Repozytorium

Doświadczenia porejestrowe są prowadzone od 1998 roku w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR). W tym systemie wykonuje się serie doświadczeń odmianowych i odmianowo-agrotechnicznych. Doświadczenia PDOiR stanowią ostatni etap wdrażania postępu biologicznego do praktyki rolniczej. Pod względem merytorycznym i metodycznym system PDOiR jest koordynowany przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych. Realizacja serii doświadczeń w PDOiR odbywa się na terenie całego kraju w środowiskach (stacjach doświadczalnych) dobrze reprezentujących przestrzenną zmienność agro-ekosystemów w najważniejszych rejonach uprawy danego gatunku roślin w Polsce. W niniejszej pracy przedstawione zostały podstawy teoretyczne proponowanych, klasycznych, adaptowanych i adekwatnie rozwiniętych metod statystycznych, tj. łączna analiza wariancji, szczegółowe porównania wielokrotne, analiza AMMI oraz analiza skupień. Ponadto zaprezentowano użyteczność tych metod do wykorzystania ich w analizie danych w kompletnej klasyfikacji Odmiana × Agrotechnika × Miejscowość × Rok, pochodzących z PDOiR.

Wprowadzenie do uprawy nowych odmian związane jest z ryzykiem ich niepowodzenia w produkcji, które zwiększa się wraz z malejącą wiedzą o ich reakcji na zróżnicowane warunki środowiskowe (siedliskowe) i czynniki agrotechniczne. Zatem, proces wdrażania każdej odmiany nie kończy się na etapie badań wstępnych i jej zarejestrowania, lecz obok reprodukcji materiału nasiennego, obejmuje on także ocenę wartości gospodarczej odmiany w wielokrotnych seriach doświadczeń porejestrowych. Stały dopływ do rolnictwa nowo zarejestrowanych odmian nakłada na porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe i odmianowo-agrotechniczne, konieczność sprawnej i wiarygodnej weryfikacji ich wartości gospodarczej. Wymienione doświadczenia pozwalają znacząco zmniejszyć ryzyko wprowadzenia do uprawy odmian nieprzydatnych dla rolnictwa, czyli takich, które nie zapewniają wysokich efektów produkcyjnych i ekonomicznych w różnych lub tylko wybranych (specyficznych) warunkach środowiskowych oraz systemach uprawy roślin i agrotechnice. Dane z wymienionych serii doświadczeń wymagają zastosowania specjalistycznej i komplementarnej metodyki statystycznej. W niniejszej pracy przedstawiony został przegląd serii doświadczeń odmianowych i odmianowo-agrotechnicznych wraz z zastosowaną metodyką statystyczną.

Ospowatość jest jedną z chorób skórki bulw ziemniaka. Spośród wyróżnianych 14 grup anastomozowych (AGs) grzyba Rhizoctonia solani sprawcy porażenia, za wykazującą największe możliwości patogeniczne uznawana jest AGs3, charakteryzująca się m.in. łatwością tworzenia sklerocjów na bulwach, których obecność oznacza, że bulwy są ospowate. AGs3 została zidentyfikowana jako dominująca w naszym kraju. Wyniki badań dotyczące nasilenia ospowatości wskazują, że determinuje ją m.in. przebieg pogody. Poglądy dotyczące okresu o istotnym oddziaływaniu czynników meteorologicznych na rozwój sklerocjów na bulwach nie są jednoznaczne. W pracy oceniano wpływ opadów, temperatury powietrza i współczynnika Sielianinowa w pełni wegetacji roślin oraz w okresie 30 dni poprzedzających zbiór, tj. dojrzewania, na udział bulw ze sklerocjami i ich nasilenie. Założono, że uzyskane rezultaty skłonią do modyfikacji opinii, iż występowanie ospowatości bulw jest uzależnione od warunków panujących w fazie dojrzewania ziemniaka. Wykorzystano wyniki uzyskane w trakcie realizacji doświadczeń odmianowych prowadzonych w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB, Zakład Agronomii Ziemniaka w Jadwisinie, w latach 2007–2013 oraz dane klimatyczne z miejscowego punktu meteorologicznego. Badania wykazały, że czynnikiem najsilniej determinującym udział bulw ze sklerocjami R. solani oraz nasilenie tych zmian na bulwach wszystkich odmian są warunki hydrotermiczne w pełni rozwoju roślin. Stwierdzono także istotne zależności pomiędzy poziomem opadów i temperatury powietrza w wymienionej fazie a uwzględnionymi parametrami występowania ospowatości. Wraz ze zwiększaniem się współczynnika Sielianinowa oraz sum opadów nastąpił wzrost udziału bulw ze sklerocjami i ich nasilenie, natomiast w miarę wzrostu temperatury miało miejsce ograniczanie ospowatości. Analiza wpływu czynników meteorologicznych w okresie dojrzewania wykazała istotny wpływ tylko warunków termicznych.

Od 1. stycznia 2014, wszystkie kraje Unii Europejskiej zobowiązane są do stosowania zasad Integrowanej Ochrony Roślin (IPM), zgodnie z dyrektywą 2009/128/WE oraz rozporządzeniem nr 1107/2009. W pracy omówiono definicje dotyczące integrowanej ochrony roślin i określono różnice między IPM (integrowaną ochroną roślin) a IP (integrowaną produkcją roślin). W ochronie upraw ziemniaka stosuje się więcej fungicydów niż w innych uprawach. Zintegrowana ochrona wymaga zatem połączenie różnych metod postępowania, aby utrzymać niski poziom grzybowych i bakteryjnych patogenów, szkodników i chwastów i jednocześnie zachować dobrą jakość środowiska. Wyniki wieloletnich badań prowadzonych w uprawach ziemniaka przez zespół autorów oraz dane literaturowe pozwoliły uszeregować ważne elementy integrowanej ochrony ziemniaka, wykorzy¬stywane w uprawach ziemniaka na wszystkich etapach jego rozwoju. Działania stosowane w ochronie można podzielić na działania strategiczne i taktyczne. Działania strategiczne (niechemiczne metody) mające na celu zmniejszenie nasilenia i presji agrofagów wykorzystujące elementy, takie jak płodo¬zmian, nawożenie, wybór odmiany i działania ograniczające źródła infekcji zostały przedstawione w tej części pracy.

Działania stosowane w integrowanej ochronie roślin (IPM) można podzielić na działania strategiczne i taktyczne. Działania taktyczne obejmują elementy zrównoważonej ochrony chemicznej, takie jak wybór środka ochrony roślin, liczby aplikacji i wykorzystanie systemów decyzyjnych (DSS) w ochronie przed patogenami czy zastosowanie progów ekonomicznej szkodliwości w zwalczaniu szkodników. Według obowiązujących zasad integrowanej ochrony metodę chemiczną można stosować jedynie w razie niezbędnej konieczności, w momencie istotnego zagrożenia lub po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości zwalczanego agrofaga. Przed zastosowanie ochrony chemicznej ważne jest również monitorowanie chronionej uprawy ziemniaka i prognozowanie zagrożeń. W zwalczaniu zarazy ziemniaka ciągłe śledzenie zmian sprawcy i charakteryzowanie inwazyjnych genotypów jest wstępnym i koniecznym warunkiem działań IPM i zrównoważonego stosowania fungicydów. Zmiany w populacjach P. infestans wpływają bezpośrednio na możliwość wykorzystania odporności odmian, wiarygodność systemów ostrzegających przed wystąpieniem choroby i skuteczność działania fungicydów. Strategie zwalczania mogą opierać się na harmonogramach zabiegów, wykonywanych z większą lub mniejszą częstotliwością albo bazować na zaleceniach DSS. DSS łączy wszystkie istotne informacje by wygenerować informację dotyczącą terminu zabiegu, zwiększa skuteczność zwalczania bez zwiększenia ryzyka, może także być użyty by uzasadnić potrzebę zastosowania fungicydu. W pracy przedstawiono także zasady i możliwości właściwego zwalczania szkodników bez zwiększania ilości pestycydów i zmniejszenia skuteczności ochrony (np. wykorzystanie progów szkodliwości, wykorzystanie środków biologicznej ochrony).

