Repozytorium

Badano 24 mieszańce pojedyncze otrzymane ze skrzyżowania 6 linii wsobnych z 4 liniami zębokształtnymi (dent). Doświadczenie założono metodą bloków losowanych w 2 powtórzeniach w 2 miejscowościach. Przeprowadzono pomiary następujących cech: procent roślin stojących, procentowe porażenie głownią, zawartość suchej masy w ziarnie i plon ziarna z poletka. Analiza wariancji wykazała istotne różnice między miejscowościami pod względem wszystkich badanych cech jak również zróżnicowanie mieszańców wewnątrz miejscowości dla suchej masy w ziarnie i plonu. Procent roślin stojących na poletkach różnicował mieszańce w Smolicach. Rozpatrując zdolności kombinacyjne stwierdzono istotną interakcję ogólnej i swoistej zdolności kombinacyjnej z miejsco­wościami dla zawartości suchej masy w ziarnie i plonu. Wśród badanych linii należy wyróżnić 1294-7, ze względu na jednoczesny dodatni wpływ na plon ziarna i zawartość suchej masy. W grupie uzyskanych mieszańców należy wyróżnić kombinację 1044-87 × S335 o podwyższonym plonie i zawartości suchej masy w ziarnie.

Poznanie zdolności kombinacyjnej linii wsobnych pozwala na określenie ich wartości hodowlanej i włączenie do programów hodowlanych. Badano 24 mieszańce pojedyncze otrzymane ze skrzyżo­wania 6 linii wsobnych z 4 liniami szklistoziarnistymi. Doświadczenie założono metodą bloków losowanych w 2 powtórzeniach w 2 miejscowościach. Przeprowadzono pomiary następujących cech: procent roślin stojących, procentowe porażenie głownią, zawartość suchej masy w ziarnie i plon ziarna z poletka. Analiza wariancji wykazała istotne różnice między miejscowościami pod względem wszystkich badanych cech jak również zróżnicowanie mieszańców wewnątrz miejscowości dla suchej masy w ziarnie i plonu. Istotne porażenie głownią wystąpiło w Kobierzycach natomiast procent roślin stojących na poletkach w obu miejscowościach był na takim samym poziomie. Rozpatrując zdolności kombinacyjne stwierdzono jedynie istotną interakcję ogólnej zdolności kombinacyjnej z miejsco­wościami dla zawartości suchej masy w ziarnie oraz istotną interakcję swoistej zdolności kombi­nacyjnej z miejscowościami dla zawartości suchej masy i plonu. Do dalszych programów hodow­lanych można polecić linię 1294-7 poprawiającą zawartość suchej masy u mieszańców, których jest komponentem. Z mieszańców należy wyróżnić kombinacje 1375-5 × S41324A-2, 1360-5-1 × Co255, 1044-87 × K154.

W pracy oceniono plony ziarna wybranych 10 mieszańców kukurydzy badanych w doświad­czeniach wstępnych z zastosowaniem pakietu statystycznego SERGEN 3, przeznaczonego do analizy serii doświadczeń odmianowych i genetyczno-hodowlanych umożliwiającego bardziej wszechstronną analizę interakcji mieszańców z miejscowościami i w latach. W analizie dokonano zestawienia średnich plonów ziarna tych mieszańców uzyskanych z doświadczeń 3-powtórzeniowych, zlokalizo­wanych w 5 miejscowościach w latach 1999–2000. Przedstawiono ogólna analizę wariancji. Zweryfi­kowano hipotezy o zerowych wartościach wszystkich efektów głównych lat, miejscowości, środo­wisk i mieszańców. Przeprowadzono szczegółowe testowanie hipotez o interakcji genotypów ze śro­dowiskiem. Oceny efektów głównych i proste regresji od efektów środowiskowych przedstawiono na rysunkach. Dokonano podziału mieszańców na grupy o średnim plonowaniu, istotnie powyżej średniej ogólnej i istotnie poniżej średniej ogólnej. W dalszej analizie interakcji oceniono odchylenia interakcyjne oraz odchylenia środowiskowe. Przeprowadzono badania struktury interakcji ze względu na środowiska oraz ze względu na genotypy (mieszańce) i przedstawiono ich wyniki graficznie. Uzyskane wyniki pozwoliły zidentyfikować 5 stabilnych w plonowaniu mieszańców, które nie wykazały interakcji z latami, miejscowościami i ze środowiskami. Te mieszańce mogą być polecane do uprawy w całym kraju.

W pracy oceniono wartość gospodarczą 36 mieszańców kukurydzy w uprawie na ziarno badanych w cyklu dwuletnim w 1999 i 2000 roku, wybranych spośród 110 mieszańców badanych corocznie w doświadczeniach wstępnych założonych w 5 miejscowościach: Smolice, Łagiewniki, Kobierzyce, Mikulice i Radzików. Doświadczenia założono metodą bloków niekompletnych (krata kwadratowa 5 x 5) na poletkach dwurządkowych o powierzchni 10 m2 w 3 powtórzeniach. Określono plon ziarna (w dt/ha) przy 15% zawartości wody oraz zawartość suchej masy w ziarnie w czasie zbioru. Dla badanych mieszańców w cyklu dwuletnim, wyniki zestawiono w 3 tabelach, jako wartości średnie w poszczególnych latach badań oraz w dwuleciu 1999-2000. Wyniki poszczególnych mieszańców dla plonu ziarna przedstawiono tabelarycznie w formie wartości bezwzględnych (dt/ha) oraz jako procent średniej wartości tej cechy do trzech wzorców: Janna, Caraibe i Electra. Wyniki dla zawartości suchej masy w ziarnie przedstawiono w wartościach bezwzględnych (w%) dla poszczególnych mieszańców oraz jako odchylenia od średniej wzorców. Spośród 36 mieszańców badanych w cyklu dwuletnim istotnie powyżej średniej wzorców plonowały 24 mieszańce, a na poziomie średniej wzorców 10 mieszańców. Istotnie wyższą zawartość suchej masy w ziarnie od średniej wzorców uzyskały 3 mieszańce, a dla 6 mieszańców wartość tej cechy była na poziomie średniej wzorców. Tylko 1 mieszaniec uzyskał jednocześnie wartości istotnie wyższe od średniej wzorców dla obu cech. Natomiast 5 mieszańców uzyskało plon istotnie wyższy od średniej wzorców przy zawartości suchej masy na poziomie średniej wzorców. Uzyskane wyniki były podstawą zgłoszenia najlepszych 12 mieszańców do doświadczeń rejestrowych COBORU w 2001 roku.

