Repozytorium

W latach 2009–2016 w doświadczeniach infekcyjnych badano podatność na fuzariozę kłosów ogółem 142 odmian pszenicy ozimej oraz 53 odmian pszenicy jarej. Kłosy zakażano sztucznie izolatami Fusarium culmorum. Ze względu na duże zróżnicowanie średniego nasilenia fuzariozy kłosów w kolejnych latach, wartości indeksów fuzariozy kłosów w poszczególnych latach poddano standaryzacji. Z wartości standaryzowanych wyliczono średnie wieloletnie dla odmian. Wśród odmian pszenicy ozimej najmniejszą podatność na fuzariozę kłosów wykazały wzorce odporne oraz odmiany Fregata, Olivin, Petrus, Turnia, Nateja, Piko i Dorota. Najbardziej podatne na fuzariozę kłosów były odmiany: Muszelka, Rapsodia, Kris, Kampana, Bagou, Belenus, Alcazar, Torrild, Banderola, Forkida. Wśród odmian pszenicy jarej najmniejszą podatność na fuzariozę kłosów wykazały również wzorce odporne oraz odmiany Pasteur, Jasna, Histra, Raweta i Izera. Najbardziej podatne były odmiany pszenicy twardej: SMH 87 i Strongfield oraz pszenicy zwyczajnej Banti, Nawra, Griwa, Radocha, Cytra i Helia.

Badano wpływ długości czasu wstępnego chłodzenia na zdolność kiełkowania nasion pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.). Materiałem do badań były ziarniaki 5 odmian o różnym stopniu porażenia przez Fusarium spp. Analizowano zdolność kiełkowania po 3, 5 i 7 dniach wstępnego chłodzenia oraz bez chłodzenia. Analizy przeprowadzano zgodnie z metodyką zawartą w Przepisach ISTA. Najwyższą zdolność kiełkowania uzyskano po 3 dniach chłodzenia, a najniższą bez chłodzenia. Najmniej siewek nienormalnych i nasion martwych stwierdzono po chłodzeniu przez 3 dni, a najwięcej bez chłodzenia.

Nowoczesna hodowla zbóż odbywa się pod wielka presją czasu. Dlatego też do przyspieszenia procesów hodowlanych używa się szklarni, które w naszej szerokości geograficznej wymagają doświetlania. Pomysł zastosowania źródeł światła z wbudowanymi diodami LED w szklarniach staje się powszechny w ogrodnictwie ze względu na właściwości fizyczne LED, które pozwalają na zmniejszenie zużycia energii oraz na precyzyjne dostosowanie widma światła do wymagań uprawianych roślin. Zastosowanie oświetlaczy LED w procesach hodowli zbóż jest nowością. W artykule zaprezentowano wyniki uzyskane przy użyciu źródła światła LED, zbudowanego w oparciu o diody emitujące białe światło, w porównaniu z oświetlaczem sodowym i światłem dziennym. Wykazano, że oświetlacz LED może być wykorzystywany do oświetlania szklarni w procesach hodowli zbóż. Przyrosty siewek oraz terminy kłoszenia były porównywalne pomiędzy roślinami uprawianymi pod lampami: HPS oraz LED i jednocześnie akceptowalnie większe niż parametry uzyskane dla roślin uprawianych w letnim świetle dziennym.