Uszkodzenia miąższu bulw powodowane przez szkodniki glebowe, w szczególności drutowce z rodzaju Agriotes spp., pędraki (Scarabaeidae) i gąsienice rolnic (Noctuinae), widoczne często po zbiorze, są obecnie dużym problemem. Nasilenie uszkodzeń obserwuje się lokalnie w stanowiskach, w których rozwój larw był ułatwiony (po ugorach i oszczędnej agrotechnice oraz monokulturach). Bulwy z takich plantacji, bez ochrony, na etapie konfekcjonowania lub przetwarzania mają niską jakość wizualną i technologiczną. Głębokość wżerów powodowanych przez larwy (płytkie lub głębokie uszkodzenia miąższu), a szczególnie ich ilość, uzależniona jest od liczebności populacji larw na polu i długości okresu wegetacji. Z zewnątrz uszkodzenia te widoczne są jako otwory o małej średnicy (do 2 mm), na przekroju bulwy jako kanały o nieregularnym kształcie (drutowce) zanieczyszczone odchodami, jak też duże otwory zewnętrzne i głębokie jamy wewnątrz miąższu (pędraki, rolnice). Przy stosowaniu nowoczesnych technologii i w obrocie ziemniakami pożądana jest wysoka jakość produktu, bez wyraźnych pogryzień przez szkodniki i objawów chorobowych. Niska jakość bulw przyczynia się do zmniejszenia sprzedaży na rynku lub dla przetwórstwa, co skutkuje niskim rachunkiem ekonomicznym, a nawet finansową stratą. Uszkodzone silnie bulwy nie nadają się do produkcji frytek, chipsów, talarków, kostki oraz mrożonek. Zakłady przetwórcze podchodzą bardzo restrykcyjnie do wszelkich uszkodzeń bulw (mechanicznych i powodowanych przez szkodniki lub patogeny), gdyż oznaczają one późniejsze problemy w procesie technologicznym. W jesiennej ocenie laboratoryjnej bada się stopień uszkodzeń i jakość bulw, które następnie mają trafić na linię przetwórczą. W zakładach produkujących frytki i czipsy stosowany jest system punktowy za dostarczony produkt, w którym partia bulw poniżej określonej wartości nie jest akceptowana, natomiast bulwy z oceną powyżej średniej są kupowane od producenta z odpowiednią premią.

Celem pracy było przedstawienie opinii oraz wiedzy konsumentów na temat jakości ziemniaków dostępnych w sprzedaży, ustalenie czynników istotnych z punktu widzenia decyzji nabywczych oraz określenie form ziemniaków najczęściej spożywanych przez konsumentów. Badania przeprowadzono metodą sondażu pomiarowego, techniką bezpośrednią. Według badanych jakość ziemniaków jest zróżnicowana. Przy wyborze ziemniaków większość respondentów kieruje się przede wszystkim smakiem, mączystością i brakiem uszkodzeń ziemniaka. Większość badanych spożywa potrawy przygotowane bezpośrednio z surowca ziemniaczanego. Znaczna część respondentów spożywa też produkty ziemniaczane mrożone, natomiast tylko niewielka grupa korzysta z produktów ziemniaczanych suszonych. Konsumenci ziemniaków mają znaczną wiedzę o ich wartości odżywczej, jednak dalsze działania rynkowe powinny być związane z edukacją konsumencką oraz tworzeniem strategii marketingowych promujących produkty bardzo wysokiej jakości.

Celem pracy było określenie właściwości termicznych i reologicznych skrobi ziemniaczanej acetylowanej utlenionej na różnych poziomach Skrobię ziemniaczaną utlenianiano chloranem(I) sodu na czterech różnych poziomach, a następnie przeprowadzono acetylację przy użyciu bezwodnika kwasu octowego. Efektywność procesu utleniania skrobi stwierdzono na podstawie wyznaczonej zawartości grup karboksylowych, natomiast acetylacji — grup acetylowych. Następnie badany materiał poddano analizie właściwości termicznych z wykorzystaniem DSC, charakterystyce kleikowania przy użyciu RVA oraz wyznaczeniu krzywych płynięcia kleików skrobiowych z wykorzystaniem reometru Mars II. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono zależność pomiędzy stopniem utlenienia skrobi a jej podatnością na acetylację. Skrobie zawierające w swoim składzie więcej grup karboksylowych tzn. utlenione na III i IV poziomie były mniej podatne na proces acetylacji niż skrobie utlenione na I i II poziomie. Ponadto modyfikacja spowodowała obniżenie temperatury początku przemiany (To) i temperatury maksimum przemiany (Tp) oraz entalpii (H) wszystkich skrobi utlenionych z wyjątkiem skrobi utlenionej na II poziomie dla której entalpia wzrosła. Kleiki skrobi utlenionych acetylowanych charakteryzowały się zróżnicowanymi właściwościami reologicznymi, które były warunkowane ich wcześniejszym stopniem utlenienia.

Celem pracy była analiza właściwości żeli uzyskanych na bazie skrobi ziemniaczanej w obec¬ności pektyny i inuliny o różnym (średnim) stopniu polimeryzacji, przechowywanych przez 24, 48 i 72 h. Charakterystykę reologiczną żeli wykonano z użyciem reometru rotacyjnego. Określono wpływ czasu przechowywania, dodatku pektyny oraz dodatku i średniego stopnia polimeryzacji (DP) inuliny na wartości i charakter zmienności modułu magazynowania i strat. Stwierdzono, że dodatek inuliny powoduje spadek wartości tych modułów dla badanych próbek żeli, pogłębiany ze wzrostem średniej wartości DP preparatu inuliny. Stosując wieloczynnikową analizę wariancji wykazano istotność wpływu wzajemnych oddziaływań inuliny i pektyny na właściwości przechowywanych żeli skrobiowych, których charakter uzależniony był od średniej wartości DP stosowanego preparatu inuliny. Uzyskane wyniki pokazały, że dodatek inuliny i pektyny powoduje przesuwanie właściwości przechowywanych żeli w kierunku bardziej lepkich, a proces ten jest tym silniejszy, im wyższa jest średnia wartość DP inuliny. W przypadku pektyny wykazano, że wzrost jej stężenia powoduje silną stabilizację właściwości żeli w trakcie przechowywania.

Celem niniejszej pracy była charakterystyka wybranych właściwości fizykochemicznych skrobi ziemniaczanej o różnym stopniu utlenienia. Materiałem badanym była skrobia ziemniaczana utleniona w reakcji z różną ilością chloranu(I) sodu. Otrzymane skrobie na czterech stopniach utlenienia poddano analizie pod względem zawartości grup karboksylowych oraz karbonylowych. Wyznaczono termodynamiczną (DSC) oraz wiskozymetryczną charakterystykę kleikowania. Wyznaczono także krzywe lepkości kleików skrobiowych, które opisano modelem potęgowym. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że wraz ze wzrostem ilości zastosowanego czynnika utleniającego wzrastała liczba grup karboksylowych i karbonylowych w skrobi, których zawartość wynosiła odpowiednio 0,03–0,94% oraz 0,02–0,12%. Wraz ze wzrostem stopnia utlenienia malały wartości temperatury początku, piku i końca kleikowania. Malały również wartości temperatury kleikowania wyznaczonej wiskozymetrycznie. Stwierdzono ponadto, że wraz ze wzrostem stopnia utlenienia malała lepkość kleików zarówno w fazie ogrzewania, jak i chłodzenia. Kleiki badanych skrobi wykazywały właściwości cieczy nienewtonowskich rozrzedzanych ścinaniem, a ich lepkość pozorna malała wraz ze wzrostem stopnia utlenienia.