Doświadczenia polowe przeprowadzono w dwóch środowiskach na Polu Doświadczalnym Zakładu Roślin Oleistych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Poznaniu w sezonie 1998–1999 oraz w Stacji Doświadczalnej Instytutu Genetyki Roślin PAN w Cerekwicy w sezonie 1999–2000. Każde z doświadczeń założono w układzie całkowicie losowym w trzech powtórzeniach. Obiektami były 32 linie podwojonych haploidów (linie DH) wyprowadzone metodą izolowanych mikrospor z pokolenia F1 mieszańca DH 0-120 × DH C-1041, mieszańce pokolenia F1 i F2 (w pierwszym roku badań), F2 i F3 (w drugim roku badań) oraz ich formy rodzicielskie. Badano w oleju nasion zawartość następujących kwasów tłuszczowych: kwasu palmitynowego (C16 : 0), kwasu stearynowego (C18 : 0), oleinowego (C18 : 1), linolowego (C18 : 2) i linolenowego (C18 : 3). W wyniku przeprowadzonej dwuczynnikowej analizy wariancji stwierdzono istotne różnice między latami oraz między badanymi genotypami. Natomiast nie wystąpiła dla żadnego kwasu tłuszczowego istotna interakcja genotypy × lata. Na podstawie linii DH oraz odpowiednich pokoleń segregujących oszacowano parametry genetyczne określające efekty addytywnego działania genów [d], dominacji [h] i nieallelicznej interakcji loci homozygotyucznych [i] i heterozygotycznych [l] dla zawartości poszczególnych kwasów tłuszczowych w każdym roku badań oraz dla obu lat łącznie. Praca stanowi także przykład na wyznaczanie średnich dla dwóch lat badań ocen parametrów genetycznych z wykorzystaniem mieszańców pokolenia F1 i F2 w pierwszym roku badań i F2 i F3 w drugim roku badań.

Badano zmienność plonowania rzepaku ozimego w 4 miejscowościach (Głubczyce, Krościna Mała, Tarnów, Tomaszów Bolesławiecki) oraz 3 latach (1999, 2000, 2001). Plony odmian z 4 zróżnicowanych miejscowości porównywano w standardowym i intensywnym wariancie uprawy. Intensywny poziom różnił się od standardowego wyższym o 50 kg/ha nawożeniem azotowym, stosowaniem antywylegacza, dolistnym dokarmianiem roślin mikroelementami oraz pełną chemiczną ochroną przed szkodnikami i chorobami. Pozostałe zabiegi dotyczące zwalczania chwastów oraz nawożenia fosforem i potasem wykonano w tym samym zakresie w obu wariantach uprawy. Badanie struktury interakcji (G × E) wykazało, że Krościna charakteryzowała się dużym wkładem w wielkość interakcji. Wyższą stabilność ale przy niższym plonowaniu obserwowano w środowisku Tomaszowa Bolesławieckiego. Trzyletnie wyniki badań wskazują, że odmiany Lisek i Bristol można zalecić do uprawy w warunkach standardowych na Dolnym Śląsku. Odmiana Buffalo wysoko plonuje w obu wariantach uprawy, jednak cechuje się wyższą wrażliwością na zmiany środowiska glebowo-klimatycznego. Zróżnicowana reakcja genotypów na zmiany środowisk glebowo-klimatycznych wskazuje na celowość badania odmian w wielu miejscowościach.

Zawartość glukozynolanów alifatycznych w nasionach rzepaku jest bardzo ważną cechą określającą wartość żywieniową otrzymywanej z nich śruty poekstrakcyjnej. Dalsze obniżanie ich zawartości jest jednym z głównych celów prac hodowlanych. Lepsze poznanie zasad ich dziedzi­czenia powinno umożliwić skuteczną selekcję. Znajomość ogólnej zdolności kombinacyjnej (OZK) w odniesieniu do poszczególnych glukozynolanów ma duże znaczenie tak dla hodowli odmian popu­lacyjnych, jak i mieszańców. Przebadano 11 linii wsobnych rzepaku ozimego podwójnie ulepszonego o bardzo niskiej zawartości glukozynolanów. Do badań użyto nasion zebranych z pokoleń F1 i F2 mieszańców. Mieszańce uzyskano z krzyżowań linii wsobnych z pięcioma zarejestrowanymi odmianami jako testerami. Krzyżowania wykonano w obu kierunkach. Uzyskane mieszańce były oceniane w doświadczeniach polowych w dwu powtórzeniach. Wartości OZK i testy statystyczne ich istotności obliczono oddzielnie dla poszczególnych glukozynolanów oraz dla pokoleń F1 i F2. Jako oszacowania stopnia odziedziczalności OZK w odniesieniu do glukozynolanów obliczono współczynniki: regresji, korelacji i determinacji pomiędzy obu pokoleniami. Większość obliczonych współczynników okazała się istotna statystycznie na poziomie a = 0,01 lub a = 0,05, co świadczy o dobrej powtarzalności oceny OZK.

Obecnie hodowla rzepaku w Polsce i w świecie rozwija się w dwóch kierunkach: hodowli odmian populacyjnych i mieszańcowych. Celem pracy było porównanie zmienności wybranych cech plono­twórczych i plonowania oraz określenie zależności i współzależności pomiędzy badanymi cechami w doświadczeniach z rodami populacyjnymi i mieszańcami pokolenia F1 utworzonymi przy wykorzystaniu systemu hybrydyzacji CMS ogura. W roku 2000/2001 w pięciu miejscowościach zostały wykonane dwa doświadczenia wstępne polowe. W pierwszym doświadczeniu obiektami badań było 18 rodów rzepaku ozimego oraz dwie wzorcowe populacyjne odmiany Lisek i Kana. W drugim doświadczeniu badano 18 mieszańców pokolenia F1 rzepaku ozimego oraz również dwie odmiany wzorcowe: Lisek i odmianę mieszańcową F1 Buffalo. W obu doświadczeniach oceniono plonowanie oraz cechy decydujące o wysokości plonu: przezimowanie roślin, wczesność oraz dłu­gość kwitnienia, wysokość roślin, wysokość łanu i masę 1000 nasion. Wykonano analizy statystyczne obejmujące analizy wariancji zbiorcze z wszystkich miejscowości, obliczenia średnich cech, zakresu zmienności, współczynników zmienności oraz wskaźników genetycznego uwarunkowania cech. Wykonano obliczenia macierzy korelacji pomiędzy badanymi cechami dla obu doświadczeń. Prze­prowadzono również analizę przyczynowo-skutkową współzależności cech w oparciu o model ścieżek Wrighta.

Podstawą badań nad występowaniem efektów brzegowych były trzy metodyczne doświadczenia polowe z grochem siewnym (Pisum sativum L. sensu lato), które miały na celu wykrycie i ocenę efektów konkurencyjności, w tym efektów oddziaływania brzegowego ścieżki między pasami doświadczenia i między poletkami oraz od przesiewki rozdzielającej poletka. Stwierdzono, że konkurencyjność roślin grochu zależy od metodyki doświadczenia, doboru genotypów i warunków siedliskowych. Rośliny grochu na obrzeżach poletka plonowały o 2–6% wyżej niż w centralnej części poletka, natomiast oddziaływanie brzegowe ścieżki między pasami doświadczalnymi i przesiewki sięgało 0,5 m.

Celem badań była ocena efektów konkurencyjności, w tym efektów oddziaływania między roślinami na sąsiednich poletkach oraz oddziaływania roślin w obrębie poletka. Podstawą badań były cztery doświadczenia polowe ze zróżnicowanymi morfologicznie i fizjologicznie genotypami grochu siewnego (Pisum sativum L. sensu lato). W doświadczeniach stosowano różnej wielkości poletka. Analizowano dwie cechy: wysokość roślin i plon nasion. W każdym z doświadczeń dowiedziono występowanie mniejszych lub większych efektów konkurencyjności roślin w odniesieniu do obu z tych cech. Jednak, tylko na poletkach jednorzędowych efekty konkurencyjności roślin istotnie zmieniały oceny efektów obiektowych. Stwierdzono, że efekty konkurencyjności roślin w doświad­czalnictwie hodowlanym z grochem rzutują na wiarygodność wyników doświadczenia. Dlatego też, na etapie planowania doświadczenia, niezbędne są rozważania na temat potencjalnych efektów konkurencyjności i ewentualne uwzględnienie metod technicznych i statystycznych, pozwalających na ograniczenie lub wyeliminowanie niekorzystnego wpływu konkurencyjności roślin na ocenę genotypów.