Kolekcja 106 genotypów pszenżyta ozimego (X Triticosecale Wittmack) stanowiła materiał badawczy przeznaczony do oceny odporności na fuzariozę kłosów powodowaną przez Fusarium culmorum oraz akumulację toksyn fuzaryjnych w ziarnie. Doświadczenia inokulacyjne przeprowadzono w dwóch lokalizacjach. Określano indeks fuzariozy kłosów (IFK) będący miarą odporności typu I i II oraz procent ziarniaków z objawami fuzariozy (FDK; typ III odporności). Ziarniaki z wybranych genotypów analizowano pod względem zawartości toksyn fuzaryjnych (typ V odporności). Określano zawartość trichotecenów z grupy B: deoksyniwalenol (DON) i pochodne oraz niwalenol (NIV) oraz akumulację zearalenonu (ZEN). Badano również zawartość ergosterolu, będącego miernikiem zawartości grzybni w ziarnie. Porażenie kłosów pszenżyta ozimego (IFK) w obu lokalizacjach było zbliżone i kształtowało się średnio dla dwóch lokalizacji na poziomie 18,2%. Procent ziarniaków uszkodzonych przez Fusarium (FDK) był bardzo zróżnicowany dla badanych genotypów pszenżyta. Średnio wynosił 29,5% (FDK z masy) i 37,6% (FDK z liczby). Wykazano istotny współczynnik korelacji pomiędzy lokalizacjami biorąc pod uwagę uszkodzenie ziarniaków poszczególnych genotypów. Odnotowano brak korelacji porażenia kłosów z uszkodzeniem ziarniaków w lokalizacji Poznań i słabą, ale istotną statystycznie korelację w Radzikowie. Stwierdzono wysokie stężenie toksyn fuzaryjnych w ziarnie. Zawartość DON wynosiła średnio dla dwóch lokalizacji 8,649 mg/kg, a stężenie NIV — średnio 5,839 mg/kg. Zawartość ZEN wynosiła średnio dla dwóch lokalizacji 1,382 mg/kg. Wysoki współczynnik korelacji odnotowano pomiędzy zawartością DON a FDK z masy i z liczby ziarniaków. Istotne były współczynniki korelacji ergosterolu z uszkodzeniem ziarniaków oraz zawartością trichotecenów B w ziarnie. Analiza wielocechowa pozwoliła na zidentyfikowanie sześciu genotypów łączących różne typy odporności na fuzariozę kłosów.

W pracy omówiono rezultaty programu hodowli nowej generacji komponentów ojcowskich odmian mieszańcowych żyta o pełnej zdolności przywracania męskiej płodności w cytoplazmie Pampa. Materiał badań stanowiły genotypy żyta, pochodzące z poszczególnych etapów programu hodowli HR Smolice Sp. z o.o.: linie wsobne pokolenia S2 i S3, wyprowadzone z nowych populacji hodowlanych z udziałem donorów genów przywracających płodność (R-pol, R-tur, R-ir), komponenty ojcowskie mieszańców (tzw. syntetyki restorery (Syn-R)) oraz mieszańce testowe i mieszańce eksperymentalne. Zdolność przywracania płodności wszystkich grup genotypów żyta określono poprzez krzyżowanie ich z tym samym męskosterylnym testerem trudnym do przywrócenia płodności (CMS-Tt) i ocenę męskiej płodności mieszańców testowych w dwóch warunkach uprawy (tunele foliowe, pole). Efektywność działania wybranych restorerów (R) sprawdzono poprzez krzyżowanie ich z ośmioma liniami męskosterylnymi (P) o zróżnicowanym wpływie na poziom przywrócenia płodności mieszańców P×R. Męską płodność mieszańców testowych oceniono poprzez wizualną bonitację intensywności pylenia roślin na poletkach obserwacyjnych i/lub bonitację męskiej sterylności/płodności pojedynczych roślin. Następnie wyznaczono indeksy restoracji według wzoru: IR = % roślin płodnych (%mf) + 1/2% roślin częściowo płodnych (%pmf). Następnie określono frekwencję pełnych (IR>70%) i częściowych restorerów (IR=50–70%) wśród grup genotypów, pochodzących z poszczególnych etapów programu. Badania wykazały, że większość genotypów (linie wsobne, komponenty ojcowskie), charakteryzowała się wysoką zdolnością przywracania męskiej płodności w cytoplazmie Pampa. W latach 2014–2017 osiągnięto znaczny postęp w hodowli pełnych restorerów płodności w porównaniu z poprzednim okresem (dane 2013 roku). W każdej grupie genotypów (linie wsobne pokolenia S2 i S3, komponenty ojcowskie) stwierdzono wysoką frekwencję restorerów całkowicie przywracających męską płodność mieszańców z cytoplazmą Pampa. Niektóre komponenty ojcowskie całkowicie przywróciły męską płodność mieszańców z wszystkimi liniami męskosterylnymi (IR = 100%) w obu warunkach uprawy. Niektóre pełne i stabilne restorery mogą być bezpośrednio użyte do tworzenia odmian mieszańcowych żyta o wysokim poziomie męskiej płodności. Ponadto najlepsze z nich powinny zostać wykorzystane, jako donory genów przywracających płodność, w kolejnych cyklach hodowli odmian mieszańcowych żyta.