Sok z ziemniaka jest surowcem o wielokierunkowej aktywności biologicznej obejmującej działanie przeciwzapalne w obrębie przewodu pokarmowego, działanie antyproliferacyjne w stosunku do komórek nowotworowych żołądka i jelit oraz stymulujące wzrost probiotycznych bakterii Bifidobacterium i Lactobacillus, przy jednoczesnym zahamowaniu rozwoju szkodliwych — Clostridium perfringens i E. coli. Wykorzystanie aktywności biologicznej soku z ziemniaka poprzez zastosowanie go do wzbogacania żywności może być ograniczone przez degradację substancji bioaktywnych wskutek działania światła, tlenu, czy interakcji z innymi substancjami znajdującymi się w matrycy produktu spożywczego. Proponowane rozwiązanie może stanowić zabezpieczanie soku z ziemniaka poprzez kapsułkowanie w liposomach. Celem pracy była ocena przydatności lecytyn różnego pochodzenia biologicznego do nanokapsułkowania hydrolizatu soku z ziemniaka metodą uwadniania cienkiego filmu. W procesie kapsułkowania stosowano sok z ziemniaka zatężony w przez kriokoncentrację, a następnie poddany proteolizie prowadzonej w reaktorze membranowym z ultrafiltracyjnym modułem separacyjnym. Hydrolizat rozcieńczono w zbuforowanym roztworze soli fizjologicznej i kapsułkowano w liposomach. Wytwarzanie liposomów realizowano metodą hydratacji cienkiego filmu. Oznaczano rozkład wielkości liposomów metodą dynamicznego rozpraszania światła oraz ich stabilność poprzez pomiar potencjału ζ. Równocześnie badano morfologię otrzymanych nanokapsułek za pomocą cytometru przepływowego. Ponadto, określono wydajność kapsułkowania soku wewnątrz liposomów. Stwierdzono, że lecytyny sojowa i słoneczni¬kowa mogą być zastosowane do nanokapułkowania hydrolizatu soku ziemniaczanego. Lecytyna z żółtka jaj, ze względu na niezadowalająca wydajność kapsułkowania nie może być rekomendowana do tego procesu. Najwyższą wydajność kapsułkowania odnotowano przy zastosowaniu lecytyny słonecznikowej, jednak otrzymane liposomy charakteryzowały się niezadowalającą stabilnością. Do nanokapsułkowania hydrolizatu soku z ziemniaka należy rekomendować lecytynę sojową, która umożliwia uzyskanie trwałych liposomów z zadowalającą wydajnością, bez konieczności silnego rozcieńczania hydrolizatu w zbuforowanym roztworze soli fizjologicznej. Wykazano, że tak otrzymana populacja liposomów jest homogeniczna zarówno pod względem wielkości jak i struktury nanokapsułek.

Celem pracy było określenie wpływu temperatury smażenia i stopnia degradacji medium smażalniczego na jakość otrzymanych chipsów ziemniaczanych. Materiałem użytym do badań były ziemniaki odmiany Lady Rosetta. Bulwy po umyciu, pokrojono na plasterki o grubości 1 mm, wypłukano w zimnej wodzie i po osuszeniu na bibule smażono w oleju palmowym o trzech temperaturach: 150, 165 i 180°C. Smażenie prowadzono w 30 minutowych cyklach przez 8 godzin dziennie w ciągu pięciu kolejnych dni. Łączny czas ogrzewania oleju wynosił 40 godzin. W chipsach smażonych w oleju świeżym i o różnym stopniu degradacji (po 8, 16, 24, 32 i 40 h) oznaczano: wilgotność - metodą suszarkową, zawartość tłuszczu - metodą ekstrakcyjną Soxhleta, konsystencję - metodą obiektywną przy użyciu aparatu Instron 5544, barwę - metodą obiektywną przy użyciu spektrofotometru Minolta typ CM-5 oraz przeprowadzono ocenę organoleptyczną: barwy, smaku, zapachu i konsystencji. Wraz z obniżaniem temperatury smażenia, niezależnie od stopnia degradacji oleju smażalniczego, chipsy chłonęły większe ilości tłuszczu. Największą twardością charaktery-zowały się chipsy smażone w oleju o temperaturze 165°C odznaczające się najkorzystniejszą konsystencją. Najciemniejszą barwą charakteryzowały się chipsy smażone w najwyższej temperaturze (180°C). Smażenie w tej temperaturze wpłynęło na pogorszenie smaku i zapachu chipsów smażonych w kolejnych godzinach doświadczenia. Optymalnymi cechami sensorycznymi charakteryzowały się chipsy smażone w oleju o temperaturze 165°C.

Rolnictwo biodynamiczne jest jedną z metod rolnictwa ekologicznego. W uprawie biodynamicznej, w celu poprawy jakości plonu i kompozycji składników odżywczych w surowcu, wykorzystuje się osiem konkretnych preparatów (z nawozu krowiego, krzemionki i różnych roślin). Materiałem użytym do badań były ziemniaki odmian o kolorowym miąższu uprawiane w gospodarstwie ekologicznym (powiat Prienai) w latach 2012–2013. Celem badań było określenie wpływu preparatów biodynamicznych (BD) 500 i 501 na parametry wzrostu i wydajność plonu ziemniaków o kolorowym miąższu. Eksperyment obejmował dwa czynniki: I — odmiany ziemniaka (dwie odmiany ziemniaków z niebieskim miąższem — Blue Congo i Vitelotte oraz jedna z czerwonym — Red Emmalie), II — wykorzystanie preparatów biodynamicznych do oprysków gleby i roślin (cztery zabiegi: 1. kontrola bez preparatów BD 2. z zastosowaniem preparatu biodynamicznego 500; 3. z zastosowaniem preparatu biodynamicznego 501; 4. z zastosowaniem obu preparatów biodynamicznych (500 + 501). Produktywność roślin ziemniaka oznaczano w doświadczeniu polowym (wartość indeksu zawartości chlorofilu w liściach, masę i liczbę bulw pod krzewem). Najlepsze parametry wzrostu uzyskano przy zastosowaniu kombinacji preparatów biodynamicznych (500 + 501). Stwierdzono, że w porównaniu z wariantem kontrolnym stosowanie obu preparatów (500 + 501), istotnie zwiększyło zawartość chlorofilu w liściach oraz masę i liczbę bulw z jednej rośliny w odmianach ziemniaka Blue Congo i Red Emmalie. Preparat 501 istotnie zwiększał wskaźnik zawartości chlorofilu w liściach odmiany Red Emmalie w 9 (1.07 razy) i 13 (1.13 razy) tygodniu, a Blue Congo tylko w 9 (1.07 razy) tygodniu po posadzeniu. Niezbędne są jednakże dalsze badania, które pozwolą na ustalenie czy preparaty biodynamiczne istotnie wpływają na parametry wzrostu i plonowanie bulw ziemniaka o kolorowym miąższu.

Celem pracy była ocena wpływu skrobi woskowych różnego pochodzenia botanicznego na właściwości reologiczne, teksturę oraz barwę keczupu. Materiał do badań stanowiły natywne skrobie: ziemniaczana, kukurydziana i ryżowa w odmianach zwykłych oraz woskowych. Keczupy przygotowano według receptury zgodnej z Polska Normą z dodatkiem badanych skrobi w stężeniu 3,3%. Zbadano właściwości reologiczne z użyciem reometru RotoVisco1 (Haake), uniwersalny profil tekstury za pomocą testurometru TA.XT2 (Satble Micro Systems) oraz barwę z użyciem kolorymetru CR-300 (Minolta). Stwierdzono, że wszystkie sosy pod względem reologicznym stanowiły płyny nienewtonowskie, pseudoplatsyczne, tiksotropowe z granicą płynięcia. Największą lepkością pozorną cechowały się keczupy z dodatkiem skrobi ziemniaczanej woskowej oraz ryżowej woskowej, najmniejszą zaś z dodatkiem skrobi kukurydzianej zwykłej oraz ryżowej zwykłej. Największą odporność na obniżenie lepkości w skutek wzrostu temperatury wykazywał keczup z dodatkiem skrobi ziemniaczanej woskowej. Parametrami uniwersalnego profilu tekstury, które wykazywały największą zmienność w badanych keczupach były twardość, adhezyjność i gumowatość. Najsilniejszymi właściwościami teksturotwórczymi charakteryzowały się skrobie ziemniaczana zwykła oraz kukurydziana woskowa. Barwa keczupów z dodatkiem skrobi kukurydzianych oraz ryżowych różniła się nieznacznie, równocześnie barwa keczupów z dodatkiem skrobi ziemniaczanych była ciemniejsza. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono że skrobia ziemniaczana woskowa cechuje się najkorzystniejszymi właściwościami w produkcji sosów typu keczup.

