiektów 48 (20%) to gatunki występujące na bardzo małej (od kilku do kilkunastu) i małej (do 100) liczbie stanowisk w skali kraju. Około 30% stanowią gatunki, które w siedliskach naturalnych charakteryzują się spadkiem liczby stanowisk lub wyraźnym ubytkiem osobników na stanowiskach. Wśród zgromadzonych gatunków 20 reprezentuje różne kategorie zagrożenia: 13 to gatunki narażone na wyginięcie, 4 — gatunki rzadkie, a 3 — taksony szczególnie zagrożone wymarciem.

Przed dopuszczeniem na rynek UE produkty zmodyfikowane genetycznie (GM) muszą zostać ocenione pod względem bezpieczeństwa dla zdrowia człowieka i zwierząt a w przypadku uprawy również pod względem bezpieczeństwa dla środowiska. Niezbędnym elementem autoryzacji GMO w UE jako żywność i pasza jest również opracowanie wiarygodnych metod wykrywania i oznaczania ilościowego modyfikacji genetycznych. Metody te umożliwiają identyfikację każdego autoryzowanego GMO i są stosowane przez państwa członkowskie dla potrzeb kontroli rynku. Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej do analiz jakościowych i ilościowych GMO wykorzystuje się metody molekularne oparte na technikach PCR i Real Time PCR. Walidacja tych metod, spełniająca określone wymagania, pozwala na uzyskiwanie wiarygodnych, powtarzalnych i porównywalnych wyników pozwalających kontrolować GMO na rynku europejskim.

Rozwój nowoczesnych metod genotypowania sprawił, że konieczne staje się ich zaprezentowanie i pokazanie potencjału, jaki niosą generowane przez nie markery DNA dla badań nad roślinami. Niniejsza praca została poświęcona omówieniu markerów DArT i SNP, przy czym w ostatnim przypadku skupiono się na markerach wykorzystujących sekwencjonowanie nowej generacji. Przedstawiono metody uzyskania w/w markerów oraz ich zastosowania w genetyce roślin użytkowych. Nacisk położono na identyfikację markerów cech użytkowych w połączeniu z mapowaniem cech ilościowych, mapowaniem asocjacyjnym i selekcją genomową.

W pracy przeprowadzono ocenę plonowania jedenastu odmian jęczmienia jarego badanych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego w Zakładzie Doświad-czalnym Pawłowice należącym do Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Doświadczenia prowadzono na glebie kompleksu pszennego dobrego w latach 2013–2015. Odmiany: Basic, Ella, Fariba, Iron, KWS Atrika, KWS Olof, Nokia, Oberek, Olympic, Soldo, Suweren oceniano na dwóch poziomach agrotechniki: intensywnym i standardowym. Poziom intensywny agrotechniki różnił się od standardowego wyższym o 40 kg nawożeniem azotem, stosowaniem chemicznej ochrony roślin (2 zabiegi fungicydowe), antywylegacza oraz dolistnym dokarmianiem roślin preparatem wieloskładnikowym. Najwyższą stabilnością plonowania charakteryzowały się odmiany jęczmienia jarego Soldo i Nokia. Na glebach należących do kompleksu glebowego pszennego dobrego, w warunkach standardowej agrotechniki, zaleca się uprawę odmiany Soldo. Wobec braku istotności wzrostu plonu pomiędzy stosowanymi sposobami uprawy dodatkowe nawożenie azotem i ochrona fungicydowa odmian jęczmienia jarego nie przynosi istotnych efektów we wzroście plonów ziarna.

