Zadanie 3.5
| Tytuł projektu: | Wytwarzanie materiałów wyjściowych rzepaku odpornych na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV). |
| Kierownik projektu: | dr E.Starzycka -Korbas |
Szczegółowy opis zakresu rzeczowego zadań w 2025r.:
Temat Badawczy 1:
Krzyżowanie linii rzepaku w celu wyodrębnienia i przeniesienia odporności na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV).
Cel tematu badawczego 1:
Dotychczasowe prace badawczo-hodowlane mające na celu wyodrębnienie
i przeniesienie odporności na wirusa żółtaczki rzepy (YuYV) wykazały, że cały czas istnieje potrzeba piramidyzacji odporności w wyprowadzonych liniach hodowlanych rzepaku. W tym celu zostaną przeprowadzone krzyżowania między genotypami B. napus, które otrzymano w roku 2024 oraz nowymi odmianami rzepaku z deklarowaną odpornością na YuYV. Otrzymane nasiona będą przebadane biochemicznie na zawartość tłuszczu i związków antyżywieniowych przy pomocy spektrofotometru do analiz w bliskiej podczerwieni (NIRS). 20 nowych linii rzepaku otrzymanych w wyniku krzyżowań, 3 odmiany wzorcowe i 1 wzorzec podatności (łącznie 24 genotypy) zostaną zainokulowane mszycami będącymi nosicielami TuYV, a następnie oceniona będzie ich odporność na podstawie powstałych objawów i testu ELISA. Obie oceny dają istotne informacje na temat odporności roślin – test ELISA wykazuje poziom przeciwciał wytworzonych w roślinie przeciw TuTV, a na podstawie objawów chorobowych występujących na liściach można określić, które rośliny wykazują odporność na badanego patogena (korzystnie jest, gdy w roślinie stwierdzona jest obecność wirusa, przy jednoczesnym braku lub przy objawach niewielkiego stopnia). Najodporniejsze linie będą włączone do dalszego cyklu hodowlanego, a ich nasiona przechowywane będą w specjalnym pomieszczeniu ze stałą niską temperaturą, by zachować ich zdolność i energię kiełkowania przez wiele lat.
Dodatkowo 26 genotypów rzepaku, które przeznaczono do dalszych krzyżowań, a także 28 linii wysianych w polu w celu namnożenia materiału i 20 nowo wytworzonych genotypów, które zostaną ocenione testem ELISA (łącznie 74 genotypy) zostaną przebadane dwoma markerami SCAR (TuYVa i TuYVb).
Opis zadania - temat badawczy 1:
1. Krzyżowanie form odpornych i nieodpornych rzepaku w warunkach szklarniowych.
2. Ekstrakcja genomowego DNA z 74 badanych genotypów.
3. Analizy 74 prób DNA z wykorzystaniem dwóch markerów SCAR specyficznych dla genotypów odpornych na TuYV.
4. Wybór i wysiew w warunkach szklarniowych oraz polowych nowych odmian rzepaku oraz nowo otrzymanych linii hodowlanych odpornych na TuYV.
5. Ocena odporności Brassica napus przy użyciu testu ELISA, po inokulacji wektorami owadzimi.
Temat Badawczy 2:
Opracowanie markerów DNA – dla efektywnej selekcji genotypów rzepaku odpornych/ tolerancyjnych na infekcję wirusem żółtaczki rzepy TuYV.
Cel tematu badawczego 2:
Obecnie wykorzystywane markery molekularne SCAR stosowane do oceny odporności rzepaku na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) nie zawsze dają jednoznaczny wynik, a trudność polega na tym, że nie można stwierdzić czy dany genotyp jest odporny, czy podatny na tego patogena. Dlatego istnieje pilna potrzeba opracowania nowych markerów DNA specyficznych dla cechy odporności rzepaku na infekcję wirusem TuYV. W tym celu w poprzednich latach wyprowadzono populację mapującą linii DH powstałej ze skrzyżowania linii podatnej 1697/1 z odmianą odporną Amalie. W ubiegłym roku pierwsze 94 genotypy z populacji mapującej zostały poddane analizie typu SNP – mikromacierz Brassica 20K Illumina Infinium (SGS IF TraitGenetics Section, Gatersleben, Niemcy). W roku 2025 planowane są dalsze analizy typu SNP dla kolejnych 94 linii DH z tej populacji (badania genotypowe). Równolegle z badaniami genotypowymi odbywa się ocena fenotypowa badanych linii rzepaku polegająca na przeprowadzeniu testu ELISA po wcześniejszej inokulacji mszycami, będącymi wektorami TuYV. W 2025 roku planowane jest założenie doświadczenia w warunkach szklarniowych z udziałem 60 genotypów populacji mapującej rzepaku w celu przeprowadzenia inokulacji mszycami z potwierdzoną obecnością wirusa żółtaczki rzepy. Po czterech tygodniach żerowania mszyc zostaną pobrane fragmenty liści i wykonany zostanie test ELISA. Wszystkie otrzymane wyniki zostaną zarchiwizowane, aby w przyszłości można było wykonać mapowanie asocjacyjne i zidentyfikować markery SNP sprzężone z odpornością na TuYV.
Opis zadania - temat badawczy 2:
1. Wysiew w warunkach kontrolowanych (pokój hodowlany) 94 genotypów linii DH populacji mapującej do analiz SNP (1 płytka). Pobranie fragmentów liści i wykonanie analiz SNP.
2. Wysiew w warunkach kontrolowanych 60 genotypów (linie DH populacji mapującej) do oceny odporności/podatności na infekcję wirusem TuYV, z zastosowaniem testu ELISA.