W badaniach oceniano możliwość przerwania spoczynku bulw nowych odmian ziemniaka bezpośrednio po zbiorze na potrzeby próby oczkowej. Znajomość tej cechy odmianowej w istotny sposób usprawnia wykonywanie prób oczkowych we wczesnych terminach — tuż po zbiorach. Przebadano 23 odmiany (Bogatka, Boryna, Danuta, Etiuda, Eurostar, Gwiazda, Hermes, Honorata, Hubal, Ignacy, Igor, Innovator, Jubilat, Jurata, Jurek, Kaszub, Lavinia, Malaga, Mondeo, Oberon, Riviera, Sylvana, VR 808). Bulwy do badań pobierano z poletek zgodnie z urzędowymi terminami pobierania prób do badań weryfikacyjnych. Do przerywania spoczynku wykorzystano metodę polegającą na 15 minutowym moczeniu wycinków bulw w wodnym roztworze gibereliny, tiomocznika, Biseptolu 480 (sulfamethoxazolum, trimethoprimum) i daminozydu (B-Nine 85 SP). Większość badanych odmian miała relatywnie łatwy do przerwania spoczynek. U odmian Boryna, Hermes i Sylvana był on nieco trudniejszy pod tym względem w niektórych latach, dlatego korzystne jest przesunięcie zabiegu przynajmniej o 2–3 tygodnie po zbiorze. Do odmian, których spoczynek przerwać trudno, należą Hubal i Etiuda. Dla nich procedurę należy rozpoczynać znacznie później — nie wcześniej niż po 5 tygodniach od pobrania próby z pola. Zbyt wczesne przerywanie spoczynku tych odmian powodowało kiełkowanie jedynie około 36–64% wycinków bulw. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy długością okresu spoczynku poszczególnych odmian a trudnością jego przerywania, jednak analizując poszczególne grupy wczesności, zaobserwowano znaczną ujemną współzależność (r = -0,66) w grupie odmian średnio wczesnych, co wskazuje, że dłuższy spoczynek u tych odmian jest relatywnie łatwiejszy do przerwania.

Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2008–2010 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady należącej do Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe w układzie split-plot w trzech powtórzeniach. I czynnik — trzy odmiany: Cekin, Satina i Tajfun, II czynnik — pięć sposobów pielęgnacji: 1. pielęgnacja mechaniczna — obiekt kontrolny, 2. pielęgnacja mechaniczna + przed wschodami herbicyd Command 480 EC 0,2 l•ha-1, 3. pielęgnacja mechaniczna + przed wschodami opryskiwanie mieszaniną herbicydów Command 480 EC 0,2 l•ha-1 + Afalon Dyspersyjny 450 SC 1,0 l•ha-1, 4. pielęgnacja mechaniczna + przed wschodami herbicyd Stomp 400 SC 3,5 l•ha-1,5. pielęgnacja mechaniczna + przed wschodami opryskiwanie mieszaniną herbicydów Stomp 400 SC 3,5 l•ha-1 + Afalon Dyspersyjny 450 SC 1,0 l•ha-1. Celem badań było określenie wpływu pielęgnacji mechaniczno-chemicznej z użyciem herbicydów i ich mieszanin na plon składników odżywczych trzech odmian ziemniaka. Korzystny rozkład warunków pogodowych w 2008 roku zaowocował uzyskaniem wysokich plonów suchej masy — 9,97 t•ha-1; skrobi — 6,37 t•ha-1 oraz białka ogólnego — 1,22 t•ha-1. Natomiast najmniejsze plony uzyskano w 2009 roku, który charakteryzował się skrajnie niekorzystnymi warunkami pogodowymi w poszczególnych miesiącach wegetacji ziemniaka. Analizując poszczególne sposoby odchwaszczania z użyciem herbicydów stwierdzono, że największy plony suchej masy, skrobi i białka ogólnego uzyskano w wariancie 3. odchwaszczanym mechanicznie, a następnie opryskiwanym mieszaniną herbicydów Command 480 EC + Afalon Dyspersyjny 450 SC. W przeprowadzonym doświadczeniu plony poszczególnych składników bulw w dużym stopniu były zróżnicowane w zależności od uprawianych odmian ziemniaka jadalnego. Największą kumulacją zarówno suchej masy, skrobi i białka ogólnego cechowała się odmiana Tajfun, najmniejszą zaś Satina.

W opracowaniu przedstawiono różne systemy gospodarowania w rolnictwie i technologię uprawy ziemniaka w systemie zrównoważonym. Głównym celem rolnictwa zrównoważonego jest uzyskanie optymalnych plonów o bardzo dobrej jakości przy zmniejszonych dawkach nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin. Do ważnych czynników agrotechnicznych wpływających na wielkość i jakość plonu ziemniaka należą: dobór odmian odpornych na choroby i szkodniki, właściwa uprawa roli, nawożenie organiczne i międzyplonami uzupełnione nawożeniem mineralnym, terminowe i dokładne sadzenie, właściwa pielęgnacja i ochrona przed chorobami i szkodnikami, przygotowanie plantacji do zbioru i zbiór.

Badano odporność na fuzariozę kłosów 25 odmian pszenicy jarej oraz 35 odmian i linii z kolekcji form odpornych Zakładu Fitopatologii IHAR — PIB. Badania prowadzono w latach 2010–2012 na polach doświadczalnych w Radzikowie. Kłosy pszenicy inokulowano izolatami Fusarium culmorum. Oceniano stopień porażenia kłosa (indeks fuzariozy kłosów). Odmiany wykazały średnią podatność na fuzariozę kłosów. Indeks fuzariozy kłosów wyniósł 28,1%, wystąpiło znaczne, istotne statystycznie, zróżnicowanie tej cechy. Zakres zmienności mieścił się w granicach 15,8–45,6%. Znaleziono zarówno odmiany odporne na porażenie kłosa (Napola, Raweta, Torka, Histra, Pasteur), jak i odmiany o bardzo wysokiej podatności (Banti, Nawra, Griwa). Odmiany i linie z kolekcji były w większości wysoko odporne na fuzariozę kłosów. Indeks fuzariozy kłosów wyniósł 5,5%, zakres zmienności mieścił się w granicach: 0–26,9%. Bardzo wysoką odporność wykazały linie CJ 9306 i CJ 9311 oraz odmiana Sumai 3, u których nie obserwowano objawów choroby.