Ostatecznym celem każdego hodowcy roślin jest zgłoszenie wyhodowanych odmian do ośrodka zajmującego się rejestracją. Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR każdego roku zgłasza od kilkunastu do kilkudziesięciu nowych odmian mieszańcowych kukurydzy do doświadczeń rejestrowych Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU). Ostatnim etapem badań wewnątrz Spółki przed zgłoszeniem do doświadczeń państwowych w przypadku kukurydzy są doświadczenia wstępne. Materiał do badań stanowiło 789 (532 do uprawy na ziarno, 257 do uprawy na kiszonkę z całych roślin) eksperymentalnych mieszańców liniowych kukurydzy Hodowli Roślin Smolice (odmiany SMH), badanych w latach 2006–2016 w ramach doświadczeń wstępnych. Doświadczenia zakładane były w pięciu miejscowościach w trzech powtórzeniach w Smolicach, Dłoni (woj. wielkopolskie), Radzikowie (woj. mazowieckie), Kobierzycach (woj. dolnośląskie) i Mikulicach (woj. podkarpackie). Średni plon ziarna odmian SMH w doświadczeniach na ziarno z 10 lat badań wyniósł 11,8 t∙ha-1, przy średnim plonie odmian wzorcowych 11,4 t∙ha-1. W przypadku zawartości suchej masy w ziarnie w czasie zbioru odmiany SMH uzyskały średnio 73,4%, a odmiany wzorcowe 74,0%. Średni plon ogólny suchej masy odmian SMH w doświadczeniach do zbioru na kiszonkę wyniósł 22,4 t∙ha-1 przy średnim plonie odmian wzorcowych 21,7 t∙ha-1. Średnia zawartość suchej masy w całych roślinach w momencie zbioru wyniosła 35,7% u odmian SMH i 36,7% u odmian wzorcowych.

Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin publikuje prace oryginalne, ujęte syntetycznie, prezentujące zakończone cykle badawcze i wyraźnie sprecyzowane etapy, a także krótkie komunikaty zawierające informacje o rozpoczętych pracach, sprawozdania z konferencji, zwięzłe prace kompilacyjne oparte na wynikach najnowszych badań krajowych i zagranicznych oraz recenzje książek. Prace przysłane do redakcji nie mogą być nigdzie publikowane, ani przesyłane do druku w innym wydawnictwie. Autor(zy) zobowiązani są przedstawić pisemne oświadczenie o niepublikowaniu pracy w innym czasopiśmie i ich osobistym wkładzie w powstanie publikacji

Badano zależność plonowania rodów pszenicy ozimej od mrozoodporności i przezimowania. Ocenie poddano 159 obiektów pszenicy ozimej. Testy mrozoodporności siewek przeprowadzono w komorach mrożeniowych w Firmie Hodowla Roślin Smolice. Ocenę przezimowania wykonano w doświadczeniach polowych w 2015/2016 roku na 2 poziomach agrotechniki A2 — pełnym i A1-uproszczonym w 10 miejscowościach. Ocenę plonowania rodów przeprowadzono w doświadczeniach polowych w 10 miejscowościach zlokalizowanych w zróżnicowanych warunkach glebowo-klimatycznych. Badane obiekty pszenicy okazały się silnie zróżnicowane pod względem mrozoodporności i zimotrwałości: od 0% roślin żywych do 89 % roślin żywych w komorach oraz w warunkach polowych od 1 (100% martwych) do 8 (90% żywych siewek). Stwierdzono dodatnie współczynniki korelacji pomiędzy mrozoodpornością a zimotrwałością (r = 0,582), oraz pomiędzy plonem ziarna a zimotrwałością: A2 (r = 0,810) oraz A1 (r = 0,766). Nie odnotowano istotnego wpływu zimotrwałości i mrozoodporności na plon w warunkach sprzyjających dobremu zimowaniu. W przypadku łagodnej zimy wystąpiła tendencja niższego plonowania odmian o wysokiej zimo-trwałości i mrozoodporności. Pośrednia ocena mrozoodporności może z powodzeniem zastąpić bezpośrednią polową ocenę zimotrwałości.