Przedmiotem opracowania były formy rodzicielskie i mieszańce F2 uzyskane w wyniku krzyżowania diallelicznego (metodą I Griffinga) siedmiu genotypów grochu (Ametyst, Agat, Agra, Kwestor, Rubin, Bohatyr i linia 1167/96). Stwierdzono istotność efektów ogólnej wartości kombinacyjnej (GCA) dla wszystkich badanych cech. Brak istotności efektów swoistej wartości kombinacyjnej (SCA) dla wylegania określanego w trzecim terminie tzn. przed zbiorem oraz dla wysokości roślin, liczby węzłów i MTN świadczy o addytywnym działaniu genów na te cechy. Istotność efektów ogólnej i specyficznej zdolności kombinacyjnej dla pozostałych badanych cech wskazuje na znaczenie addytywnego i nieaddytywnego działania genów w ich kontrolowaniu. Ocena efektów GCA pozwala wyróżnić odmiany Kwestor i Agra jako formy dobrze przekazujące cechę plonu na potomstwo. Użycie do krzyżowań odmian Agra i Rubin wpływało na pogorszenie odporności na wyleganie w potomstwie, natomiast odmiana Bohatyr dawała mieszańce o podwyż­szonej odporności w stosunku do przeciętnej całego potomstwa w układzie krzyżowań. Odmiany Rubin, Agat i Ametyst wpływające niekorzystnie na plon nasion i jego składowe nie powinny brać udziału w programach krzyżówkowych.

Celem badań była ocena dynamiki gromadzenia oligosacharydów w dojrzewających nasionach grochu w powiązaniu ze zdolnością kiełkowania i zdrowotnością nasion. Do doświadczeń użyto nasion 4 odmian grochu zebranych w latach 1998, 1999 i 2000. Strąki z nasionami pobierano co 5 dni, począwszy od 25 dnia po kwitnieniu roślin (dpk) aż do pełnej dojrzałości. Oznaczano wilgotność, świeżą i suchą masę oraz zdolność kiełkowania i zdrowotność nasion. Analizowano ilość sacharozy, rafinozy i stachiozy. Świeża masa niedojrzałych i silnie uwodnionych nasion (powyżej 60%) była wysoka, a po osiągnięciu pełnej dojrzałości spadła prawie trzykrotnie. Akumulacja suchej masy przebiegała powoli przez cały czas dojrzewania. Zdolność kiełkowania w 25.dpk wynosiła od 3 do 69%. W 35 dpk dla większości badanych prób wilgotność nasion gwałtownie spadała, a zdolność kiełkowania osiągnęła wartości maksymalne. W końcowym okresie dojrzewania, kiedy zdolność kiełkowania już nie zmieniała się, następował spadek ogólnej zdrowotności nasion, przy czym grzyby patogeniczne występowały mniej licznie niż saprofity. Stwierdzono, że grzyby z rodzaju Ascochyta liczniej wystąpiły na nasionach zebranych w 25. dpk (średnio 7,9%) i 30. dpk (średnio 10%) niż na nasionach dojrzałych (4%). Także występowanie grzyba Botrytis cinerea, wywołującego szarą pleśń grochu, w miarę dojrzewania nasion spadało z około 7% do 3%. W początkowym okresie dojrze­wania poziom oligosacharydów był wysoki (6,4–7,5%) i w miarę dojrzewania nasion spadał (od 3,2 do 5,3%). Największy spadek zawartości oligosacharydów przebiegał pomiędzy 25. a 35. dkp. W tym czasie następowało intensywne gromadzenie suchej masy i wzrost zdolności kiełkowania nasion. Ilość sacharozy w tym czasie zmniejszyła się prawie trzykrotnie. Poziom rafinozy był raczej stabilny, a stachiozy niejednolity przez cały czas dojrzewania nasion. Udział cukrów w kształtowaniu wartości siewnej nasion grochu był znaczący, ale niejednolity w trakcie rozwoju nasienia.

Celem podjętych badań była ocena dynamiki gromadzenia białka i skrobi w dojrzewających nasionach grochu w powiązaniu z wigorem nasion. Do doświadczeń użyto nasion 4 odmian grochu zebranych w latach 1998, 1999 i 2000. Nasiona pobierano co 5 dni, począwszy od 25 dnia po kwitnieniu roślin (dpk), aż do pełnej dojrzałości. Oznaczano wilgotność, wigor nasion i wschody polowe roślin. Analizowano zawartość skrobi i białka. Poziom skrobi (około 15%) i białka (około 9%) w nasionach niedojrzałych był niski i wyraźnie rósł po osiągnięciu przez nasiona pełnej dojrzałości (ponad 35 i 22%). W końcowym okresie dojrzewania kiedy nie wykazano już wzrostu zdolności kiełkowania następował dalszy wzrost wigoru nasion. Nasiona dojrzałe niezależnie od odmiany i roku zbioru wydawały siewki o najwyższym wigorze. Stwierdzono brak przydatności testu konduktometrycznego do określania wigoru nasion niedojrzałych. Stopień dojrzałości, a więc żywotność i zdolność kiełkowania wysiewanych nasion były czynnikami decydującymi o liczbie wschodów roślin. Nasiona grochu osiągały wysoką wartość siewną wcześniej zanim nagromadziły maksymalną ilość skrobi i białka.

Przeprowadzono analizę współczynników ścieżek dla cech ilościowych determinujących plon nasion u trzech gatunków roślin strączkowych. Stwierdzono duże podobieństwo we współzależ­nościach cech u badanych gatunków. Najwyższy bezpośredni wpływ na plon nasion u grochu, fasoli i soi miała liczba nasion z rośliny. Niższe dodatnie bezpośrednie efekty stwierdzono dla liczby strąków z rośliny i masy 1000 nasion. Na wysoką wartość współczynników korelacji fenotypowej liczby strąków z rośliny z plonem nasion składały się duże bezpośrednie efekty liczby strąków z rośliny oraz wysokie efekty pośrednie liczby nasion z rośliny. W przypadku, gdy celem selekcji jest podwyższenie plonowania, zarówno liczba nasion z rośliny, jak i MTN powinny być uwzględniane jednocześnie.