W pilotażowych obserwacjach wykonano przy pomocy metod mikroskopowych porównanie budowy pierwszorzędowych korzeni przybyszowych u 17 odmian Solanum tuberosum o zróżnicowanej tolerancji stresu suszy. Wykazano przydatność obserwacji, na skrawkach ręcznych, autofluorescencji ścian komórkowych w zestawieniu z traktowaniem błękitem aniliny do szybkiego badania dużej ilości materiału roślinnego. U wszystkich badanych odmian stwierdzono występowanie budowy wtórnej ograniczonej do wytworzenia kambium waskularnego i tkanek pochodnych. Różnice w budowie anatomicznej stwierdzono w odniesieniu do odmian, poszczególnych roślin i poszczególnych korzeni, przy czym dotyczyły one głównie stopnia zaawansowania budowy wtórnej i liczby pasm drewna pierwotnego. Przy pomocy metody analizy obrazu zmierzono pola przekroju poprzecznego korzenia i drewna, a analiza statystyczna wykonana dla 16 odmian wykazała, że różniły się one istotnie pod względem wymienionych cech.

Prognozy ocieplania klimatu i okresy wysokiej temperatury i suszy w okresie wegetacji coraz częściej występujące w Europie Centralnej skłaniają nas do podjęcia badań nad fizjologiczną reakcją roślin ziemniaka na te stresy abiotyczne. Celem przedstawionych badań była ocena reakcji odmian na wysoką temperaturę i suszę w okresie wegetacji w warunkach polowych. Objęły one następujące odmiany: Viviana (bardzo wczesna), Bohun (wczesna), Bogatka, Honorata, Laskara, Lavinia, Malaga, Otolia (średnio wczesne). Doświadczenie polowe założone zostało metodą losowanych bloków w trzech powtórzeniach. Wysokie dzienne temperatury od czerwca do sierpnia i bardziej obfite opady w lipcu przyczyniły się do wtórnej wegetacji roślin trwającej przez cały sierpień aż do połowy września. Zsumowanie wszystkich defektów fizjologicznych bulw i określenie ich udziału w plonie ogólnym pozwoliło na ocenę tolerancji badanych odmian na stres wysokiej temperatury i suszy w okresie wegetacji. Stwierdzono, że odmianami najbardziej tolerancyjnymi były: Otolia, Honorata oraz Bohun.

Celem badań było określenie wpływu przechowywania, na jakość mrożonych ziemniaczanych produktów smażonych. W czasie 15 miesięcy przechowywano 21 mrożonych produktów ziemniaczanych: frytki ziemniaczane (14), cząstki i talarki (5) oraz kuleczki ziemniaczane (2) wyprodukowane przez trzech różnych producentów. Próby do analiz pobierano po 6, 12 i 15 miesiącach przechowywania. Przechowywanie odbywało się w dwóch odrębnych opakowaniach stanowiących dwa powtórzenia próby w temperaturze -21°C. W produktach określono zmiany liczby nadtlenkowej i anizydynowej. W próbach bezpośrednio po zakupie liczba nadtlenkowa wahała się od 2,54 do 11,56 mEq O2/1 kg, a liczba anizydynowa od 17,09 do 89,15. Oba wyróżniki były najczęściej związane z rodzajem tłuszczu wykorzystywanego do produkcji (olej słonecznikowy, olej palmowy). W czasie przechowywania obserwowano wahania obu wyróżników, jednakże po jego zakończeniu w większości prób stwierdzono wzrost zarówno liczby nadtlenkowej jak i liczby anizydynowej. Po zakończeniu przechowywania liczba nadtlenkowa wahała się od 4,56 do 18,06 mEq O2/1 kg, natomiast liczba anizydynowa w granicach od 28,36 do 122,84.