Ważnym czynnikiem ograniczającym plonowanie pszenicy jarej jest susza. Stąd potrzeba większego nacisku w pracach hodowlanych na selekcję odmian dostosowanych do warunków z występującymi niedoborami wilgoci. W latach 2013–2015 przeprowadzono cykl doświadczeń polowych dla wybranych genotypów pszenicy jarej pochodzących ze szkółki CIMMYT (o podwyższonej tolerancji na stres suszy) oraz odmian z rejestru PL (odmiany zarejestrowane w Polsce): Harendra, Hewilla, Izera, Ostka Smolicka, Torridon, Trappe i Tybalt. Na podstawie uzyskanych wyników z doświadczeń wyliczono średnie dla lat oraz współczynniki korelacji fenotypowej pomiędzy plonem pszenicy jarej a cechami użytkowymi. Otrzymano ujemną korelację plonu z terminem kłoszenia. Ujemne związki z plonem stwierdzono również dla zawartości białka, glutenu oraz liczby sedymentacji. Uzyskane plony, średnie z 2-lecia mieściły się w zakresie od 69,7 dt/ha do 107,3 dt/ha. Kilka linii z CIMMYT plonowało na poziomie odmian krajowych. Linie pochodzące z CIMMYT charakteryzowały się wyższą masą 1000 nasion, korzystniejszymi parametrami wstępnej oceny technologicznej oraz lepszą odpornością na choroby grzybowe.

Celem badań było określenie wpływu inokulacji grzybami z rodzaju Fusarium na zawartość beta-sitosterolu w ziarnie pszenicy. Analizie poddano 30 odmian pszenicy ozimej, uprawianej w tych samych warunkach agrotechnicznych i klimatycznych w dwóch wariantach doświadczalnych. Pierwszy z nich były to próby kontrolne wzrastające bez ingerencji, natomiast drugim wariantem były próby inokulowane zarodnikami grzybów z rodzaju Fusarium. Beta-sitosterol, jako najważniejszy spośród steroli endogennych roślin analizowano po wcześniejszej saponifikacji wspomaganej promieniowaniem mikrofalowym i ekstrakcji pentanem za pomocą UPLC z detektorem DAD. Na podstawie uzyskanych wyników analiz chemicznych stwierdzono istotne różnice w zawartości analizowane sterolu między próbami kontrolnymi i inokulowanymi, jak również między odmianami. Średnie stężenie beta-sitosterolu w próbach kontrolnych wynosiło 433,51 mg/kg, natomiast w próbach inokulowanych było istotnie niższe i wynosiło 340,88 mg/kg. Niniejsze badania wskazują jednoznacznie, iż proponowany do tej pory w literaturze, a przedstawiony dla innych mikroorganizmów mechanizm metabolizowania roślinnych steroli jest podobny dla grzybów z rodzaju Fusarium.

W latach 2013–2016 przeprowadzono badania, których celem było określenie zdolności przywracania męskiej płodności w cytoplazmie Pampa różnych genotypów żyta, pochodzących z aktualnego programu hodowlanego HR Smolice Sp. z o.o. Materiał badań stanowiły linie wsobne pokolenia S2 i S3, wyprowadzone z nowych populacji hodowlanych z udziałem donorów genów przywracających płodność (R-pol, R-pop, R-tur) i komponenty ojcowskie mieszańców tzw. syntetyki restorery (Syn-R) oraz mieszańce testowe wytworzone poprzez krzyżowanie w/w genotypów z CMS-testerem trudnym do przywrócenia płodności (CMS-Tt). Zdolność przywracania płodności wszystkich grup genotypów żyta określono poprzez krzyżowanie ich z tym samym męskosterylnym testerem trudnym do przywrócenia płodności (CMS-Tt) i ocenę męskiej płodności mieszańców testowych w dwóch warunkach uprawy (tunele foliowe, pole). Męską płodność mieszańców testowych oceniono poprzez wizualną bonitację intensywności pylenia roślin na poletkach obserwacyjnych i/lub bonitację męskiej sterylności/płodności pojedynczych roślin. Następnie wyznaczono indeksy restoracji według wzoru: IR = % roślin płodnych (%mf) + 1/2% roślin częściowo płodnych (%pmf). Badania wykazały, że większość genotypów (linie wsobne, komponenty ojcowskie), charakteryzowała się wysoką zdolnością przywracania płodności w cytoplazmie Pampa. W ostatnich latach (2013–2016) osiągnięto znaczny postęp w hodowli efektywnych restorerów w porównaniu z poprzednim okresem 2009–2013. W każdej grupie ocenionych genotypów (linie wsobne pokolenia S2 i S3, komponenty ojcowskie) stwierdzono wysoką frekwencję restorerów o zadawalającej (IR>70%) i pełnej zdolności przywracania płodności. Wyselekcjonowano genotypy o różnym pochodzeniu, które prawie całkowicie lub całkowicie przywróciły płodność pylników roślin mieszańców testowych (IR = 100%) w obu warunkach uprawy. Niektóre pełne i stabilne restorery mogą być bezpośrednio użyte do tworzenia odmian mieszańcowych żyta o wysokiej męskiej płodności. Ponadto najlepsze z nich powinny zostać wykorzystane, jako donory genów przywracających płodność, w kolejnych etapach programu hodowli odmian mieszańcowych żyta.