Zastosowanie związków mutagennych w celu poszerzenia zmienności genetycznej cech ma szczególne znaczenie dla tych gatunków, dla których istniejąca pula zmienności będącej do dyspozycji hodowcy jest szczególnie wąska. Pośród gatunków łubinu jest to istotne w odniesieniu do łubinu andyjskiego, którego wprowadzenie do uprawy uwarunkowane jest poprawieniem szeregu niekorzystnych cech. Celem pracy było określenie reakcji łubinu andyjskiego na działanie chemo­mutagenów w porównaniu z takimi gatunkami uprawnymi jak łubin biały lub wąskolistny. Analizo­wano zmienność cech struktury plonu trzech wyżej wymienionych gatunków w pokoleniu M1 po traktowaniu nasion zróżnicowanymi dawkami azydku sodu (AS) i N-nitroso-N-metylomocznika (MNU). Wartości średnie dla badanych gatunków w doświadczeniu polowym wykazały, że zastoso­wane dawki AS i MNU w porównaniu z kontrolą generalnie wywołały obniżenie wartości badanych cech struktury plonu i opóźnienie terminu rozpoczęcia kwitnienia. Redukcja ta wzrastała w miarę stosowania wyższych dawek mutagenu, przy czym większą szkodliwością somatyczną charaktery­zował się MNU aniżeli AS. Wartości średnich kwadratów z analizy wariancji dla badanych form łubinu łącznie wskazują, że jeśli źródłem zmienności były mutageny, z wyjątkiem liczby strąków z pędów bocznych, zróżnicowanie cech było statystycznie istotne. Analiza wariancji w odniesieniu do poszczególnych gatunków wskazuje na różną reakcję odmian, a także części roślin we wrażliwości na zastosowane mutageny. Więcej statystycznie istotnych różnic obserwowano dla cech struktury plonu pędu głównego aniżeli pędów bocznych oraz dla łubinu białego i wąskolistnego aniżeli andyjskiego.

Lupinus mutabilis Sweet jest uprawnym gatunkiem w Ameryce Południowej. Przy licznych próbach adaptacji gatunku do warunków klimatu umiarkowanego na plan pierwszy wysuwa się problem wierności plonowania i wczesności. Rozwiązanie tego problemu wymaga poszerzenia zmienności genetycznej dla wyselekcjonowania coraz lepszych materiałów. W celu zwiększenia zmienności genetycznej i możliwości wyselekcjonowania przydatnych do dalszych prac form rozpoczęto cykl indukowania mutacji, stosując mutagen fizyczny — promieniowania gamma 137Cs na nasiona. W wyniku traktowania populacji XM.5, Potosi, i populacji nr 15 wybrano 25 linii mutacyjnych, których charakterystykę pod względem wybranych siedmiu cech przedstawiono w niniejszej pracy. Doświadczenie w 2001 roku założono metodą losowanych bloków na terenie RZD — Swojec, wysiewając nasiona na poletkach o powierzchni 1 m2, w trzech powtórzeniach. Stwierdzono zróżnicowanie obiektów pod względem wysokości pędu głównego, liczby rozgałęzień bocznych pierwszego rzędu oraz liczby nasion w strąku. Dla tych cech współczynniki zmienności były stosunkowo niskie, bo mieściły się w granicach 4–13%. Natomiast analizowane obiekty nie różniły się między sobą pod względem liczby strąków i nasion na roślinie, masy nasion z rośliny i masy tysiąca nasion.

Przeprowadzono krzyżowanie dialleliczne (metoda 2 Griffinga) pomiędzy pięcioma genotypami soi. Doświadczenie polowe (w trzech powtórzeniach) założono z mieszańcami F2. Analizowano zmienność pięciu cech komponentów plonu: liczba strąków z rośliny, liczba nasion z rośliny, liczba nasion w strąku, masa 1000 nasion, masa nasion z rośliny. Najwyższy współczynnik zmienności u genotypów rodzicielskich otrzymano dla masy nasion z rośliny (V = 57,8%) a u mieszańców dla liczby nasion z rośliny (V = 77,2%). Zmienność badanych cech (wyrażona współczynnikiem zmienności i rozstępem) była znacznie wyższa u mieszańców aniżeli u form rodzicielskich. Naj­większy wzrost średniej wartości cechy i zmienności cechy obserwowano w potomstwie krzyżówek z linią 2349. W pokoleniu F2 wszystkich krzyżówek wyselekcjonowano genotypy lepsze od lepszego rodzica. Najwięcej takich roślin pod względem masy nasion z rośliny otrzymano w potomstwie krzyżówek odmiana Progres × linia 16 i linia 2349 × linia 16. Istotne efekty GCA stwierdzono dla liczby nasion z rośliny (linia 2349), liczby nasion w strąku (Progres i linia 16) i MTN (linie 16, 2336 i 2349). Istotne, dodatnie efekty SCA otrzymano tylko w kombinacji krzyżówkowej 2336 × 2349 dla liczby nasion z rośliny.

Badano odporność na suszę 13 linii wsobnych bobiku i 9 populacji syntetycznych, utworzonych z tych linii. Podstawę badań stanowiły 2-letnie doświadczenia polowe i opisy biometryczne wszystkich roślin z kombinacji: „kontrola” — K (naturalne warunki polowe) i „susza” — S (namiot foliowy w okresie kwitnienia roślin). W ocenie odporności badanych materiałów przyjęto dwa kryteria — ich plonowanie w warunkach suszy oraz reakcję na suszę w liczbie węzłów owocujących, liczbie strąków z rośliny, liczbie nasion z rośliny i plonie nasion z rośliny. Reakcję wyrażono jako tolerancję — stosunkiem wartości ww. cech z „suszy” do ich wartości z „kontroli” (S/K), w procen­tach. Stwierdzono, że populacje syntetyczne słabiej reagowały na suszę niż linie i wykazywały wyższy efekt heterozji cech plonotwórczych w warunkach niedoboru wodnego niż w naturalnych warunkach polowych. Analiza korelacji cech (średnia komponentów — syntetyk) wskazała, że lepszym kryterium selekcji linii na komponenty odpornych odmian syntetycznych jest ich plonowanie w warunkach suszy niż reakcja na suszę.

Dziesięć odmian uprawnych oraz 30 populacji T. pratense i T. repens zebranych ze stanowisk naturalnych poddano enzymatycznym badaniom elektroforetycznym w celu określenia zmian w pulach genowych i genotypowych wymienionych gatunków, spowodowanych procesem hodowlanym. W badaniach posłużono się 15 systemami enzymatycznymi. Obliczono łączną liczbę alleli oraz liczbę genotypów w odmianach i populacjach naturalnych oraz określono liczbę genotypów występujących zarówno w odmianach, jak i populacjach oraz genotypów różniących odmiany od populacji naturalnych. U odmian obydwu gatunków nastąpiło zmniejszenie liczby alleli i genotypów w stosunku do populacji naturalnych. Stosunkowo małe różnice w liczbie alleli u obydwu gatunków spowodowały dużo większe zmiany w puli genotypowej odmian hodowlanych. Stwierdzono, że proces hodowlany zarówno w koniczynie czerwonej jak i białej spowodował znaczne zmiany w organizacji zmienności. Nastąpiła eliminacji niektórych alleli oraz genotypów. W odmianach pojawiły się także nowe genotypy nie spotykane dotychczas w populacjach, najprawdopodobniej dzięki wprowadzeniu nowych alleli, pochodzących z obcego materiału wyjściowego. W odmianach obserwowano pojawienie się także nowych genotypów, będących najprawdopodobniej efektem segregacji alleli obecnych w populacjach eliminowanych w naturalnym procesie selekcyjnym.