W latach 2009–2013 prowadzono badania, których celem była identyfikacja nowych restorerów, efektywnie działających w systemie CMS-Pampa, wśród genotypów żyta o różnym pochodzeniu oraz porównanie ich zdolności przywracania płodności w dwóch warunkach uprawy 2013 roku. Materiał badań stanowiły linie wsobne żyta pokolenia S2–S4, pochodzące z polskich odmian (R-pol), tureckich populacji (R-tur) i wytworzonych populacji hodowlanych (R-pop) oraz męskosterylny mieszaniec pojedynczy, jako tester trudny do przywrócenia płodności (CMS-Tt). Wykonano krzyżowanie linii wsobnych o różnym pochodzeniu (R-pol, R-pop, R-tur) z męskosterylnym testerem trudnym do przywrócenia płodności (CMS-Tt). Męską płodność mieszańców testowych określano poprzez wizualną bonitację intensywności pylenia kłosów na poletkach obserwacyjnych i/lub ocenę męskiej sterylności/płodności pojedynczych roślin. Następnie wyznaczono indeksy restoracji według wzoru: IR = % roślin płodnych (% mf) + 1/2% roślin częściowo płodnych (% pmf). Badania wykazały bardzo niską frekwencję (średnio 3%) genotypów efektywnie przywracających płodność (IR ponad 70%) w cytoplazmie Pampa wśród linii wsobnych pochodzących z polskich populacji żyta. Znacznie większą zdolnością przywracania płodności i częstością (68%) efektywnych restorerów charakteryzowała się grupa linii wsobnych wyprowadzonych ze specjalnie wytworzonych populacji hodowlanych. Wysoką frekwencję efektywnych restorerów także stwierdzono w grupie genotypów wyprowadzonych z udziałem tureckich populacji miejscowych. Zidentyfikowano genotypy o różnym pochodzeniu, które w pełni przywróciły płodność pylników roślin mieszańców testowych (% mf = 100) w obu warunkach uprawy 2013 roku. Pełne i stabilne restorery mogą być wykorzystane w badaniach genetycznych systemu CMS-Pampa oraz w programie hodowli odmian mieszańcowych żyta.

Przedmiotem badań było 35 genotypów pszenżyta ozimego o zróżnicowanym podłożu genetycznym oraz dwie odmiany, które analizowano pod względem odporności na fuzariozę kłosów powodowaną przez Fusarium culmorum oraz akumulacji toksyn fuzaryjnych w ziarnie. Genotypy pszenżyta zostały wysiane na poletkach doświadczalnych w dwóch lokalizacjach: Cerekwica i Radzików. Kłosy poszczególnych genotypów były inokulowane mieszaniną trzech szczepów Fusarium culmorum. Określono indeks fuzariozy kłosów (IFK) oraz procent uszkodzonych ziarniaków (FDK). Ziarniaki były analizowane pod względem zawartości trichotecen z grupy B (deoksyniwalenol [DON] i pochodne, niwalenol) oraz zearalenonu. Indeks fuzariozy kłosów w obu lokalizacjach był zbliżony, średnio w Cerekwicy 7,8% a w Radzikowie 10,2%, jednakże średnie IKF różniły się statystycznie istotnie. Procent ziarniaków uszkodzonych przez Fusarium był wyższy w Cerekwicy niż Radzikowie, odpowiednio średnio 43,0% i 28,7%. Stwierdzono wysokie stężenie toksyn w ziarniakach badanych genotypów pszenżyta. Zawartość DON w dwóch lokalizacjach wahała się od 1,528 do 7,613 mg/kg — średnio 3,994 mg/kg. Stwierdzono również wysokie stężenie niwalenolu od 1,673 do 19,735 mg/kg — średnio 7,213 mg/kg. Wykazano istotną statystycznie korelację pomiędzy sumą trichotecen i FDK (r = 0,706) oraz sumą trichotecen a redukcją masy ziarna z kłosa (r = 0,407). Zawartość niwalenolu i zearalenonu również istotnie korelowała z FDK (r = 0,697 i r = 0,339. Analiza k-średnich pozwoliła na wyróżnienie trzech grup genotypów pszenżyta. Grupa pierwsza — obejmująca 15 genotypów charakteryzowała się średnim IFK oraz niskim uszkodzeniem ziarniaków i niską zawartością toksyn fuzaryjnych. Redukcja plonu ziarna oraz MTZ była na średnim poziomie, natomiast najniższa w tej grupie była redukcja liczby ziarniaków w kłosie. Grupa druga zawierająca 11 genotypów, charakteryzowała się najniższym średni porażeniem kłosa, czemu towarzyszyło wyższe niż w grupie pierwszej uszkodzenie ziarniaków. Wyższa też była w tej grupie zawartość toksyn w ziarnie. Redukcja plonu i liczby ziarniaków nie różniła się wyraźnie od tej dla grupy pierwszej. Niższa była natomiast redukcja MTZ. W grupie trzeciej obejmującej 11 genotypów znalazły się genotypy o najwyższej podatności na porażenie kłosa, uszkodzenie ziarniaków i akumulację toksyn. W grupie tej najwyższe były też redukcje komponentów plonu.

Celem badań polowych przeprowadzonych w latach 2010–2012 w Instytucie Hodowli i Aklima-tyzacji Roślin, Oddział w Jadwisinie było określenie plonowania oraz pobrania i wyko¬rzystania azotu z nawozów mineralnych przez bulwy odmian ziemniaków wczesnych i późniejszych w zróżnicowanych warunkach pogodowych i nawożenia azotem. Badania przeprowadzono na glebie lekkiej, nawożonej organicznie słomą i międzyplonem gorczycy białej. W doświadczeniach stosowano 5 poziomów nawożenia azotem: 0, 50, 100, 150 i 200 kg N•ha-1 oraz stały poziom fosforu 17,5 kg P•ha-1 i potasu 108,0 kg K•ha-1. Pobranie azotu z plonem bulw i wykorzystanie azotu z nawo¬zów mineralnych zależało od poziomu nawożenia tym składnikiem i warunków klimatycznych podczas okresów wegetacji. Wykorzystanie azotu malało od około 50 do 35% dla odmian wczesnych, a w przypadku odmian późniejszych od około 55 do 36% wraz ze wzrostem dawki azotu mineralnego od 50 do 200 kg N•ha-1. Stwierdzono istotne zróżnicowanie pobrania i wykorzystania azotu między badanymi grupami odmian. Wyższymi wartościami pobrania i wykorzystania azotu charakteryzowały się odmiany późniejsze niż wczesne. Większe wykorzystanie azotu stwierdzono w latach sprzyjających kumulacji plonu bulw, niż w latach z dużymi wahaniami opadów i temperatury powietrza w okresie wegetacji roślin ziemniaka.

Sucha i brunatna plamistość liści określane potoczną nazwą alternarioza ziemniaka stanowią zespół chorób, których znaczenie jako groźnych sprawców plamistości liści wzrasta w ostatnich latach. Doświadczenia polowe oceniające skuteczność 6 fungicydów: Altima 500 SC (fluazinam), Dithane NeoTec 75 WG (mankozeb), Unikat 75WG (mankozeb+zoksamid), Tanos 50 WG (cymoksanil + famoksat), Ridomil Gold MZ 68 WG (metalaksyl-M+mankozeb) oraz Infinito 687,5 SC (propamokarb-HCL+ fluopicolid) przeprowadzono w Boninie w latach 2009–2011. Wszystkie badane w doświadczeniu fungicydy istotnie ograniczyły rozwój alternariozy ziemniaka w porównaniu do obiektu kontrolnego. Przeprowadzone badania potwierdziły także pogląd o korzystnym wpływie ochrony chemicznej na możliwość gromadzenia plonu bulw potomnych. Doświadczenia polowe przeprowadzone w Boninie wykazały, że dzięki ochronie chemicznej (opóźnienie krytycznego momentu zniszczenia naci) można uzyskać wyższe o 27% plony bulw potomnych, w porównaniu z obiektem kontrolnym.

W pracy przedstawiono wyniki 3-letnich badań nad wpływem dolistnego dokarmiania makro- i mikroelementowymi nawozami chelatowymi typu Ekosole na plon i jakość bulw ziemniaka w warunkach zróżnicowanego nawożenia doglebowego azotem (50, 100 kg N∙ha-1). Badania przeprowadzono na glebie lekkiej, na której przyorano słomę i międzyplon z gorczycy białej. W badaniach stosowano jednakową dawkę fosforu — 19,6 kg P•ha-1 i potasu — 99,6 kg K•ha-1, wynikającą z zasobności gleby w te składniki. Nawożenie mineralne doglebowe, bez dolistnego dokarmiania stanowiło obiekt kontrolny. Badania wykazały istotny wzrost plonu bulw (średnio o 15%) pod wpływem zabiegów dolistnego dokarmiania Ekosolami przeprowadzonych 3-krotnie w okresie wegetacji w porównaniu do obiektu kontrolnego. Największy wzrost plonu bulw stwierdzono po zastosowaniu wieloskładnikowego nawozu Ekosol K (z makro- i mikroelementami), a najmniejszy w przypadku makroelementowego nawozu Ekosol PK. Plon po zastosowaniu dawki 100 kg N∙ha-1 bez dolistnego dokarmiania był zbliżony do uzyskanego pod wpływem dawki 50 kg N∙ha-1 uzupełnionym dolistnym dokarmianiem Ekosolem K. Pod wpływem dolistnego dokarmiania uzyskano wzrost udziału w plonie bulw dużych (powyżej 60 mm), zmniejszenie udziału w plonie bulw zdeformowanych i porażonych parchem zwykłym oraz większą zawartość skrobi i witaminy C w bulwach w porównaniu do obiektu kontrolnego.