Celem niniejszego przeglądu literatury jest przedyskutowanie możliwości wykorzystywania różnych strategii odporności roślin w pracach hodowlanych. Z fizjologicznego punktu widzenia odporność roślin na suszę glebową polega na unikaniu lub tolerowaniu odwodnienia, przy czym zazwyczaj dominuje jeden rodzaj strategii, a drugi działa uzupełniająco. Wrażliwość roślin na suszę może zmieniać się wraz ze stadium rozwojowym, a także może być modyfikowana przez różnorodne czynniki środowiska (aklimatyzacja). Stosując różne metody oceny odporności ziemniaka na suszę glebową można wyodrębnić genotypy odporne i wrażliwe na niedobory wody oraz ocenić zakres zmienności genetycznej. W pracy opisano wiele metod oceny odporności roślin na suszę glebową. Stwierdzono, że najczęściej wykorzystywane są parametry oparte na wielkości plonu. Natomiast najwyższe korelacje pomiędzy wskaźnikami fizjologicznymi i agronomicznymi występują w momencie, kiedy wskaźnik fizjologiczny zostanie zastosowany w trakcie trwania suszy w naj-bardziej wrażliwym stadium rozwojowym rośliny.

W pracy przedstawiono wyniki badań zarówno własnych, jak i literaturowych dotyczących jakości bulw ziemniaka pochodzącego z produkcji ekologicznej w porównaniu do innych systemów produkcji, a głównie systemu konwencjonalnego. Badania przeprowadzono w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Oddziale w Jadwisinie. Przedstawione wyniki wskazują na lepszą jakość bulw z produkcji ekologicznej wyrażającą się z jednej strony mniejszą zawartością składników niepożądanych, takich jak: pozostałości pestycydów, azotanów, azotynów i metali ciężkich i z drugiej strony większą zawartością składników korzystnych dla zdrowia, takich jak: witamina C, polifenole, karotenoidy oraz składniki mineralne. Starano się również wykazać, że te, istotne z punktu widzenia wartości odżywczej różnice składu między produktem ekologicznym i konwencjonalnym powinny mieć pozytywny wpływ na zdrowie człowieka.

Badano próby soku ziemniaczanego, skoagulowanego białka i odcieku pokoagulacyjnego pobrane na linii białka paszowego w krochmalni. Określano wpływ obniżenia temperatury koagulacji białka w soku o naturalnym pH na skład chemiczny analizowanych prób. Temperatura 90°C umożliwiła uzyskanie osadu białkowego po dekanterze. Otrzymany preparat zawierał ponad 70% białka i około 30% pektyn. Zawartość glikoalkaloidów utrzymywała się na podobnym poziomie w soku, preparacie białkowym i odcieku pokoagulacyjnym.

Celem pracy było zbadanie wpływu pochodzenia surowca z określonego źródła na wartość odżywczą i jakość sensoryczną regionalnych potraw ziemniaczanych Suwalszczyzny. Materiał badawczy stanowiło po 6 kg surowca odmiany Vineta. Ziemniaki sklasyfikowano jako typ konsumpcyjny AB. Surowiec zakupiono z 2 różnych źródeł. Pierwszym było gospodarstwie rolne mieszczące się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, we wsi Burdeniszki, uprawiające ziemniaki w sposób ekologiczny (nr certyfikatu PL-EKO 05-004005/14/1), a drugim sklep na terenie miasta Suwałki. Z dwóch rodzajów ziemniaków przygotowano te same potrawy, modyfikując ich skład tylko w razie konieczności. Były to: babka ziemniaczana, kartacze, i bliny litewskie. Potrawy ter znajdują się na Liście Produktów Tradycyjnych województwa podlaskiego. Badania prowadzono w dwóch etapach. W pierwszym analizowano wybrane parametry fizyko-chemiczne surowca: wilgotność, zawartość chlorku sodu oraz witaminę C. Dokonano instrumentalnego pomiaru barwy aparatem Konica Minolta CR-400. W drugim przeprowadzono analizę wartości odżywczej sporządzonych potraw w programie Dieta 5 i przeprowadzono ocenę organoleptyczną metodą skalowania i parzystą. Wyniki analizowano w programie Statistica 12.0 PL stosują analizę wariancji (proste przekroje ANOVA), uznano za istotne statystycznie, gdy p < 0,05. Ziemniaki pochodzące z gospodarstwa rolnego charakteryzowały się wyższą zawartością suchej masy i witaminy C, a mniejszą wilgotnością. Potrawy z ziemniaków z uprawy ekologicznej miały ciemniejszą, mniej atrakcyjną barwę, ale pod względem pozostałych cech były bardziej pożądane i wyżej oceniane. Statystycznie istotny wpływ źródła pochodzenia na cechy organoleptyczny zaobserwowano tylko przy ocenie kartaczy. Spośród badanych potraw babka ziemniaczana charakteryzowała się najwyższą wartością energetyczną (trzykrotnie), wyższą zawartością cholesterolu (dwukrotnie w porównaniu do blin litewskich, trzykrotnie w porównaniu do kartaczy) i wyższą zawartością tłuszczu — związane to było z dodatkiem boczku do potrawy. Posiadała także wyższą zawartość białka i węglowodanów ogółem oraz niacyny. Bliny litewskie były potrawą o najniższej wartości energetycznej i najniższej zawartości potasu i fosforu. Wszystkie potrawy dostarczały znacznych ilości sodu. Otrzymane wyniki badań sugerują, że źródło pochodzenia surowca może mieć wpływ na skład chemiczny surowca oraz na wartość odżywczą i walory smakowe przygotowanych z niego potraw.