W wyniku 1–3-krotnych dwukierunkowych krzyżowań wypierających mieszańców form długogłówkowych i roślin odmiany Nike wytworzono dwie grupy rodów (N i D), różniące się długością i liczbą główek. Rody N pochodziły z krzyżowań wypierających z odmianą Nike, a rody D — z krzyżowań wypierających z formą długogłówkową. Wśród rodów przeprowadzono selekcję wskaźnikową na plon nasion, uwzględniającą długość główek i liczbę główek z rośliny, cechy ujemnie skorelowane. Wszystkie rody charakteryzowały się średnio dłuższymi główkami, większą liczbą nasion z główki i większym plonem nasion oraz mniejszą liczbą główek z jednostki powierzchni w porównaniu z odmianą Nike. Rody D, mimo zdecydowanie większej długości główek i liczby nasion z główki w porównaniu z rodami N, charakteryzowały się średnio podobnym plonem nasion z powodu znacznie mniejszej liczby główek. Były średnio gorsze od odmiany Nike pod względem plonu świeżej i suchej masy. Jeden z rodów N charakteryzował się większymi wartościami plonu nasion i zielonej masy oraz innych ważnych z rolniczego punktu widzenia cech niż odmiana kontrolna Nike. Przeprowadzone badania wskazują, że jest możliwe poprawienie plonu nasion i zielonej masy u koniczyny czerwonej drogą krzyżowania form, różniących się długością i liczbą wytwarzanych główek oraz selekcji fenotypów uwzględniających te cechy.

Analizowano zależność pomiędzy cechami morfologii bulw ziemniaka (wielkość bulw, barwa skórki, barwa miąższu, kształt bulw, regularność kształtu, głębokość oczek na bulwach, jakość skórki i wygląd ogólny bulw) oraz zawartości skrobi w bulwach a typem konsumpcyjnym bulw gotowanych u 120 odmian i rodów ziemniaka ocenianych w doświadczeniach podstawowych Centralnego Ośrodka Badań Odmian Roślin Uprawnych w latach 1995–2000. Wykonane analizy pozwalają na stwierdzenie, że występuje ujemna zależność pomiędzy ocenami za wielkość bulw, barwę miąższu, regularność kształtu bulw, głębokość oczek na bulwach, jakość skórki i wygląd ogólny bulw a ocenami za typ konsumpcyjny bulw. Zależność pomiędzy zawartością skrobi a typem kulinarnym była zawsze dodatnia i bardzo wysoka.

W badaniach przeprowadzonych w latach 1997–1999 określono zawartość witaminy C, skrobi, białka ogółem oraz sumę aminokwasów egzogennych w bulwach 2 odmian ziemniaka: jadalnej Irgi i przemysłowej Ekry. Interakcję genotypowo-środowiskową dla tych cech oceniono na podstawie efektów głównych (genotypów i lat) oraz specyficznych (interakcyjnych), wykorzystując standar­dową analizę wariancji dla doświadczeń wielokrotnych i test Tukeya. Obliczono również wariancję stabilności genotypów (s2i), charakteryzującą ich zmienność środowiskową oraz współczynnik ekowalencji (Wi), opisujący współdziałanie genotypu ze środowiskiem. Większość analizowanych cech jakości ziemniaka (poza zawartością aminokwasów egzogennych) uwarunkowana była przez odmiany (genotypy). Spośród dwóch badanych genotypów wyższą zawartością witaminy C i skrobi charakteryzowała się odmiana Ekra, natomiast wyższą zawartością białka ogółem odmiana Irga. Cechy jakości bulw modyfikowane były przez środowisko. Istotna była także interakcja genotypowo-środowiskowa, związana z różną reakcją odmian na zmienne warunki środowiska. Analiza tej inter­akcji nie pozwala na wskazanie bardziej stabilnego genotypu (dla jednych cech bardziej stabilna jest odmiana Irga, a dla drugich Ekra).

Celem eksperymentu z układem krzyżowania czynnikowego przeprowadzonego w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Oddział Młochów była ocena przydatności ośmiu form rodziciel­skich do tworzenia potomstwa o dobrej morfologii bulw, reprezentującego typ kulinarny sałatkowy (A) lub ogólnoużytkowy (B) w połączeniu z wysoką jakością kulinarną. Każda z 16 kombinacji rodzicielskich reprezentowana była przez 90 siewek polowych w 2000 roku, z których po wstępnej selekcji zachowano do I wegetatywnego rozmnożenia 14 klonów. Wyżej wspomniane klony wysadzono na 28-krzakowym poletku w 2001 roku. Na etapie I wegetatywnego rozmnożenia zastoso­wano układ doświadczalny losowanych bloków, w dwóch powtórzeniach. Po sprzęcie doświadczenia oznaczono frekwencję klonów, w których jednocześnie są przekroczone wartości progowe dla czterech cech morfologii bulw lub trzech cech przydatności konsumpcyjnej. Zidentyfikowano trzy wyróżniające się formy rodzicielskie (rody: M-191 i M-493 oraz odmiana Donella), które zwiększały w potomstwie frekwencję wartościowych klonów, sklasyfikowanych w typie kulinarnym A lub B i jednocześnie dobrej jakości kulinarnej. Oszacowanie efektów SCA (swoistej zdolności kombina­cyjnej) pozwoliło zidentyfikować cztery kombinacje rodzicielskie, które z wyższą frekwencją tworzyły klony łączące wysoki poziom jakości kulinarnej z dobrą morfologią bulw.

Przedmiotem badań były 4 ekotypy: Mazaniec, Lipnik, Tądle i Osjaków pochodzące z okolic Wielunia. Doświadczenia prowadzono w latach 2000–2001 równocześnie w miejscu pochodzenia w/w ekotypów i w nowych warunkach glebowo-klimatycznych, na Polu Doświadczalnym Katedry Roślin Warzywnych i Leczniczych w Wilanowie. W okresie wegetacji opisano 16 cech morfologicz­nych liści. Określono plon korzeni i sadzonek, wykonano analizy chemiczne na zawartość suchej masy, witaminy C, cukrów ogółem, jakościowe oznaczenie związków siarki przy pomocy chromato­grafii gazowej oraz zmierzono zawartość i aktywność peroksydazy. Stwierdzono, że zmiana warunków glebowo-klimatycznych nie miała wpływu na około 90% badanych cech morfologicznych liści. Badane ekotypy chrzanu w różnym stopniu zareagowały wielkością plonu handlowego korzeni konsumpcyjnych na zmianę warunków glebowo-klimatycznych. Najbardziej stabilny okazał się ekotyp Lipnik zaś najbardziej wrażliwe ekotypy Tądle i Osjaków. Najwyższy plon sadzonek stwierdzono u ekotypu Tądle w obu latach badań i w obu miejscach uprawy. Badane ekotypy przeniesione do nowych warunków glebowo-klimatycznych w sposób istotny zareagowały zawar­tością suchej masy, cukrów ogółem i witaminy C przy czym wielkość tych zmian była uwarun­kowana ekotypem. Zawartość izotiocyjanianu allilu była u wszystkich badanych ekotypów (wyjątek Tądle) od 13% do ponad 25% niższa w pierwotnym miejscu uprawy w porównaniu do nowych warunków środowiska, natomiast między ekotypami niezależnie od miejsca uprawy różnice dochodziły do ok. 30%. Jeśli chodzi o peroksydazę to na zawartość tego enzymu miało wpływ przede wszystkim miejsce uprawy. W nowych warunkach uprawy zawartość ta była znacznie wyższa w porównaniu do uzyskanej w pierwotnym miejscu uprawy, a najwyższą zawartością spośród badanych ekotypów charakteryzował się Osjaków. Badając kinetykę reakcji utleniania pirogalolu w obecności peroksydazy chrzanu przy długości fali l = 430 nm stwierdzono, że reakcja najinten­sywniej przebiegała u wszystkich badanych ekotypów i niezależnie od miejsca uprawy, w pierwszych 30 sekundach.