W pracy przedstawiono wyniki badań z lat 2006–2009 mające na celu określenie wpływu wsiewek międzyplonowych przyoranych jesienią i pozostawionych do wiosny w formie mulczu na zawartość białka ogólnego i białka właściwego w bulwach ziemniaka uprawianego w integrowanym i ekologicznym systemie produkcji. W doświadczeniu badano dwa czynniki. I. Nawożenie wsiewką międzyplonową: obiekt kontrolny (bez nawożenia wsiewką międzyplonową), obornik, nostrzyk biały, nostrzyk biały + życica westerwoldzka, życica westerwoldzka, nostrzyk biały — mulcz, nostrzyk biały + życica westerwoldzka — mulcz, życica westerwoldzka — mulcz. II. System produkcji: integrowany i ekologiczny. Bezpośrednio po zastosowaniu nawożenia wsiewkami międzyplonowymi uprawiano ziemniaki jadalne. W bulwach ziemniaka oznaczono zawartość białka ogólnego metodą Kjeldahla i białka właściwego metodą Kjeldahla po strąceniu kwasem trójchlorooctowym. Najwyższą zawartość białka ogólnego i białka właściwego stwierdzono w bulwach ziemniaka nawożonego nostrzykiem białym i mieszanką nostrzyku białego z życicą westerwoldzką pozostawioną do wiosny w formie mulczu oraz nostrzykiem białym przyoranym jesienią. Wyższą koncentrację białka ogólnego i właściwego stwierdzono w bulwach ziemniaka uprawianego w integrowanym niż w ekologicznym systemie produkcji.

Celem prezentowanej pracy była analiza stabilności reakcji odporności na Phytophthora infestans obserwowanej w badaniach laboratoryjnych. Listki i plastry bulw pobrane z różnych odmian ziemniaków inokulowano zawiesiną zarodników tego patogena. W czteroletnim doświadczeniu oceniano reakcję 22 odmian zróżnicowanych pod względem poziomu odporności i wczesności. Stabilność oceniano na podstawie udziału interakcji odmiana (tj. genotyp) × środowisko (G × E) oraz innych interakcji (genotyp × rok i genotyp × termin testu) w obserwowanej zmienności, stosując mieszany model Scheffégo-Calińskiego. Do obliczeń zastosowano program Sergen. Pozwoliło to na identyfikację odmian o stabilnej reakcji odporności w testach listkowych (Wawrzyn, Lawina, Beata, Anielka) i testach plastrowych (Meduza, Nimfy, Vistula, Klepa, Mors). Stabilność reakcji odpornościowej w testach laboratoryjnych nie odpowiadała stabilności reakcji w warunkach polowych, którą obserwowano w innych badaniach.

Ziemniak (Solanum tuberosum L.) jest jedną z ważniejszych roślin uprawnych na świecie. Roczna produkcja wynosi około 340 mln ton, co umieszcza go na czwartym miejscu wśród roślin użytkowych. Produkcję ziemniaków znacznie obniża choroba - zaraza ziemniaka, wywoływana przez grzybopodobny patogen Phytophthora infestans (Mont.) de Bary należący do Oomycetes. Patogen ten odnosi sukces dzięki białkom - efektorom wydzielanym w czasie interakcji z gospodarzem. Identyfikacja i poznanie funkcji białek efektorowych jest ważne dla zrozumienia oddziaływań patogenów z roślinami i może znaleźć praktyczne zastosowanie w hodowli odpornościowej. Roślina broni się przed infekcją produkując białka odporności R. W niniejszej pracy podsumowano dotychczasową wiedzę na temat oddziaływań efektor — białko odporności R na przykładzie patosystemu ziemniak — P. infestans. Przedstawiono dwie klasy efektorów, omówiono model roślinnego systemu odpornościowego i zaprezentowano kilka przykładów działania najlepiej zbadanych efektorów.

Celem doświadczenia było określenie wpływu czynników hydrotermicznych w okresie wegetacji i temperatury 3°C, 5°C i 8°C podczas przechowywania na termin rozpoczęcia kiełkowania bulw ziemniaka. Ziemniaki przechowywane w temperaturze 8°C rozpoczynały kiełkowanie średnio w drugiej dekadzie stycznia. Po okresie przechowywania długość kiełków u badanych odmian wynosiła 84 mm. Temperatura przechowywania 5°C spowodowała opóźnienie terminu kiełkowania średnio o 4 dekady w stosunku do temperatury 8°C. Przechowywanie bulw w 3°C opóźniło rozpoczęcie kiełkowania średnio o 2 miesiące w odniesieniu do temperatury 8°C. Największy wpływ na termin rozpoczęcia kiełkowania w różnych latach miały opady występujące podczas wegetacji. Większe opady, a także wyższa wartość współczynnika Sielianinowa w okresie wegetacji spowodowały wydłużenie okresu spoczynku podczas przechowywania. O terminie rozpoczęcia kiełkowania poszczególnych odmian i warunków wegetacji decydowały stopniodni wyliczone w okresie od września do rozpoczęcia kiełkowania podczas przechowywania (w zakresie 5°–8°C).

Przy wprowadzaniu różnych poziomów agrotechnicznych do metodyki doświadczeń hodowlanych należy wybrać strategię selekcji odnoszącą się do różnych systemów produkcyjnych. Wybór bezpośredniej lub pośredniej selekcji w ramach dwóch systemów uprawy zależy od genetycznej korelacji cechy między systemami oraz od jej odziedziczalności. Do oceny efektywności selekcji wykorzystano wyniki plonowania odmian pszenicy ozimej w doświadczeniach PDO w latach 2005–2009, przeprowadzonych na dwóch poziomach agrotechnicznych: standardowym i intensywnym (z pełną ochroną i dodatkowym nawożeniem N). Oceniono osobno dla obu poziomów wariancje fenotypowe, współczynniki powtarzalności, współczynniki zmienności genotypowej i fenotypowej oraz stopień stresu. Wyznaczone współczynniki korelacji genetycznej pomiędzy plonem z poziomu standardowego i intensywnego były dość zróżnicowane (od 0,60 do 0,97). Ocena efektywności selekcji pośredniej dla środowisk uczestniczących w doświadczeniach PDO wskazuje na różne możliwości prowadzenia skutecznej selekcji w ramach dwóch poziomów intensywności zabiegów agrotechnicznych.

Jęczmień należy do ważnych gospodarczo gatunków zbóż a plamistość siatkowana powodowana przez Pyrenophora teres f. sp. teres jest chorobą, która w sposób istotny wpływa na wielkość i jakość plonu ziarna. Dlatego celem badań było zidentyfikowanie źródeł odporności na plamistość siatkowaną jęczmienia w kolekcji odmian miejscowych po zakażeniach sztucznych izolatami o zróżnicowanej wirulencji i awirulencji w stosunku do odmian o znanym stopniu odporności na tego patogena. Badania prowadzono w warunkach kontrolowanych — na fragmentach liści (oceny w skali 1–4) oraz w warunkach szklarniowych i polowych (oceny w skali 1–10). W pierwszym etapie badań zróżnicowano 32 izolaty wyosobnione z prób liści zebranych w różnych rejonach Polski i do dalszych prac wytypowano 15 izolatów. Materiałem roślinnym były 34 odmiany miejscowe pochodzące z Egiptu, Nepalu, Jordanii, Turcji, Portugalii i Grecji. Stopień odporności na pojedyncze izolaty osobno oceniono na fragmentach liści, a następnie w warunkach szklarniowych i polowych zakażano mieszaniną wszystkich izolatów pochodzących z Polski oraz jednym, reprezentującym populację P. teres f. sp. teres występująca na terenie Finlandii. Stwierdzono, że jedna odmiana pochodząca z Turcji oraz jedna odmiana pochodząca z Jordanii są szczególnie cennymi źródłami odporności na plamistość siatkowaną jęczmienia (odporność wyższa w stosunku do wysoko odpornej odmiany wzorcowej CI9819). Jako źródła odporności mogą zostać wykorzystane również trzy odmiany z Nepalu, których odporność była oceniona na poziomie odmiany CI9819.