Głównym celem dzisiejszej produkcji roślinnej jest uzyskanie jak najwyższego plonu przy jednoczesnej minimalizacji stosowania środków ochrony roślin. Uprawa odmian o korzystnych cechach gospodarczych, w tym również o wysokim potencjale ich plonowania, ściśle związana jest z ich odpornością. Hodowla odpornościowa zbóż dysponuje wieloma narzędziami genetyki klasycznej i molekularnej, które z powodzeniem mogą być wykorzystywane w celu uzyskania roślin odpornych na powszechnie występujące choroby zbóż. Celem pracy było przedstawienie piramid genowych, uzyskanych w ramach różnych projektów badawczych realizowanych przez Pracownię Genetyki Stosowanej (Zakład Genetyki i Hodowli Roślin, IHAR — PIB w Radzikowie), a od 1. lutego 2016 roku realizowanych w Pracowni Gromadzenia i Oceny Roślin (Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, IHAR — PIB w Radzikowie). Profil prowadzonych prac obejmuje między innymi poprawę odporności pszenicy ozimej na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną.

Celem badań było wykazanie wpływu genotypu i warunków środowiska, w tym lat uprawy na zmienność zawartości alkilorezorcynoli w ziarnie pszenicy ozimej. Materiał badawczy stanowiło ziarno 20 odmian i 4 linii pszenicy ozimej z Hodowli Roślin Strzelce z lat uprawy 2005–2007. Zawartość alkilorezorcynoli oznaczono metodą kolorymetryczną z zastosowaniem soli diazoniowej Fast Blue B. Wyniki poddano analizie statystycznej. Średnia zawartość alkilorezorcynoli w ciągu trzech lat badań wynosiła 552 mg/kg, przy wartości współczynnika zmienności 14%. Wykazano, że zawartość alkilorezorcynoli w latach 2005–2007 była zdeterminowana głównie warunkami środowiska (51%).

