Zadanie 3.2

Zadanie 3.2

Tytuł projektu: Podwojone haploidy jako źródło form dla hodowli heterozyjnej oraz identyfikacja czynników determinujących proces androgenezy.
Kierownik projektu: dr S.Oleszczuk

 

Szczegółowy opis zakresu rzeczowego zadań w 2025r.:

Cel zadania:Hodowlę wysokoplennych odmian pszenżyta i żyta, trwającą kilkanaście lat można znacznie skrócić poprzez wykorzystanie linii podwojonych haploidów (DH). W ostatnich latach poprawa jakości plonu coraz częściej wynika z tzw. hodowli heterozyjnej (odmiany mieszańcowe przewyższają rodziców pod względem plonów, odporności na niekorzystne czynniki środowiska), w której wykorzystuje się linie homozygotyczne (linie DH), umożliwiające uzyskanie efektu heterozji w sposób powtarzalny. Projekt zakłada wytworzenie linii homozygotycznych pszenżyta i żyta z materiałów hodowlanych, wartościowych z punktu widzenia hodowli heterozyjnej.

Pierwszym celem zadania jest kontynuacja badań dotyczących zastosowania technologii otrzymywania linii homozygotycznych w tworzeniu form rodzicielskich pszenżyta, dających efekt heterozji u osobników F1 oraz selekcja potencjalnych linii dopełniaczy i restorerów o lepszych parametrach niż formy wyjściowe.

Drugim celem zadania jest identyfikacja i walidacja sprawczych sekwencji odpowiedzialnych za zdolność do androgenezy u żyta.

Opis zadania:
Prace w ramach obu wymienionych zadań realizowane będą równolegle. Uprawa roślin donorowych żyta prowadzona będzie w fitotronie, natomiast mieszańcowe pszenżyto będzie pochodziło z pola. Z roślin tych zostaną pobrane kłosy z pylnikami (koniec maja), aby zaindukować proces androgenezy. Następnie będą założone kultury pylnikowe w celu wytworzenia form homozygotycznych (koniec roku), przy jednoczesnej ocenie zdolności androgenicznych poszczególnych linii.

Jednocześnie, w celu identyfikacji nowych form do hodowli mieszańcowej pszenżyta zostaną przeprowadzone krzyżowania (począwszy od maja) w obrębie linii dopełniających (umożliwiających utrzymanie form męskosterylnych), linii restorujących (mających zdolność przywracania płodności w liniach męskosterylnych), krzyżowania linii męskosterylnych (stanowiących komponent mateczny w otrzymywaniu nasion mieszańcowych) z wcześniej uzyskanymi liniami dopełniającymi, restorującymi oraz liniami DH. Wytworzone w roku 2024 linie DH zostaną poddane ocenie polowej (począwszy od lutego) pod kątem zimotrwałości, wysokości roślin, wczesności, odporności na choroby grzybowe, odporności na wyleganie oraz plonu nasion z poletka.

Ponadto, kontynuowane będą prace nad znalezieniem markera androgeniczności u żyta na podstawie sekwencji RNA pochodzących z populacji F2, powstałej w efekcie skrzyżowania linii o wysokiej zdolności do androgenezy z linią hodowlaną bez tej zdolności. Wykonane zostaną analizy danych z RNAseq, a wytypowane sekwencje posłużą do zaprojektowania reakcji PCR (markerów) specyficznych wobec wariantów korelujących z fenotypem androgenicznym.