W latach 2010–2013 badano odporność 297 genotypów owsa, w tym 250 form oplewionych i 47 nagonasiennych na porażenie przez rdzę koronową (Puccinia coronata) i mączniaka prawdziwego (Blumeria graminis f.sp. avenae). Badania prowadzono w stadium siewki w szklarni i w stadium rośliny dorosłej w polu przy zastosowaniu sztucznej inokulacji zarodnikami P. coronata w Grodkowicach i Kopaszewie. W trzeciej miejscowości Strzelce, genotypy badano w warunkach naturalnej infekcji. W przypadku mączniaka prawdziwego we wszystkich miejscowościach doświadczenia prowadzono w warunkach naturalnej inokulacji. Przeprowadzone badania wskazują na zróżnicowanie badanego materiału pod względem odporności na porażenie przez P. coronata zarówno w stadium siewki w szklarni jak i rośliny dorosłej w polu. Wszystkie badane genotypy były wrażliwe w stadium siewki na porażenie przez B. graminis f.sp. avenae. W warunkach polowych mączniak występował corocznie jedynie w Strzelcach i przez dwa lata w Kopaszewie. Na podstawie uzyskanych wyników wytypowano 20 genotypów owsa oplewionego odpornych na rdzę koronową w polu, wśród nich 17 było odpornych w stadium siewki. Natomiast spośród form owsa nagonasiennego 6 było odpornych na rdzę koronową, w tym 4 w stadium siewki. Polową odpornością na mączniaka odznaczało się 188 genotypów owsa oplewionego i 38 owsa nagonasiennego. Spośród badanych form owsa odpornością na obydwa patogeny charakteryzowało się 16 genotypów owsa oplewionego i 4 owsa nagonasiennego. Wyodrębnione formy mogą stanowić interesujący materiał jako źródła odporności na rdzę koronową P. coronata i mączniaka prawdziwego B. graminis f.sp. avenae.

Ród 5T8.33 otrzymany jako mieszaniec owsa ozimego z Avena macrostachya był badany w doświadczeniach polowych na poletkach 5 m2 , w czterech miejscowościach, w latach 2012 i 2013. W porównaniu z wzorcową odmianą Siwek ród miał lepsze średnie oceny kilku istotnych cech. Łączył w sobie wysokie i stabilne wartości masy tysiąca ziaren (MTZ = 32,7 g, 139,2% wzorca), zawartości w ziarnie białka (18,8%, 112% wzorca) i stosunkowo wysokiej zawartości włókna (7,0%, 117,9% wzorca) ze znacznie mniejszym udziałem w plonie ziarna oplewionego (4,0% w stosunku do 16,9% u wzorca) i z dobrą odpornością na wyleganie i rdzę koronową. W przeciwieństwie do odmiany wzorcowej, wysokie parametry jakości plonu nie były negatywnie skorelowane z plonem. Potencjał plonowania był również wysoki, ale stabilność plonowania niska. Dyskutowana jest przydatność rodu jako źródła nowej zmienności dla hodowli owsa.

Fuzarioza kolb kukurydzy powodowana przez grzyby z rodzaju Fusarium spp. należy do groźnych chorób tej rośliny. W ostatnich latach, obserwowane jest nasilenie tej choroby również na plantacjach w Polsce. Hodowla odpornościowa opierająca się na nowych źródłach odporności jest jedyną i najbardziej ekologiczną metodą umożliwiającą ograniczenie rozprzestrzeniania się tej choroby. Dlatego w latach 2008–2009 prowadzono ocenę stopnia odporności zróżnicowanych fenologicznie i morfologicznie mieszańców kukurydzy na fuzariozę kolb na podstawie oceny objawów fenotypowych choroby przy infekcji naturalnej w trzech lokalizacjach: Radzików, Smolice i Kobierzyce, po zakażeniach zawiesiną zarodników F. graminearum i F. verticillioides w Radzikowie oraz na podstawie zdolności do akumulacji DON i fumonizyn. Dodatkowo oceniono stopień odporności badanych mieszańców na zgorzel podstawy łodygi przy infekcji naturalnej. Przy infekcji naturalnej, w Radzikowie i Smolicach, zróżnicowanie dla stopnia odporności na fuzariozę kolb oraz zawartości toksyn w próbkach ziarna było niewielkie, natomiast w Kobierzycach porażenie roślin było silniejsze. Zakażenia sztuczne umożliwiły zróżnicowanie materiału roślinnego pod względem stopnia odporności na fuzariozę kolb. Zarówno w 2008, jak i w 2009 roku dodatnie współzależności pomiędzy ocenami odporności na fuzariozę kolb a zawartością DON i fumonizyn w badanych próbkach ziarna były statystycznie istotne. Współzależności pomiędzy ocenami stopnia odporności na fuzariozę kolb i zawartością toksyn w próbkach ziarna a stopniem odporności na zgorzel podstawy łodygi były ujemne. Wyniki ocen uzyskane po zakażeniu sztucznym ziarniaków poprzez ich mechaniczne uszkodzenie bardziej korespondowały do wyników uzyskanych przy infekcji naturalnej niż wyniki ocen uzyskane po zakażeniu sztucznym poprzez iniekcję zarodników grzybów do kanału kolby wzdłuż słupków.

Badania polowe przeprowadzono w latach 2005–2007 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady należącej do Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Doświadczenie założono w układzie split-plot jako dwuczynnikowe w trzech powtórzeniach. I czynnik — dwie odmiany ziemniaka: Irga i Balbina. II czynnik — cztery sposoby pielęgnacji: 1. pielęgnacja mechaniczna — obiekt kontrolny, 2. Plateen 41,5 WG (flufenacet 24% + metrybuzyna17,5%) w dawce 2,0 kg•ha-1, 3. Racer 250 EC (flurochloridon 250g) w dawce 3,0 dm3•ha-1, 4. Sencor 70 WG (metrybuzyna 70%) w dawce 1,0 kg•ha-1. Celem badań było określenie skuteczności chwastobójczej stosowanych herbicydów ich wpływ na plon handlowy oraz przedstawienie zależności miedzy zachwaszczeniem a plonem handlowym bulw. Analizując sposoby pielęgnacji największą skuteczność zniszczenia chwastów wyrażoną w powietrznie suchej masie chwastów przed zwarciem rzędów jak i przed zbiorem bulw ziemniaka otrzymano na obiektach, gdzie zastosowano pielęgnację mechaniczną oraz herbicyd Plateen 41,5 WG oraz na obiekcie gdzie, zastosowano pielęgnacja mechaniczno-chemiczna, tj. do wschodów obredlanie połączone z bronowaniem, a tuż przed wschodami herbicyd Sencor 70 WG. Najmniejszą skutecznością w stosunku do obiektu kontrolnego pielęgnowanego wyłącznie mechanicznie wykazał się herbicyd Racer 250 EC. O skuteczności chwastobójczej zabiegów pielęgnacyjnych decydowały również warunki pogodowe w poszczególnych latach badań. Z przeprowadzonych badań wynika, że zarówno odmiany jak i sposoby pielęgnacji miały istotny wpływ na wielkość plonu handlowego bulw ziemniaka. Stwierdzono istnienie ścisłej zależności pomiędzy powietrznie suchą masą chwastów oznaczoną przed zwarciem rzędów i przed zbiorem bulw a plonem handlowym bulw ziemniaka. Z równań regresji wynika, że wzrost powietrznie suchej masy chwastów na 1 ha obniżył plon handlowy.