Badano zdolność kombinacyjną zróżnicowanych komponentów matecznych oraz komponentów ojcowskich wytworzonych w programach hodowli mieszańców żyta. Komponenty rodzicielskie tworzonych mieszańców żyta zostały wyhodowane w firmach hodowlanych: Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o., Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. i Hodowla Roślin Smolice Sp. z o. o. Krzyżowanie 29 męskosterylnych mieszańców pojedynczych (CMS-SC) z trzema populacjami przywracającymi płodność (Syn-R) wykonano w układzie czynnikowym na polach przestrzennie izolowanych. W okresie wegetacji 2012/2013 oceniono ogółem 87 mieszańców F1 typu CMS-SC×Syn-R w trzech doświadczeniach polowych, które zostały założone metodą bloków niekompletnych w 3 miejscowościach i w 3 powtórzeniach. Wielkość poletka wynosiła 5 m2, a gęstość siewu 250 kiełkujących ziaren/m2. Analizowano następujące cechy: plon ziarna, masa 1000 ziaren, wysokość roślin, termin kłoszenia, intensywność pylenia, porażenie rdzą brunatną i mączniakiem, stopień wylegania. Obliczenia statystyczne wykonano za pomocą programów komputerowych SERGEN i EKSPLAN. Przeprowadzono analizę wariancji zdolności kombinacyjnej, oszacowano efekty ogólnej zdolności kombinacyjnej rodziców (GCA) i swoistej zdolności kombinacyjnej par rodzicielskich (SCA) oraz ich współdziałanie ze środowiskiem. Analiza wariancji wykazała istotne zróżnicowanie mieszańców pod względem wszystkich cech agronomicznych. Stwierdzono istotną zmienność ogólnej zdolności kombinacyjnej komponentów matecznych i ojcowskich dla większości cech. Zmienność swoistej zdolności kombinacyjnej okazała się istotna głównie dla wysokości roślin, intensywności pylenia i masy 1000 ziaren. Oszacowano wielkość i istotność średnich efektów GCA komponentów matecznych i ojcowskich. Ponadto testowano istotność interakcji GCA komponentów matecznych i ojcowskich ze środowiskiem. Wyodrębniono komponenty mateczne i ojcowskie o wysokiej i stabilnej ogólnej zdolności kombinacyjnej plonu i innych cech agronomicznych, które mogą być wykorzystane w programach hodowli odmian mieszańcowych żyta.

Celem badań polowych przeprowadzonych w latach 2007–2009 była ocena zawartości witaminy C w bulwach ziemniaka uprawianego w warunkach stosowania różnych metod pielęgnacji. Doświadczenie przeprowadzono w zakładzie doświadczalnym IHAR — PIB w Jadwisinie na glebie płowej, o składzie granulometrycznym piasku gliniastego. Eksperyment założono metodą losowanych podbloków w układzie zależnym, split-plot, w trzech powtórzeniach. Czynnikiem I rzędu były odmiany ziemniaka: Irga i Fianna, czynnik II rzędu stanowiły sposoby pielęgnacji: 1) Obiekt kontrolny — bez chemicznej ochrony i zabiegów mechanicznych; 2) Ekstensywne zabiegi mechaniczne, (co 2 tygodnie) od posadzenia aż do zwarcia rzędów; 3) Sencor 70 WG — 1 kg·ha-1 przed wschodami ziemniaka; 4) Sencor 70 WG — 1 kg·ha-1 + Titus 25 WG – 40 g·ha-1 + Trend 90 EC — 0,1% przed wschodami ziemniaka; 5) Sencor 70 WG — 0,5 kg·ha-1 po wschodach ziemniaka; 6) Sencor 70 WG — 0,3 kg·ha-1 + Titus 25 WG — 30 g·ha-1 + Trend 90 EC — 0,1% po wschodach ziemniaka; 7) Sencor 70 WG — 0,3 kg·ha-1 + Fusilade Forte 150 EC — 2 dm·ha-1 po wschodach ziemniaka; 8) Sencor 70 WG — 0,3 kg·ha-1 + Apyros 75 WG 26,5 g·ha-1 + Atpolan 80 SC — 1 dm·ha-1 po wschodach ziemniaka. Do opryskiwania roślin herbicydami zużywano 300 dm∙ha-1 wody. Zbiór bulw przeprowadzono w fazie dojrzałości technicznej ziemniaka. Oznaczenia witaminy C przeprowadzono metodą Tillmansa. O zawartości witaminy C w bulwach ziemniaka istotnie decydował czynnik odmianowy. Wyższą zawartością witaminy C charakteryzowała się średnio późna Fianna niż średnio wczesna Irga. Wpływ sposobów pielęgnacji na zawartość witaminy C był uzależniony od warunków atmosferycznych w latach badań