W pracy porównano zmienność mierzalnych cech morfologicznych stosowanych w badaniach OWT (odrębność, wyrównanie, trwałość) traw. Wykorzystano wyniki doświadczeń z odmianami kostrzewy czerwonej, wiechliny łąkowej i życicy trwałej z lat 1998–2001. Obserwowane cechy dotyczyły źdźbeł, liści flagowych i kwiatostanów. Jako miarę zmienności przyjęto współczynniki zmienności i do ich porównania zastosowano nieparametryczny test S Friedmana. Ogólnie, niezależnie od gatunku, cechy dotyczące źdźbła były istotnie mniej zmienne niż cechy dotyczące liści. Cechy dotyczące kwiatostanu charakteryzowały się pośrednią zmiennością. Stwierdzono również występowanie istotnych różnic między zmiennościami występującymi w poszczególnych latach.

W pracy materiał do badań stanowiły rośliny uzyskane z rizomów korzeniowych pięciu różnego pochodzenia genotypów (klonów) miskanta. Były to cztery triploidalne klony mieszańca Miscanthus sinensis × giganteus (M19, M04, M01 i M35) oraz jeden klon diploidalny Miscanthus sinensis "Goliath". W doświadczeniu polowym oprócz genotypów uwzględniono także czynnik morfolo­giczny, tj. różne wielkości rizomów, oraz czynnik agrotechniczny związany z różnym terminem sadzenia. Dla oszacowania mrozoodporności analizowanych form miskanta, każde poletko do połowy przykryto słomą. Poletka o powierzchni ośmiu metrów kwadratowych obsadzono rizomami z poszczególnych genotypów w gęstości 3 sztuki na 1 m2. Doświadczenie przeprowadzono w 3 powtórzeniach. Na poletkach dokonano oceny wysokości roślin oraz liczby pędów wyjściowych i produkcyjnych na jedną roślinę. Analiza wariancji wykazała, że istnieje istotne zróżnicowanie między badanymi genotypami pod względem wymienionych cech wzrostu i rozwoju roślin miskanta. Na jej podstawie dowiedziono również istotnej współzależności między genotypami a kształto­waniem się wielkości tych cech. Podobnie stwierdzono, że na wielkość badanych cech miała również istotny wpływ interakcja między genotypami a wielkością sadzonych rizomów.

 Bydgoska konferencja łąkarska na temat Wielofunkcyjna rola gatunków i odmian traw oraz motylkowatych drobnonasiennych miała szeroki zakres tematyczny. Była ona związana z wiodącą tematyką badawczą Zakładu Łąkarstwa ATR ukierunkowaną na określenie roli gatunków i odmian traw pastewnych we współczesnym łąkarstwie. W 1990 roku rozpoczęto bowiem badania nad fenologicznym, morfologicznym i plono­twórczym zróżnicowaniem 74. polskich odmian traw pastewnych. Celem nadrzędnym tych badań było doskonalenie techniki doboru komponentów do mieszanek siewnych na trwałe i przemienne użytki zielone. Dorobek Zakładu związany z tym tematem prezen­towany był m.in. na trzech ostatnich konferencjach Genetyki i Hodowli Traw w Poznaniu w 1994, 1997 i 2001 roku. Tegoroczną tematykę konferencji poszerzono o wielo­funkcyjny charakter tych roślin proponując w tym zakresie współorganizację konferencji bydgoskiemu Ogrodowi Botanicznemu IHAR. Znany jest on w Polsce m.in. z dużej kolekcji traw występujących na wszystkich kontynentach, a także z oceny traw gazono­wych. Współpraca Zakładu Łąkarstwa ATR i Ogrodu Botanicznego sięga już wielu lat. Przejawia się ona w kształceniu studentów przy wykorzystaniu kolekcji Ogrodu, a także we wspólnych badaniach związanych z doborem gatunków i odmian traw do mieszanek na wały przeciwpowodziowe.

W zwiększaniu produkcji pasz z ekosystemów prataekos i agroekos niebagatelną rolę odgrywają plenne, wyspecjalizowane odmiany traw. W pracy zaprezentowano wyniki analizy zmienności plonowania odmian kostrzewy łąkowej, tymotki łąkowej, życicy trwałej i życicy wielokwiatowej w kilkunastu środowiskach (w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian), w latach badań 1995–1999. Na podstawie wyników odrzucono hipotezę o braku różnic między efektami środowisk oraz hipotezę o braku interakcji odmianowo-środowiskowej. Zweryfikowano także hipotezę o braku odchyleń od regresji interakcji względem efektów środowiska. Zwrócono uwagę na odmiany, których odchylenia od średniej ogólnej dla badanych gatunków były istotnie większe. Współdziałanie odmian ze środowiskami w dużym stopniu było uwarunkowane sposobem użytkowania. Istotne wartości współczynników regresji i determinacji pozwoliły wyłonić odmiany intensywne, np. Limosa w trzyletnim użytkowaniu wielokośnym oraz ekstensywne — Skra w dwuletnim trójkośnym użytko­waniu łąkowym.  

W latach 1999–2001 przeprowadzono badania, w których porównywano udział odmian Lolium perenne L. w runi mieszanek motylkowo-trawiastych w warunkach użytkowania pastwiskowego i kośnego. Wysiane mieszanki składały się z 3 gatunków: Lolium perenne L. (46%), Phleum pratense L. (30%) i Trifolium repens L. (24%). W wyżej wymienionych badaniach uwzględniono 18 odmian Lolium perenne (potraktowanych z pozostałymi komponentami mieszanek jako obiekty badawcze), różniących się pochodzeniem oraz poliploidalnością (odmiany duńskie — Fanda, Pimpernel, Husky, Canasta, Tivoli, Napoleon, Sampo; holenderskie — Barezane, Baristra, Barylou, Bardonna, Barplus, Heraut, Hercules, Bravo; niemiecka — Kelibia oraz polskie — Arka, Solen). Badania przeprowadzono na glebie torfowo-murszowej, metodą bloków losowych w 4 powtórzeniach. W latach 2000–2001 ruń mieszanek pastwiskowych użytkowana była przez wypas (5 odrostów), natomiast łąkowych przez koszenie (3 odrosty). Udział Lolium perenne w uzyskanej paszy był zróżnicowany w zależności od sposobu i roku użytkowania. W 2000 roku udział Lolium perenne w runi był zdecydowanie wyższy w warunkach użytkowania kośnego, natomiast w roku 2001 — pastwiskowego. Biorąc pod uwagę lata użytkowania należy stwierdzić, że w runi łąkowej udział tego gatunku utrzymywał się na stabilnym poziomie w ciągu dwóch lat badań, zwłaszcza odmiany Napoleon, Canasta, Pimpernel i Fanda, natomiast w runi pastwiskowej był znacznie wyższy w roku 2001, a najbardziej trwałymi były odmiany Bardonna, Barplus i Solen.