Znana jest rola produkcyjna traw wieloletnich, które stanowią źródło zdrowej paszy dla zwierząt przeżuwających. Jednak obecnie coraz większą uwagę przywiązuje się do ich funkcji nieprodukcyjnych: możliwość wykorzystania ich do zagospodarowywania terenów trudnych i zdegradowanych oraz w rolnictwie ekologicznym oraz rola w zachowaniu bioróżnorodności. Dlatego w latach 2008–2010 prowadzono wstępne prace, których celem było określenie wpływu nawożenia organicznego i mineralnego na stopień odporności na stresy biotyczne i abiotyczne oraz wybrane cechy agronomiczne traw wieloletnich w użytkowaniu na paszę. W badaniach uwzględniono 20 genotypów w obrębie 7 gatunków (wiechlina błotna i łąkowa, mietlica biaława, rajgras wyniosły, kostrzewa łąkowa i czerwona oraz tymotka łąkowa). Szkółkę założono w okresie jesiennym 2008. Materiały zróżnicowano pod względem odporności na rdze, plamistości liści i mączniaka prawdziwego oraz pod względem ważnych gospodarczo cech biologicznych takich jak: morfologia blaszki liściowej, wigor wzrostu, potencjał produkcji zielonej i suchej masy z rozdzieleniem na okresy: wiosenny, letni i jesienny. Dodatkowo określono zmiany w składzie chemicznym gleby dla obu systemów nawożenia na przestrzeni lat. Najdłuższymi liśćmi charakteryzowały się genotypy tymotki łąkowej i rajgrasu wyniosłego, a system nawożenia nie miał istotnego wpływu na tą cechę. System nawożenia nie miał istotnego wpływu na stopień odporności na stresy biotyczne i abiotyczne mietlicy białawej, kostrzewy czerwonej i tymotki łąkowej. Plony zielonej i suchej masy były wyższe w systemie nawożenia mineralnego niż w systemie nawożenia organicznego. Procentowa zawartość suchej masy w zielonej masie ujemnie korelowała z produkcją zielonej i suchej masy w obu systemach użytkowania. W systemie nawożenia organicznego była ona średnio o 5% wyższa w stosunku do systemu nawożenia mineralnego. Gatunkami najbardziej stabilnymi biologicznie w systemie nawożenia organicznego i mineralnego była kostrzewa czerwona.

W latach 2010–2012 badano gatunki traw i roślin motylkowatych przydatnych do rekultywacji biologicznej składowiska odpadów komunalnych pokrytych popiołem paleniskowym i użyźnionych osadem ścieków komunalnych, jak również ich glebotwórcze działanie. Rekultywacyjne pokrycie wysypiska odpadów komunalnych warstwą popiołów i osadów ścieków komunalnych stworzyło warunki do intensywnej wegetacji roślin oraz inicjacji procesu glebotwórczego. Na zrekultywowanym gruncie najlepiej z każdym rokiem rozwijała się kupkówka pospolita i stokłosa bezostna, następnie kostrzewa łąkowa, której udział w poroście systematycznie maleje, podobnie jak mozgi trzcinowatej, życicy trwałej i tymotki łąkowej. Po okresie słabszego rozwoju wzrasta udział w poroście perzu grzebieniastego i wydmuchrzycy groniastej. Na składowisku pojawiły się bardzo liczne gatunki sukcesji spontanicznej. Osady ściekowe wraz z porastającą roślinnością gromadzą materię organiczną oraz składniki pokarmowe, zwiększają wodochłonność i buforują odczyn. Osadowe użyźnienie popiołowej warstwy na składowisku odpadów komunalnych zwiększyło zawartość metali ciężkich w powierzchniowej warstwie zrekultywowanego gruntu, ale nie miało to znaczącego wpływu na zawartość tych składników w roślinach.

Celem przeprowadzonych badań było określenie dla puli 34 szczepów Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus (Cms) właściwości celulolitycznych oraz patogeniczności w stosunku do bakłażana (Solanum melongena). We wszystkich badanych szczepach Cms potwierdzono wytwarzanie enzymu celulazy. Wraz ze wzrostem aktywności enzymu celulazy obserwowano wzrost wirulencji bakterii Cms, wyrażonej stopniem pokrycia liści bakłażana objawami chorobowymi. Korelacja liniowa między tymi cechami wyniosła R = 0,75.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.) jest użyteczną rośliną zielarską wykazującą działanie antyseptyczne na szerokie spektrum bakterii, działanie przeciwzapalne, obniżające poziom cukru we krwi, leczące dolegliwości żołądkowe, a nawet mającą działanie antyoksydacyjne. Możliwość zastosowania licznych związków chemicznych zawartych w olejku eterycznym szałwii zwiększa zainteresowanie uprawą tego gatunku z wykorzystaniem metod biotechnologicznych. Opracowanie wydajnych metod regeneracji roślin ważnych z leczniczego punktu widzenia, takich jak szałwia lekarska, otwiera szereg możliwości począwszy od rozpoznania szlaków metabolicznych i zwiększonej produkcji metabolitów wtórnych, po mikropropagację jednorodnych genotypów, aż wreszcie do transformacji genetycznej czy produkcji biofarmaceutyków. Celem niniejszej pracy było opracowanie wydajnej metody regeneracji szałwii lekarskiej w kulturach in vitro na drodze organogenezy bezpośredniej i pośredniej. Organogeneza bezpośrednia była indukowana na pożywce Murashige Skoog (MS) oraz dwukrotnym rozcieńczeniu pożywki MS (1/2 MS) zawierających różne kombinacje i stężenia roślinnych regulatorów wzrostu: BA, mT, NAA oraz IAA. Proces indukcji tkanki kalusowej i próby regeneracji roślin metodą organogenezy pośredniej prowadzone były w trzech różnych doświadczeniach składających się z zestawu odmiennych pożywek. Doświadczenia te obejmowały różne eksplantaty wyjściowe. Najlepsze wyniki dla procesu regeneracji szałwii na drodze organogenezy bezpośredniej uzyskano przy użyciu pożywek MS z dodatkiem 0,3 mg/l BA lub 0,3 mg/l mT. Współczynnik rozmnażania podczas cyklicznej kultury mieścił się w zakresie 3,08–3,82 dla pożywek zawierających BA oraz 2,44–3,41 dla pożywek z mT. W badaniach nad organogenezą pośrednią na wszystkich zastosowanych podłożach otrzymano indukcję kalusa, jednak wzbudzenie właściwości morfogennych tkanki wymaga dalszego dopracowania.

Wartość technologiczna pszenicy w dużym stopniu determinowana jest kompozycją i ilością białek zapasowych (glutenin i gliadyn) wchodzących w skład glutenu. Pogłębianie wiedzy na temat polimorfizmu białek glutenowych i poznanie ich genetycznych uwarunkowań oraz znajomość metod ich identyfikacji, umożliwi lepszy dobór odmian o parametrach spełniających określone wymagania stawiane przez hodowców i przedstawicieli przemysłu spożywczego. Przeprowadzono charakterystykę białek gluteninowych o niskiej masie cząsteczkowej (LMW) od 30 do 50 kDa, którym w ostatnich latach poświęca się dużo uwagi ze względu na istotny wpływ w kształtowaniu jakości wypiekowej mąki pszennej. Białka te stanowią około 45% białek glutenowych i wpływają w ponad 30% na zmienność cech technologicznych pszenicy. Ze względu na występowanie znacznego polimorfizmu w tej klasie białek oraz duże powinowactwo do białek gliadynowych, LMW gluteniny są mało poznane, a dokładna ich identyfikacja i charakterystyka jest wciąż obiektem wielu badań.