W pracy przedstawiono przykład konstrukcji układu niekompletnego split-split-plot (SSP) dla nieortogonalnego doświadczenia trójczynnikowego. Niekompletność układu SSP jest związana z obiektami czynnika trzeciego w kolejności. W pracy układem generującym jest układ zrównoważony o blokach niekompletnych (BIB). Podane są właściwości statystyczne układu finalnego SSP ze szczególnym uwzględnieniem właściwości ogólnego zrównoważenia układu. Zaproponowano analizę statystyczną właściwą dla doświadczeń wielowarstwowych oraz analizę kontrastów. Rozważania zilustrowano danymi wygenerowanymi z doświadczenia ortogonalnego z łubinem.

Badano wpływ stosowania osadów ścieków komunalnych na inicjację i intensywność procesów glebotwórczych na bezglebowym gruncie wapna poflotacyjnego w zależności od gatunków porastających je roślin. Stwierdzono, że osady ściekowe wraz z porastającą roślinnością inicjują życie biologiczne w martwym bezglebowym podłożu, a powstała materia organiczna umożliwia magazynowanie wody i składników pokarmowych. Zastosowanie osadów ściekowych do użyźnienia wapna poflotacyjnego wpłynęło na istotny, kilkukrotny wzrost zawartości węgla organicznego (Corg) oraz przyswajalnych form fosforu i potasu, a wzrost zawartości magnezu był mniejszy. Oceniając glebotwórcze oddziaływanie roślinności na wapienne bezglebowe podłoże stwierdzono, że próbki pobrane spod kostrzewy trzcinowej zawierają najwięcej węgla organicznego (Corg), spod ślazowca pensylwańskiego przyswajalnych form fosforu, a spod różnych form wierzby (Salix sp.) potasu i magnezu. Odnotowano zbyt wysoką zawartość fosforu, potasu i wapnia a niską magnezu w pędach wszystkich badanych roślin, co wiąże się z zawartością tych składników w podłożu i osadach ściekowych. Zawartość wszystkich ocenianych składników w bulwach topinamburu była niższa niż w pędach wszystkich testowanych roślin.

Alkilorezorcynole (AR), stanowią grupę lipidów fenolowych, których znaczne ilości znajdują się w całym ziarnie zbóż. Największą zawartością tych związków charakteryzuje się ziarno żyta (360– 2180 mg/kg), mniejsze ilości są znajdowane w ziarnie pszenżyta (294–1145 mg/kg) i pszenicy (268- 943 mg/kg), a znacznie mniejsze w ziarnie jęczmienia (32–152 mg/kg). Na ogół nie stwierdza się ich obecności w ziarnie owsa. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia z uwagi na stwierdzoną wysoką zawartość AR w życie oraz niską wartość paszową tego zboża przypisano AR rolę składnika antyżywieniowego. Intensywne prace wielu zespołów wykazały w późniejszych latach, że czynnikiem odpowiedzialnym za niską strawność i przyswajalność wszystkich składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym zwierząt monogastrycznych, w szczególności związków energetycznych w dietach opartych na ziarnie żyta jest wysoka zawartość frakcji arabinoksylanów rozpuszczalnych w wodzie, odznaczająca się dużą wodochłonnością i wysoką lepkością w środowisku wodnym. W dzisiejszych czasach AR budzą ponownie duże zainteresowanie jako ważny składnik bioaktywny żywności i potencjalny biomarker spożycia produktów całoziarnowych. Z uwagi na różnice w składzie homologicznym AR pomiędzy pszenicą a żytem, rozważana jest możliwość użycia ich do identyfikacji rodzaju spożytego ziarna. Jako grupa związków fenolowych AR wykazują silne właściwości antyoksydacyjne, ale także antybakteryjne i antymutagenne./p>