W latach 1992–1998 na glebie mineralnej klasy IVa w Minikowie prowadzono ocenę 15. polskich odmian kupkówki pospolitej. Najwcześniejsza odmiana Amera kłosiła się w zależności od roku o 7 do 12 dni wcześniej od najpóźniejszych (Astera i Antosa), a termin kłoszenia był wyraźnie związany z sumą średniodobowych temperatur powietrza niezbędną do wykłoszenia. Plonowanie, zawartość białka ogólnego i włókna surowego zależały głównie od ilości opadów w latach, natomiast w mniejszym stopniu od samej odmiany. Ze struktury plonu pierwszego pokosu wynika, że odmiany wcześniejsze miały nieco większą ilość pędów generatywnych i mniej liści. Plonowały na ogół nieco lepiej a także zawierały większą ilość białka.

W 1998 roku przeprowadzono renowację na odłogowanym użytku zielonym, z ukształtowanym zbiorowiskiem typu kostrzewy czerwonej. Do podsiewu użyto: FL — Festulolium — 100%, M1 —Festulolium — 50% + Festuca pratensis — 20% + Dactylis glomerata — 10% + Phleum pratense — 20%, M2 — Festulolium — 20% + Festuca pratensis — 50% + Dactylis glomerata — 10% + Phleum pratense — 20%. Podsiewu dokonano w pierwszej dekadzie września 1998 roku, po wcześniejszym zniszczeniu starej darni rototilerem. Ocenę plonowania oraz skład florystyczny regenerowanej runi prowadzono w latach 1999–2001. Wyniki dotyczące składu florystycznego runi wskazują, że udział wsiewanych gatunków traw wynosił ok. 65%, przy ogólnym udziale traw stanowiących średnio 95% runi. Udział Festulolium w runi zależał od użytych do podsiewu roślin i roku badań. Plony na obiekcie podsiewanym tylko Festulolium (FL) były zbliżone do plonów stwierdzonych na obiektach podsiewanych mieszankami (M1 i M2).

Badania prowadzono w latach 1990–1998 w Falentach na glebie mineralnej o odczynie obojęt­nym. Doświadczenie założono w układzie podbloków z dwoma czynnikami: mieszanka (4 typy fenologiczne) i nawożenie (3 poziomy nawożenia azotem: 120, 180 i 240 kg/ha, na tle jednolitego nawożenia P i K). Komponentami poszczególnych mieszanek były: Dactylis glomerata L., Festuca arundinacea Schreb., F. pratensis Huds., Arrhenatherum elatius (L.) P.B., Phleum pratense L., Bromus inermis Leyss., Poa pratensis L., F. rubra L. i Trifolium pratense L. Najlepiej średnio w całym okresie plonowała mieszanka średnio wczesna (12,2 t s.m. z ha), nieco słabiej mieszanka późna (11,6 t s.m. z ha) i średnio późna (11,3 t s.m. z ha), najsłabiej zaś mieszanka wczesna (10,8 t/ha). Największe plony, bo około 20 t s.m. z ha, uzyskano w pierwszym roku badań. W następnych latach obserwowano systematyczny spadek plonowania aż do poziomu 6–7 t s.m. z ha (lata 1997–1998) niezależnie od poziomu nawożenia azotem. Udział gatunków i odmian w mieszankach odbiegał od założonego przy wysiewie. W 9. roku użytkowania w mieszance wczesnej dominowała wiechlina łąkowa (ponad 40%). Licznym gatunkiem w mieszance średnio późnej (30,1%) i w mieszance późnej (44,6%) była stokłosa bezostna, a w mieszance średnio wczesnej kostrzewa trzcinowa (41,7%). Stwierdzono całkowity zanik koniczyny łąkowej i jednocześnie pojawianie się gatunków obcych traw i ziół, w tym w dużych ilościach mniszka lekarskiego.  

Literatura zagraniczna i nieliczne prace krajowe donoszą o pastwiskowym użytkowaniu lucerny zarówno w zasiewach jednogatunkowych jak też w mieszankach z trawami. Wypasanie mieszanek dość powszechnie stosowane w praktyce rolniczej wielu państw w naszym kraju jest zagadnieniem mało znanym. Ten sposób użytkowania zasiewów mieszanek na gruntach ornych jest również mało rozpowszechniony w krajach europejskich. Jak wynika z literatury początkowo do użytkowania pastwiskowego stosowano gatunki lucerny jednorocznej. Następnie w wyniku prac hodowlanych wytworzono odmiany lucerny siewnej przystosowanej do wypasania. Zdaniem wielu autorów przystosowanie odmian lucerny do wypasania wynika z ich budowy morfologicznej. Rośliny odmian pastwiskowych charakteryzują się rozłożystym pokrojem, rozbudowanymi szyjkami korzeniowymi, dużą liczbą wytwarzanych pędów, zwiększonym odrastaniem organów wegetatywnych z szyjek korzeniowych, a także wysoką trwałością oraz tolerancją na przygryzanie i udeptywanie przez zwierzęta. Ważnymi zagadnieniami związanymi z pastwiskowym użytkowaniem mieszanek lucerny z trawami, na które zwrócono uwagę w opracowaniu, są: dobór komponentów, plonowanie, wartość pokarmowa, trwałość, budowa morfologiczna, zawartość substancji antyżywieniowych i tempo trawienia masy roślinnej, długość okresu wypasania.

Porównywano zawartość P, Ca, Mg, Cu, Zn i Mn oraz stosunki pomiędzy Ca a pozostałymi składnikami w ośmiu gatunkach roślin motylkowatych (Trifolium pratense, T. repens, T. hybridum, T. dubium, Lotus corniculatus, Vicia cracca, Medicago lupulina, Lathyrus pratensis) i wielogatunkowej runi ze znacznym ich udziałem na tle niektórych czynników siedliskowych. Przed zbiorem I pokosu pobrano próbki wielogatunkowej runi z półnaturalnych łąk i pastwisk Pogórza Dynowskiego (południowo-wschodnia Polska) z dużym udziałem motylkowatych, fitomasę gatunków roślin motylkowatych oraz próbki gleby. Wyniki analiz chemicznych opracowano statystycznie. Zbioro­wiska roślinne z dużym udziałem motylkowatych występowały na glebach mineralnych, optymalnie uwilgotnionych lub okresowo nadmiernie, o odczynie kwaśnym lub obojętnym, niskiej zawartości próchnicy, przyswajalnego P i K, a wysokiej Mg i ogólnych form Cu, Zn i Mn. Najbardziej kwaśne i ubogie pod względem troficznym siedliska zajmowały fitocenozy z Lotus corniculatus i Trifolium dubium. Średnio najwięcej wapnia i fosforu zawierała fitomasa Trifolium repens, magnezu — Trifolium hybridum, miedzi — Trifolium pratense, a manganu — Vicia cracca i Trifolium hybridum. Proporcje pomiędzy Ca i innymi pierwiastkami były przeważnie za szerokie. Wielogatunkowa ruń była uboższa niż gatunki motylkowatych w Ca, Mg i Cu, a zasobniejsza w Mn.