Rdza karłowa jęczmienia powodowana przez grzyb Puccinia hordei jest chorobą o dużym znaczeniu gospodarczym i ekonomicznym. Jęczmień bulwiasty (Hordeum bulbosum L.) stanowi pulę genetyczną jęczmienia II rzędu. Analizowano podatność/odporność 26 linii rekombinacyjnych otrzymanych w wyniku krzyżowania jęczmienia zwyczajnego (Hordeum vulgare L.) i H. bulbosum na 8 izolatów P. hordei. Otrzymane wyniki pozwoliły na wyodrębnienie 22 linii z genami odporności, w tym 7 linii wysoce odpornych o typie reakcji 0 na wszystkie izolaty. Spośród badanych linii 9 miało więcej niż jeden gen odporności. Dla 2 linii była postulowana obecność przynajmniej jednego genu warunkującego reakcję typu 2, która może świadczyć o odporności częściowej tych obiektów. Podatność odmian rodzicielskich H. vulgare potwierdza pochodzenie odporności badanych linii od H. bulbosum. Bazując na otrzymanych wynikach można stwierdzić, że są to nieznane geny odporności. Odporne linie rekombinacyjne H. bulbosum × H. vulgare są dobrym materiałem wyjściowym dla programów hodowlanych mających na celu uzyskanie nowych wysoce odpornych na choroby odmian jęczmienia uprawnego.

Celem badań była ocena stabilności plonowania odmian ziemniaka jadalnego w Polsce na podstawie doświadczeń porejestrowych. Doświadczenia założono w 3 miejscowościach na glebach lekkich w ciągu czterech sezonów wegetacyjnych z 9 średnio wczesnymi odmianami ziemniaka. Analiza wykazała, istotną interakcję odmian z kombinacjami lat i miejscowości. Nie wykazano natomiast współdziałania odmian i miejscowości. Wykonano analizę struktury interakcji odmian z latami oraz odmian ze środowiskami. Stwierdzono, że odmianą nie wykazującą interakcji ze środowiskiem jest odmiana Tajfun. Powyżej średniej środowiskowej plonuje odmiana Ametyst, która jest odmianą intensywną i przewidywalną.

Piramidyzacja genów odporności ziemniaka na P. infestans jest skuteczną metodą zwiększenia efektywności i trwałości wykorzystywanych w hodowli ziemniaka źródeł odporności na tego patogena. Prezentowane badania miały na celu połączenie odporności warunkowanej dwoma wysokoefektywnymi genami R, warunkującymi odporność na szerokie spektrum ras P. infestans. W badaniach wykorzystano odmianę Bzura, jako donor genu R2-like oraz klon hodowlany 04-IX-21, jako donor genu Rpi-phu1. Odporność nieselekcjonowanego potomstwa pochodzącego ze skrzyżo-wania tych form, była testowana przez trzy lata w teście listkowym, z użyciem trzech grup izolatów różnicujących. Na podstawie wyników fenotypowych ocen odporności wyselekcjonowano grupę klonów posiadających oba geny odporności. Jako alternatywę do czasochłonnych i pracochłonnych testów fenotypowych zaproponowano selekcję w oparciu o markery DNA specyficzne dla badanych genów odporności. Wyniki badań molekularnych w pełni pokryły się z ocenami fenotypowymi, co potwierdza przydatność zaproponowanych markerów, jako narzędzia do selekcji form odpornych w programach hodowlanych.

Obiektem badań była spontaniczna mutacja lucerny polegająca na wytwarzaniu kwiatostanów na wierzchołkach pędów form z długim gronem, prowadzącym w konsekwencji do zakończenia dalszego wzrostu roślin. Celem przeprowadzonych badań było określenie sposobu dziedziczenia cechy zdeterminowanego wzrostu. Ocenę ekspresji tej cechy przeprowadzono w obrębie potomstw S1 i S2, pochodzących z samozapyleń rośliny zmutowanej oraz mieszańców F1, F2 i F3, uzyskanych ze skrzyżowania roślin o typowym, niezdeterminowanym pokroju z roślinami zmutowanymi. Analiza stosunków rozszczepień fenotypowych, przeprowadzona z użyciem testu chi-kwadrat wykazała, że cecha zdeterminowanego wzrostu lucerny warunkowana jest jednym genem w układzie czterech alleli recesywnych (ti ti ti ti).