Celem badań było wykazanie wpływu genotypu i warunków środowiska, w tym lat uprawy na zmienność zawartości błonnika pokarmowego, wyliczonego metodą pośrednią z różnicy podstawowych składników ziarna. Materiał badawczy stanowiło ziarno 20 odmian i 4 linii pszenicy ozimej z Hodowli Roślin Strzelce z lat uprawy 2005–2007. W celu obliczenia zawartości błonnika pokarmowego w ziarnie oznaczono zawartość następujących składników: białka, popiołu, lipidów, skrobi oraz cukrów wolnych. Wyniki zawartości błonnika pokarmowego poddano analizie statystycznej. Wykazano, że zmienność zawartości błonnika pokarmowego w ciągu trzech lat uprawy oraz lepkość wodnych ekstraktów ziarna były zdeterminowane warunkami środowiska (45%) oraz interakcją genotypowo-środowiskową (30%). Szeroki zakres zmienności genotypowej dotyczącej błonnika pokarmowego umożliwia wskazanie odmian o dużej zawartości tego składnika i wykorzystanie ich do produkcji pieczywa pszennego, którego udział w strukturze spożycia pieczywa jest największy.

Określano odporności na infekcję (typ I) oraz na rozprzestrzenianie się Fusarium w kłosie (typ II) u 146 odmian i linii pszenicy ozimej oraz 30 linii pszenżyta ozimego. Kłosy inokulowano poprzez opryskiwanie lub punktową iniekcję zawiesiny zarodników Fusarium culmorum do środkowego kłoska w kłosie. Średnia odporność typu I wyniosła 2,4 punkty infekcji dla pszenicy oraz 2,9 dla pszenżyta. Różnica w odporności typu I pomiędzy pszenicą i pszenżytem była istotna statystycznie. Średnia odporność typu II wyniosła 2,4 porażone kłoski dla pszenicy oraz 2,1 dla pszenżyta. Różnica w odporności typu II pomiędzy pszenicą i pszenżytem była istotna statystycznie. Brak było zależności pomiędzy odpornością obu typów. Odporność pszenicy na fuzariozę kłosów określona w warunkach polowych korelowała istotnie ze odpornością typu I oraz II. W przypadku pszenżyta odporność polowa korelowała istotnie jedynie z odpornością typu II.

Praca zawiera propozycję procedury obliczeniowej umożliwiającej ocenę hodowlaną mieszańców i ich form rodzicielskich (linii męskosterylnych (linii MS) i restorerów) na podstawie plonu mieszańców otrzymanych w wyniku niekompletnego schematu krzyżowania linia × tester w serii doświadczeń jednopowtórzeniowych z wzorcami. Proponowane podejście jest rozszerzeniem metody przedstawianej w pracy Wosia i in. (2010) dotyczącej oceny zdolności kombinacyjnej form rodzicielskich rzepaku ozimego na podstawie analizy mieszańców otrzymanych w wyniku kompletnego schematu krzyżowania linia × tester. Metodologia analizy prezentowana w wyżej cytowanej pracy jest oparta na ogólnej teorii analizowania wyników serii doświadczeń przeprowadzonych z tymi samymi genotypami w układzie bloków niekompletnych, podanej przez Kaczmarka (1986). Dla zilustrowania stosowanego w pracy podejścia została wykonana analiza statystyczna danych pochodzących z serii czterech doświadczeń jednopowtórzeniowych z 96 mieszańcami rzepaku ozimego replikowanymi jeden raz i dwoma wzorcami replikowanymi wielokrotnie. Dla przeprowadzenia analizy wariancji, wyznaczenia i testowania istotności ocen efektów głównych mieszańców, linii męskosterylnych i restorerów oraz ich interakcji ze środowiskiem wykorzystano programy komputerowe EKSPLAN (Krajewski i in., 2003) i SERGEN (Caliński i in., 1998).

