Zadanie 5.4

Zadanie 5.4

Tytuł projektu: Opracowanie ekspertyz wspierających zwalczanie w Polsce kwarantannowych bakterii: Ralstonia solanacearum - sprawcy śluzaka ziemniaka oraz Clavibacter sepedonicus - powodującego bakteriozę pierścieniową ziemniaka.
Kierownik projektu: dr hab. K. Treder

 

Szczegółowy opis zakresu rzeczowego zadań w 2025r.:

Cel zadania: Głównym celem zadania jest opracowanie ekspertyz, których przedmiotem będzie ocena możliwości proponowania nowych rozwiązań metodycznych prowadzących do zoptymalizowania zasad bioasekuracji fitosanitarnej pod kątem efektywnego ograniczania występowania w Polsce bakterii Ralstonia solanacearum (Rs) i Clavibacter sepedonicus (Cs) powodujących kwarantannowe choroby ziemniaka z uwzględnieniem możliwości bezpiecznego łagodzenia obostrzeń.

Do osiągnięcia celu głównego będzie prowadzić realizacja następujących podzadań:

  1. Ekspertyza dotycząca występowania na terenie Polski, znaczenia w epidemiologii śluzaka psianki słodkogórz (Solanum dulcamara). Podzadanie ma na celu zebranie informacji o psiance słodkogórz, jej występowaniu i przewidywanie rozwoju populacji psianki w kontekście spodziewanych zmian klimatycznych. Psianka słodkogórz jest rośliną żywicielską bakterii Rs, która jako agrofag kwarantannowy, podlega obowiązkowi zwalczania na terenie Unii Europejskiej. Uzyskane wyniki posłużą do przygotowania ekspertyzy umożliwiającej ukierunkowanie miejsc poboru prób wód na obszary podwyższonego ryzyka występowania Rs.
  2. Ekspertyza w zakresie rewizji obecnych zasad prowadzenia urzędowych kontroli występowania bakterii Clavibacter sepedonicus. Celem podzadania będzie analiza możliwości zmiany wytycznych próbobrania w niektórych miejscach produkcji ziemniaka i obrotu oraz wielkość partii, z której pobierana jest próba na podstawie badań eksperymentalnych oraz analizy statystycznej i epidemiologicznej. Uzyskane wyniki posłużą do przygotowania ekspertyzy oceniającej możliwości zmiany obowiązujących zasad próbobrania z zachowaniem bezpieczeństwa fitosanitarnego w produkcji ziemniaków i statystycznym szacowaniem ryzyka związanych z tymi zmianami.

Opis zadania:

  1. Ekspertyza dotycząca występowania na terenie Polski, znaczenia w epidemiologii śluzaka oraz zwalczania psianki słodkogórz (Solanum dulcamara).
    1. Pozyskanie danych dotyczących występowania Rs na terenie Polski od Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN). Zakres czasowy tych danych (rok, dwa lub więcej wstecz) będzie zależny od pozyskania posiadanych przez PIORiN zapisów prowadzonych w poszczególnych województwach/powiatach/gminach.
    2. Pozyskanie danych dotyczących występowania psianki słodkogórz na terenie Polski z m.in. atlasów roślin polskich.
    3. Pozyskanie danych dotyczących rozmieszczenia miejsc produkcji ziemniaków (nasiennych i towarowych) nawadnianych wodą z rzek.
    4. Analiza danych uzyskanych od PIORiN (Rs) oraz z innych źródeł (psianka słodkogórz, miejsca produkcji ziemniaków nawadnianych) i przygotowanie mapy Polski obrazującej korelację obecności Rs w odniesieniu do występowania psianki słodkogórz i rozmieszczenia miejsc produkcji ziemniaków nawadnianych w kontekście zmian klimatycznych.
    5. Analiza uzyskanych danych, przygotowanie map oraz sporządzenie ekspertyzy pozwalającej na ukierunkowanie miejsc poboru prób wód na obszary podwyższonego ryzyka występowania Rs.
  2. Ekspertyza w zakresie rewizji obecnych zasad prowadzenia urzędowych kontroli występowania bakterii Clavibacter sepedonicus.
    1. Opracowanie modelu statystycznego oceniającego wpływ wielkości partii na prawdopodobieństwo wykrycia Cs w próbie złożonej z 200 bulw.
    2. Opracowanie modelu statystycznego oceniającego różne poziomy porażenia Cs w badanej partii na prawdopodobieństwo wykrycia Cs w próbie złożonej z 200 bulw.
    3. Wykorzystanie modeli do optymalizacji liczności partii i sposobu próbobrania z uwzględnieniem rozróżnienia na działania monitorujące, gospodarstwa z kwarantanną, eksport etc. Podjęta zostanie próba opracowania modelu statystycznego uwzględniającego wagi modyfikujące liczność partii dla danego rodzaju podmiotu (producenta). Wartość wag będzie zależna od ryzyka wystąpienia Cs w analizowanym materiale. Analiza uzyskanych wyników oraz opracowanie ekspertyzy.
    4. Eksperymentalna walidacja opracowanego modelu poprzez przygotowanie puli prób z bulw symulujących różny poziom ryzyka wystąpienia Cs w różnego rodzaju podmiotach. Przeprowadzone prace badawcze pozwolą na przetestowanie skuteczności opracowanego narzędzia statystycznego pozwalającego określić minimalną liczbę prób w zależności od wartościowania warunków konkretnego przypadku. Walidacja zostanie przeprowadzona za pomocą metodyki qPCR opisanej w standardzie EPPO PM 7/59 (2).

Spodziewany wymierny efekt realizacji zadania.

Spodziewanym efektem realizacji poszczególnych podzadań będą odpowiednio:

  • Przygotowanie ekspertyzy dotyczącej występowania na terenie Polski i znaczenia w epidemiologii śluzaka psianki słodkogórz (Solanum dulcamara).
  • Przygotowanie ekspertyzy analizującej prawdopodobieństwo wykrycia Cs w partiach o różnej liczebności, stopniu porażenia, sposobie próbobrania.
  • Eksperymentalne zwalidowanie skuteczności opracowanego modelu statystycznego.