Aktywność strefy odcinania (AZ, ang. abscission zone) warunkuje separację organów od rośliny macierzystej. U Lupinus luteus AZ kwiatów powstaje u podstawy szypułek tych organów. Zmiany na poziomie komórkowym są skorelowane ze zmieniająca się ekspresją BLADE-ON-PETIOLE (LlBOP). Poziom mRNA tego genu regulowany jest także przez hormonalne stymulatory odcinania kwiatów — etylen (ET) i kwas abscysynowy (ABA) — co wskazuje, że LlBOP jest zaangażowany nie tylko w powstawanie AZ, ale także w późniejsze etapy jej funkcjonowania. Kwas abscysynowy wpływając na akumulację transkryptów genów kodujących enzymy biosyntezy etylenu ET (syntazę i oksydazę kwasu 1-aminocyklopropano-1-karboksylowego (ACC) i jednocześnie powodując wzrost poziomu prekursora tego fitohormonu w AZ, pośrednio reguluje czas odcinania kwiatów L. luteus.

W latach 2012–2015 badano możliwość wykorzystania wybranych gatunków i mieszańców wierzby do rekultywacji biologicznej bezglebowych gruntów wapna poflotacyjnego pokrywającego tereny poeksploatacyjne Kopalni Siarki „Jeziórko” i użyźnione osadami ścieków komunalnych. Pokrycie terenów po otworowej eksploatacji siarki wapnem poflotacyjnym i użyźnienie osadem ścieków komunalnych stworzyło warunki do wegetacji roślin wierzby i rozwoju gleby. Testowane gatunki i mieszańce wierzby wykazały różnice w przeżywalności (udatności nasadzeń) oraz wysokości roślin, wskazując na możliwość ich wykorzystania do rekultywacji biologicznej tych terenów. Pod względem przeżywalności i bujności wzrostu najbardziej przydatnymi do nasadzeń na tym gruncie okazały się wierzba wiciowa, wierzba IBL-8 i wierzba trójpręcikowa. Wprowadzenie osadów ściekowych wraz z porastającymi wierzbami wpłynęło na intensywny wzrost zawartości węgla organicznego (Corg) w gruncie wapna jak również przyswajalnego fosforu, a wzrost potasu i magnezu był mniejszy. Stwierdzono zbyt wysoką zawartość wapnia, niewielkie przekroczenie zawartości potasu, zbyt niską magnezu w materiale roślinnym (pędy) pobranym z roślin wierzby. Zawartość wszystkich badanych metali ciężkich w gruncie doświadczalnym nie przekroczyła dopuszczalnych stężeń natomiast zawartość Fe, Mn, Cd i Zn w pędach wierzby przekroczyła dopuszczalne wartości progowe.

W procesie hodowli zbóż metodą SSD (ang.: Single Seed Descent) w celu skrócenia cykli hodowlanych często zbierane są niedojrzałe ziarniaki. Celem prowadzonych badań było sprawdzenie czy na kiełkowanie ziarniaków zebranych w 23 dniu po kwitnieniu, z roślin uprawianych w szklarni, wpływają widma światła generowane przez: 1) różne lampy diodowe stosowane w czasie uprawy zbóż w szklarni oraz 2) różne oświetlacze monochromatyczne stosowane w czasie suszenia nasion. Materiał do badań stanowiły dwie odmiany pszenicy jarej: Harenda i Tybalt. Rośliny uprawiano w zacienionej szklarni o kontrolowanych warunkach temperatury (22 ± 3°C) i wilgotności (80% ± 5%) a jako oświetlaczy używano: wysokoprężnej lampy sodowej HPS (kontrola) i dwóch typów oświetlaczy LED-owych: zbudowanego w oparciu o diody niebieskie i czerwone oraz oświetlacza zbudowanego w oparciu o białe diody. Kłosy zbierano w 23 dniu po kwitnieniu, zgodnie z metodyką stosowaną w procesach hodowlanych. Wyłuskane ziarniaki umieszczano pod monochromatycznymi źródłami światła (niebieskiego, zielonego i czerwonego), poddawano suszeniu przez okres 10 dni w temperaturze 25°C, a następnie kiełkowano. Zliczano indeks kiełkowania (GI), całkowitą liczbę skiełkowanych ziarniaków oraz liczbę ziarniaków, które nie wytworzyły kiełka i zostały porażone chorobami grzybowymi w czasie trwania doświadczenia. Stwierdzono, że oświetlanie ziarniaków w czasie suszenia poprawiało indeks kiełkowania i wpłynęło na wzrost liczby skiełkowanych nasion, przy czym światło zielone indukowało najbardziej równomierne kiełkowanie (≥ 70%), niezależnie od rodzaju oświetlania stosowanego w czasie wzrostu roślin, natomiast światło niebieskie (Royal Blue) najsilniej wpływało na dynamikę kiełkowania wyrażaną przez indeks kiełkowania a efekt był zależny od oświetlacza użytego do wzrostu roślin. Oświetlacz LED-owy zbudowany w oparciu o niebieskie i czerwone diody użyty w trakcie wzrostu roślin w połączeniu ze światłem niebieskim użytym w trakcie suszenia ziarna pozwolił uzyskać najlepsze wyniki GI u obu badanych odmian pszenicy. Uzyskane rezultaty upoważniają do stwierdzenia, iż możliwe jest znalezienie oświetlaczy LED lepszych niż standardowe lampy HPS dla potrzeb hodowli zbóż oraz że doświetlanie ziarniaków w trakcie suszenia poprawia ich kiełkowanie. Potrzebna jest standaryzacja procedur.