Celem pracy była ocena wartości hodowlanej 10 linii wsobnych o ziarnie zębokształtnym (dent) i 7 linii o ziarnie szklistym (flint) kukurydzy na podstawie plonowania 70 mieszańców eksperymentalnych powstałych w wyniku czynnikowego układu krzyżowania „dent × flint”. Materiał badawczy stanowiły linie wykorzystywane w programie hodowlanym przed 40. laty i obecnie. Poza linią F2, którą wyhodowano w INRA we Francji, pozostałe linie zostały wyhodowane w Smolicach. Przeprowadzono dwie oddzielne serie doświadczeń porównawczych: dla 70 mieszańców eksperymentalnych oraz dla 17 rodzicielskich linii wsobnych w dwóch sezonach wegetacyjnych 2005 i 2006 oraz trzech miejscowościach. Wykazano, że elitarne linie sprzed 40. lat okazały się nieprzydatne do bezpośredniego wykorzystania w obecnie prowadzonym programie hodowli mieszańcowej kukurydzy. Wartości per se linii nie są wystarczające do prognozowania wartości cech ilościowych ich potomstwa mieszańcowego. Najwyższą ocenę wartości hodowlanej, mierzoną ogólną zdolnością kombinacyjną, plennością samej linii i jej wczesnością per se, uzyskała linia o ziarnie szklistym S61328. Uzyskany postęp genetyczny elitarnych linii wsobnych tworzących formuły mieszańców rejestrowanych przez Smolice w latach 1971–2006 wyniósł 59,4 kg/rok.

W pracy oceniono zawartości kannabinoidów w odmianach konopi Cannabis sativa L., które zostały udostępnione z zasobów Banku Genów Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu. Doświadczenie z konopiami przeprowadzono w 2014 roku w Zakładzie Doświadczalnym Pętkowo (woj. wielkopolskie). Po zebraniu materiału roślinnego wykonano analizę zawartości 9- tetrahydrokannabinolu (THC) oraz zawartości kannabidiolu (CBD) w sześciu odmianach konopi pochodzenia europejskiego i azjatyckiego. Dla tych parametrów obliczono współczynnik korelacji i przeprowadzono analizę wariancji posługując się programem STATISTICA 12. Wyniki badań wykazały istotne zróżnicowanie w zawartościach THC i CBD oraz zależność pomiędzy badanymi zawartościami kannabinoidów w odmianach konopi.

W pracy przedstawiono wyniki badań z lat 2008–2011 mające na celu określenie wpływu biomasy wsiewek międzyplonowych przyoranych jesienią i pozostawionych do wiosny w formie mulczu na skład chemiczny bulw ziemniaka uprawianego w integrowanym i ekologicznym systemie produkcji. W doświadczeniu badano dwa czynniki. 1. Nawożenie wsiewką międzyplonową: obiekt kontrolny (bez nawożenia wsiewką międzyplonową), obornik, koniczyna perska, koniczyna perska + życia westerwoldzka, życica westerwoldzka, koniczyna perska — mulcz, koniczyna perska + życica westerwoldzka — mulcz, życica westerwoldzka — mulcz. 2. System produkcji: integrowany i ekologiczny. Bezpośrednio po zastosowaniu nawożenia wsiewkami międzyplonowymi uprawiano ziemniaki jadalne. W bulwach ziemniaka oznaczono zawartość: suchej masy, skrobi, witaminy C oraz cukrów redukujących i sumy cukrów. Nawożenie biomasą wsiewek międzyplonowych zwiększało w bulwach ziemniaka zawartość suchej masy, skrobi i witaminy C, a zmniejszało zawartość cukrów redukujących i sumy cukrów. Nawożenie mieszanką koniczyny perskiej z życicą westerwoldzką zarówno przyoraną jesienią, jak i pozostawioną do wiosny w formie mulczu w integrowanym systemie produkcji zapewniło najkorzystniejszy skład chemiczny bulw ziemniaka.