Badania fitosocjologiczne przeprowadzono w roku 2000 na przełomie maja i czerwca metodą Braun-Blanqueta, na łąkach trwałych doliny rzeki Gorajec. Na łąkach kłosówkowych i rajgrasowych ze znacznym udziałem w runi roślin motylkowatych (ponad 10%) wykonano łącznie 40 zdjęć florystycznych. W celu określenia zawartości niektórych mikroelementów, plonu siana oraz jego wartości użytkowej, przed zbiorem pierwszego pokosu z większości płatów zespołu Holcetum lanati i Arrhenatheretum medioeuropaeum pobrano próbki runi łąkowej (z powierzchni 2 x 1 m2). Ponadto, z płatów gdzie wykonano spisy flory pobrano również próbki roślin motylkowatych. W suchej masie runi oraz w roślinach motylkowatych określono metodą AAS zawartość następujących mikroelementów: Zn, Cu, Fe i Mn. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, iż siano wyróżnionych zbiorowisk w dolinie Gorajca było wystarczająco zasobne w Fe, a ubogie w Zn. Natomiast zawartość miedzi w suchej masie łąk rajgrasowych była zbliżona do optymalnej (Falkowski i in., 1990), bądź niekiedy ją przewyższała, natomiast kłosówkowych była niższa od optymalnej. Rośliny motylkowate charakteryzowały się wysoką zawartością Fe, a zróżnicowaną Zn, Cu i Mn. Wartość paszowa siana łąk kłosówkowych była mierna lub dobra (LWU od 4,51 do 6,49). Natomiast pasza pochodząca z łąk rajgrasowych odznaczała się bardzo wysoką liczbą wartości użytkowej (LWU od 6,19 do 9,90).

Celem badań była ocena wpływu nawożenia makro- i mikroelementami na plonowanie wiechliny łąkowej odm. Skrzeszowicka i tymotki łąkowej odm. Skrzeszowicka. Badania prowadzono w okresie 5-letnim w doświadczeniu założonym na czarnej ziemi w dolinie Mogilnicy, o poziomie wody gruntowej poniżej 150 cm. Zastosowano doglebowo nawożenie makroelementami: N, K, P, Ca, Mg oraz dolistnie mikroelementami: Cu, Mn, Na, Zn, B. Uzyskane wyniki wykazały większy wpływ nawożenia zarówno makro- jak i mikroelementami na plonowanie Phleum pratense aniżeli Poa pratensis. Największą zwyżkę plonowania suchej masy u obu gatunków obserwowano przy zastosowaniu nawożenia NPK, ponadto Mg. Szczególnie nawożenie Mg zarówno u wiechliny łąkowej i tymotki łąkowej wpływa ma krzewienie, a więc większą liczbę pędów wegetatywnych i generatywnych, a przez to na plonowanie. 

Trzyletnie wyniki badań dotyczące udziału odmian i rodów kostrzewy łąkowej w składzie florystycznym runi użytkowanej kośnie i pastwiskowo ukazują słaby rozwój tego gatunku. Średni udział kostrzewy łąkowej w runi użytkowanej pastwiskowo wynosił 6% w 1999, 7% w 2000 i 9% w 2001 roku, a w użytkowaniu kośnym odpowiednio 6%, 14% i 10%. Niezależnie od sposobu użytkowania, przy nawożeniu NPK w plonie runi dominowała życica trwała. Jej udział w latach badań wahał się od 24% do 39% w plonie mieszanek użytkowanych pastwiskowo i od 33% do 51% w użytkowanych kośnie. W runi nawożonej PK w ostatnim roku badań nastąpił wyraźny wzrost udziału koniczyn. W użytkowaniu pastwiskowym koniczyna biała stanowiła od 26 do 29% runi, a w kośnym 32–34%. Koniczyna czerwona w obu użytkowaniach występowała w ilościach zbliżonych — średnio 8%. W runi poletek nie nawożonych ilość kostrzewy łąkowej była niewielka i wynosiła od 0,9 do 3% przy użytkowaniu pastwiskowym oraz od 0,7 do 6% przy użytkowaniu kośnym. W runi tej dominowała kostrzewa czerwona, która w ostatnim roku badań stanowiła od 39 do 45% masy plonu.

W latach 1993–2000 prowadzono szerokie badania geobotaniczne na łąkach trwałych w środkowej części Polski, głównie w Wielkopolsce i na Kujawach, których celem było poznanie wymagań ekologicznych licznych taksonów motylkowatych jako stałych składników zespołów. Oznaczono i oceniono pod względem wymagań ekologicznych i przydatności rolniczej 31 gatunków występujących w 33 zespołach, skupionych w 9 klasach. Stwierdzono duże różnice gatunkowe co do spektrum ekologicznego, od typowych stenobiontów, występujących w nielicznych fitocenozach, do powszechnych eurybiontów, obecnych niemal we wszystkich wyróżnionych pratocenozach.

Badania prowadzone w latach 1999–2002 oceniające zmiany w składzie gatunkowym runi oraz wartość użytkową pastwiska wykazały, że uwarunkowania siedliskowo-klimatyczne oraz cechy biologiczne gatunków i ich odmian odgrywają istotną rolę w powodzeniu zabiegu. Podsiew wyko­nany mieszanką nasion intensywnie rosnących gatunków traw (głównie tetraploidalnych odmian życic) i motylkowatych, spowodował w krótkim czasie zmianę składu gatunkowego runi. Wpłynęło to na zwiększenie plonu już w roku wysiewu, średnio o 35–45%. Wartość użytkowa runi, wynosząca Lwu = 5,6 przed renowacją, już jesienią po renowacji osiągnęła wartość 8,7. Koszt zakupu i wysiewu nasion oraz herbicydów, przy stosunkowo niskich nakładach na robociznę oraz eliminacji użycia wyspecjalizowanego sprzętu mechanicznego spowodował, uzyskanie znacznych korzyści ekonomicz­nych, zapewniając gospodarstwu tanie, o wysokiej wartości pokarmowej pasze.

Celem badań było porównanie plonowania i trwałości wybranych sześciu czeskich i jednej polskiej odmian traw w zależności od siedliska i poziomu nawożenia azotem. Badania przepro­wadzono w latach 1998–2000. Identyczne doświadczenie założono w dwóch różnych warunkach siedliskowych: na Polu Doświadczalnym Zakładu Łąkarstwa SGGW w Jaktorowie (Polska) oraz w Popradzie-Matejovce (Słowacja). Oceniano 7 odmian 4 gatunków traw: trzy czeskie odmiany Festulolium: Bečva, Perun i Lofa, dwie odmiany Lolium multiflorum: czeską Jiskra i polską Kroto, odmianę Mustang Lolium perenne, oraz odmianę Lekora Festuca arundinacea. Stosowano trzy poziomy nawożenia azotem — 90, 150 i 210 kg ha-1. Odmiany Perun, Lofa, Mustang i Lekora plonowały znacznie lepiej w warunkach Popradu-Matejovce niż w Jaktorowie, co związane jest przede wszystkim z wyższą sumą opadów w okresie wegetacji i bardziej korzystnym ich rozkładem; różnice wynosiły w zależności od roku badań średnio 10–30%. Niezależnie od miejscowości najwyższe plony za okres badań osiągnęła odmiana Lekora Festuca arundinacea i odmiany Festulolium Perun i Lofa. Warunki siedliskowe w Popradzie-Matejovce pozwoliły na utrzymanie się bardziej trwałych gatunków i odmian; już po pierwszym roku badań wypadły odmiany Lolium multiflorum Jiskra i Kroto oraz odmiana Festulolium Bečva. Nawożenie azotem korzystnie wpłynęło na plony badanych gatunków i odmian, ale różnice między plonami otrzymanymi na obiektach nawożonych dawkami N 150 i N 210 okazały się statystycznie nieistotne.