Odporność na fuzariozę kłosów genotypów pszenicy testowana była w warunkach polowych w IHAR-PIB Radzików oraz w IGR PAN w Poznaniu (pole doświadczalne w Cerekwicy). Kłosy inokulowane były izolatami Fusarium culmorum. Potwierdzono odporność na fuzariozę kłosów warunkach polowych (typ odporności I+II) większości genotypów z kolekcji form odpornych. Uzyskano wysokie wartości (0,613–0,775) współczynników korelacji indeksów fuzariozy kłosów dla genotypów odpornych badanych w latach 2014–2016. Nie było istotnej zależności pomiędzy odpornością typu I i typu II. Odporności typu I i II słabo korelowały z indeksem fuzariozy kłosów z doświadczenia polowego, wyższe były współczynniki korelacji indeksów fuzariozy kłosów ze średnią odpornością obu typów. Badane genotypy wykazały zróżnicowaną odporność na uszkodzenie ziarniaków przez Fusarium (typ III). Indeks fuzariozy kłosów wysoce istotnie korelował z uszkodzeniem ziarniaków pszenicy. Fuzarioza kłosów powodowała redukcję plonu ziarna z kłosa (typ IV odporności). Stwierdzono istotne korelacje indeksu fuzariozy kłosów i uszkodzenia ziarniaków z redukcją plonu ziarna. Zidentyfikowano genotypy o łączące typy odporności I+II, III i IV. Badane genotypy wykazały zróżnicowaną odporność na akumulację toksyn fuzaryjnych (trichoteceny B, zearalenon) w ziarnie (typ V). Zidentyfikowano genotypy pszenicy wykazujące odporność typu V. Indeks fuzariozy kłosów, stopień uszkodzenia ziarniaków oraz zawartość ergosterolu (ilościowy miernik zawartości grzybni w ziarnie) korelowały wysoce istotnie z zawartością trichotecenów w ziarnie. Korelacja indeksu fuzariozy kłosów, stopnia uszkodzenia ziarniaków oraz zawartości ergosterolu była słabsza w przypadku zearalenonu. Zidentyfikowano genotypy łączące podwyższony poziom odporności różnego typu.

Jakość wypiekowa uzyskiwanego materiału hodowlanego jest jednym z ważniejszych kierunków w pracach nad udoskonalaniem pszenicy. Prowadzono badania białek gluteninowych i gliadynowych, które wchodzą w skład glutenu wpływającego między innymi na elastyczność, zwartość i rozciągliwość ciasta. Badano podjednostki glutenin wielkocząsteczkowych (HMW-GS) i ω-gliadyny w odmianach i rodach pszenicy ozimej i jarej z 2016 roku, pochodzących z trzech spółek hodowlanych: Hodowla Roślin Danko Sp. z o.o., Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. i Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Analizę wykonano w żelach poliakrylamidowych metodą SDS-PAGE i APAGE. Wśród testowanych obiektów najczęściej była reprezentowana podjednostka 7+9 kodowana w locus Glu-B1 (około 45% obiektów). Podjednostki Glu-D1(5+10) i Glu-D1(2+12) występowały po równo we wszystkich obiektach. Na podstawie uzyskanych wyników określono występowanie podjednostek gluteninowych HMW a także ω gliadyn i zróżnicowanie badanych linii hodowlanych pochodzących z trzech spółek zajmujących się hodowlą pszenicy w Polsce.

Fuzarioza kłosów jest jednym z głównych zagrożeń biotycznych dla zbóż, w tym także dla jęczmienia. Infekcja kłosów następuje podczas kwitnienia i tuż po kwitnieniu powodując obniżenie plonów nie tylko pod względem ilościowym, ale także jakościowym. Zakumulowane w porażonym ziarnie mykotoksyny są szkodliwe zarówno dla człowieka, jak i dla zwierząt. Celem pracy była ocena zróżnicowanej reakcji linii SSD jęczmienia jarego na infekcję grzybami z rodzaju Fusarium mierzoną indeksem porażenia kłosa, odsetkiem ziarniaków z objawami infekcji oraz zawartością DON w ziarnie. Ocenę podatności badanych linii na fuzariozę kłosów przeprowadzono w dwóch wariantach: w warunkach naturalnego porażenia grzybami z rodzaju Fusarium oraz sztucznej inokulacji. Po wystąpieniu objawów choroby przeprowadzono ocenę nasilenia fuzariozy kłosów na podstawie proporcji porażonych kłosków w kłosie oraz proporcji kłosów porażonych na poletku, a po wymłóceniu kłosów określono procent uszkodzonych ziarniaków. Oznaczenie zawartości deoksyniwalenolu (DON) w ziarnie wykonano za pomocą ilościowego testu immunoenzymatycznego. Stwierdzono, że nie zawsze wzrost stopnia porażenia ziarna w kłosie skutkował zwiększoną zawartością DON w ziarnie. Ponadto zidentyfikowano linie, dla których nie stwierdzono porażenia kłosów na poletku natomiast ich ziarno wykazało obecność DON.

Celem pracy była ocena zróżnicowania wartości cech poprzez charakterystykę badanych rodów i odmian jęczmienia jarego. Materiałem badawczym były rody jęczmienia jarego wyhodowane w Hodowli Roślin Smolice oddział Bąków. Obiekty te badane były w 2 seriach doświadczeniach zespołowych w 6 miejscowościach (Bąków, Nagradowice, Polanowice, Radzików, Smolice i Strzelce) a uzyskane wyniki polowe i laboratoryjne stanowiły podstawę do przeprowadzenia analiz statystycznych. Do analizy zróżnicowania badanych obiektów pod względem plonu, wysokości roślin, podatności na wyleganie i choroby zastosowano, dla obydwu serii, analizę wariancji w układzie hierarchiczno-krzyżowym. Na tej podstawie wyznaczono estymatory BWLUE do oceny efektów badanych odmian i rodów. W celu opracowania wielocechowej charakterystyki badanych rodów i odmian wykorzystano samoorganizującą się sieć neuronową Kohonena. Przeprowadzona jednozmienna analiza wariancji dla uzyskanych plonów w dwóch seriach doświadczeń pozwoliła na stwierdzenie, że w obydwu seriach występowały różnice w przeciętnych plonach uzyskiwanych w poszczególnych lokalizacjach. Stwierdzono również istotne zróżnicowanie przeciętnych plonów dla badanych rodów i odmian. Interakcja pomiędzy rodami i odmianami oraz lokalizacjami również była istotna statystycznie.

Pszenżyto ozime jest jednym z najpowszechniej uprawianych zbóż w Polsce (1 302 tys. ha w roku 2015). Jego plony wzrastają przy jednoczesnym wzroście obserwowanej zmienności plonów pomiędzy kolejnymi sezonami uprawy. W związku z ograniczaniem możliwości zwiększania plonów pszenżyta metodami agrotechnicznymi, rośnie znaczenie doboru odmian pod względem plonowania oraz reakcji na zmieniające się warunki uprawy. Celem pracy była ocena stabilności i adaptacji głównych odmian pszenżyta ozimego uprawianych w latach 1992–2016 w gospodarstwach rolnych na terenie Polski. Do badań wykorzystano dane pochodzące z badan ankietowych. Analizę stabilności przeprowadzono w oparciu o model mieszany analizy wariancji Scheffégo-Calińskiego i model regresji łącznej Calińskiego-Kaczmarka. Do oceny adaptacji odmian wykorzystano miary: nadrzędności plonowania i-tej odmiany Pi, miarę niezawodności przewagi plonowania i-tej odmiany Ri (tzw. miarę Eskridge’a) oraz miarę Kanga YSi .